Brei panuac ginum biai ka Dự thảo hu kum iek ruak, tong ruak, (pasiam veik) mesup 24/10, dom urang  Quốc hội ndom lac  brei hu sa blah karei ka bruk tự chủ, tacei tabiak cambaih  bruk tự chủ di dom labik iek ruak công lập. Tui ong  Hoàng Văn Cường  (Kapul  urang QH ban  Hà Nội), jiak di ni, rilo menuac mboh duh hatai tuk yaok pluh ribau urang jakar y tế likau padeih bruk. Taphia di nan, sang iek ruak Bạch Mai song sang iek ruak  K likau padeih bruk  tự chủ tài chính. Dom bruk nan, mai meng  makna  lac  bruk quản lý dok kateik greik, ka oh brei adat ka dom sang iek ruak  công peih ngak, patagok abih kein lagaih, pren khang di drei.  

Mintri Y tế bahrau payua harak samar drah tal akaok UB bhap bini dom tỉnh, ban ieu tagok bruk pacang caga cúm menuk ada. Tui nan, gah pasang iek ruak njaom mbak harei 17/10/2022 mboh hu uraniah kumei umo 5 thun, daok di xã Đông Thanh, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ dương tính haong cúm A/H5. Ini lac mbang ruak cúm A/H5 mangaok menuac bahrau abih di Việt Nam kuhria meng bilan 2/2014. Anak tal lac tuk Tết Nguyên đán saong bilan rija roya, bruk pajeng ba saong pablei salih menuk ada meda tagok rilo, mbuan hu njaom mbak cúm menuk ada tapa menuac. Kayua yau nan ye, dom tỉnh, ban brei samar pasang iek, samar mboh piah samar langyah tal gha sruh jit.

Mesup ni, gah jalan pasei hu peih pablei labaih 176.000 vé tàu Tết anek sak tapai  2023, yaom harak trun meng 5 - 10% brei ka tuia blei  dalam 10 harei camereip. Kuhria tal   10 tuk mesup ini , ga Sài Gòn hu 21.326 vé hu kakei blei, dalam nan hu  labaih 10.200 harak hu bayar jien, hu jiak  9.500 harak tut angan tui kapul nyaom , dom vé blei  online hu  52%. Công ty cổ phần pajeng ba jalan pasei Sài Gòn brei thau, Tết thun ni, gah jalan pasei pabak  356 mbang radaih song  176.046 labik  (tagok 130 mbang , 67.000 labik dut song  Tết 2022. Yaom harak radaih tuk tabung glong  Tết tagok tui kuhria mboh lac 4,5% kayua yaom xăng menyek tagok. 

Di Bình Thuận, mesup 25/10, yaok rabau urang Cam Ahier hu mbaok ngak Katê di bimaong Pô Sah Inư, phường Phú Hài, ban Phan Thiết saong taduan harak quyết định di Mintri Ilamu, Thể thao Du lịch ka bruk ba  Katê di urang Cam Bình Thuận tame angan inem krung ilamu phi vật thể pakat negar. Dom halau janeng, urang bac da-a glaong hu ilamu, urang hu angan je dalam bhap bini saong rilo urang Cam Ahier ba gauk hadar veik yaom glaong ilamu meng kan di Katê; bloh hadei di nan mikva ba gauk raok khan ao po patao tagok bimaong.

Harei  25/10, Sở jalan mbak pajeng ba tỉnh Tiền Giang brei thau, UBND tỉnh hu brei adat kruac raok jalan pambuak song pataom mek labaih  241.000m³ cuah, randaih di labik kaoh njauk glut jaleih mangaok palao   Tân Phong, huyện Cai Lậy. Bruk ngak nan piah khik kajap bruk nao mai jalan krong pambuak song bruk pataom mek pandap  pabak veik ka yaom jien kuac raok, hu peih tabiak ngak dalam   2 thun lac thun  2022 song  2023. Dahlau di nan, bilan 12/2021, sa gaiy kayau trak  50 tấn pajeng padai  ginuh tame  baoh kaoh song kram di pak nan. Sở jalan mbak pajeng ba tỉnh Tiền Giang hu tabiak panuac brei thau bruk brei takik nao mai labik krong tapa labik ini.

Gah Y tế Thế giới (WHO) khan lac mbuan hu 2 jit ruak haong gauk dalam bilan brak tal tuk dom menuac njauk COVID-19 saong cúm mùa tagok rilo, kakei menuac sia klauk vaccine caga ruak. Tui nan, 53 taneh ia dalam WHO bhum taneh ini sa mbang tra jeng pasak jit COVID-19 tuk meng akaok bilan 9 tal ini, dom menuac njauk ruak di châu Âu tagok rilo jang 3 mbang. Ta-eng adit ka 2 di bilan 10, châu Âu hu tal 60% dom urang bahrau  njauk ruak, saong 42% dom menuac metai di dunya; dom urang njauk ruak cúm mùa jeng daok tagok khang. Mỹ, Australia, Hàn Quốc, Argentina…jeng daok hu menuac njom ruak cúm mùa tagok biak samar.

Tổng thống Indonesia hu tacei brei pasang iek, duah thau tong abih gah, hadei di tuk labaih  57% uranaih njauk ruak  thận metai . Mintri Y tế negar ni brei thau, dom urang ruak tagok rilo meng bilan 8/2022 song mbiah tal harei  25/10 hu  245 uranaih ruak di  26 tỉnh, dalam nan hu  144 uranaih metai. Roh duah brei thau hu takik  uranaih njom ruak kayua virus, vi khuẩn atau ký sinh trùng. Ruak meng  COVID-19 jeng oh glong . Dalam tuk nan, duah hu dom urang ruak pandar jru  hu 3 janih kan kandah, mbuan metai, bhian hu dalam rilo janih jru  siro.

Hãng AFP harei 25/10 brei thau, mbang langyah, kaoh duas tập đoàn di urang ngak Tổng thống Mỹ dahlau daih lac ong Donald Trump ka bruk lac bleik saleik saong nduac dauk kak je bahrau hu peih tabiak di New York saong meda dui atah dalam 1 bilan meteh. Dalam tuk nan, ong Trump hu panuac chỉ trích lac ini bruk thủ đoạn chính trị. Trump Organization hu pan akaok, ba jalan meng 2 urang anek likei di Trump, njauk cáo buộc lac pacang padauk pok jien brei ka urang pan akaok pakat glaong di tập đoàn meng thun 2005-2021, meyah mboh lac suan yau nan, meda njauk taong 1,5 triệu USD./.

Urang lang: M.Phuong & H.Pha