Mentri Ilamo, Padhih the thao saong Dulich ba tabiak bruk brei salih kadun tukvak peih ngak Harei pataom ilamo bangsa Cam mbang ka 6 thun 2024. Dahlau di nan, Mentri Ilamo, Padhih the thao saong Dulich ba tabiak jalan peih ngak Harei pataom ilamo bangsa Cam mbang ka 6, meng harei 27 - 29/9 di tỉnh Ninh Thuận. Tui kuhria hu jaik 500 urang, nghe si, urang pakach lac bangsa Cam mai meng 9 tỉnh, ban hu mbaok tame, lambaok  ka labaih 179.000 bhap bini bangsa Cam dalam taneh ia. Yau nan min, anak bruk langik hajan, ia sua daok rah tabiak dalam sraw kadau, peih ngak tui harak di Thu tuong Rajaei ka bruk pataom tame pacang caga ribuk ka 3 saong hajan, ia sua hadei ribuk, Mentri  brei kadun veik tukvak  peih ngak Harei pataom ilamo bangsa Cam tapa bilan 12 thun 2024, tukvak peih ngak cambaih laih hu khan brei thau hadei.

UBND tỉnh Long An bahrau peih bruk pok meyaom rahra ranaih umo hu angan di tỉnh Long An thun 2024. 9 urang hu pok angan thun ini, lac dom menuac naih gheih, hu angan dalam gah bac ta-a, ngak mbang, pablei salih, quốc phòng, khik caga siam mekre sron mbon salamat puk palei, thể dục - thể thao, ilamu - nghệ thuật, bruk xã hội saong bruk kapul, nyaom. Di tuk pok angan, Phaok akaok UBND tỉnh Huỳnh Văn Sơn hu kakei dom urang ini, patagok bruk ba akaok nao dahlau, sahneng duah bahrau, oh padeih bac ta-a, pasram megru piah jeng menuac hu kein, rik daong siam tame bruk dak padang saong khik caga taneh ia.

Dom harei tapa di Ban Cần Thơ hu hajan di ralo labik, hu dom labik hajan meng 15 -50 mm. Urak ini, urang ngak nong daok yuak padai Thu Đông, yau nan hajan tukvak ini  ba tal bruk yauk  padai  gaok kan kandah, abih di nyu lac tuk padai tathak  di hamu bo oh hu mac yuak. Mikva urang ngak hamu khan lac, meyah dom harei anak tal oh hu mac yuak ye padai meda jaoh jaleih, padai cak meta tamuh ngak khat lahik. Dalam ban Cần Thơ hu labaih 68.000 ha padai Thu Đông, pala ralo dom pajaih padai pahe, đặc sản piah duh ka pablei dalam negar saong pablei tabiak negar langiu.

Urak ini, bruk glut jaleih takai kraong di tỉnh Sóc Trăng daok khang tagok, abih di nyu lac di dom labik tapen kraong Hậu, ngak kan kandah tal bruk nao mai, ngak mbang, ngak huak di rahra. Urak ini daok yam tame tabung glaong di bilan hajan, rabuk, nan ye bruk glut jaleih daok mbuan rah tabiak. Pagap yau di huyện Long Phú hu 11 labik glut jaleih atah abih tih 237m, khat lahik tui kuhria mboh lac jaik 4 tỷ đồng. Anak bruk glut jaleih dak harei dak khang, gah chức năng brei samar hu dom jalan ngak siam piah pacang caga glut jaleih, daong ka bhap bini sahanang hatai, patrun patakik bruk glut jaleih trak damak jang.

TPHCM brei salih labaih 2.700 phun kayua hijao bruk metai, oh daok tamo, metai thu, mbon gaok bala piah pacang caga hajan ribuk. Pasak khik iek ha tang ky thuat, di Sở Padang ngak Ban raya Ho Chi Minh daok khik iek labaih 117.000 phun hijao di 17 quận, huyện. Bruk khik iek saong raong phun kayau, abih di nyu lac cakak dhar, hu ngak gam gam saong bhian mbang. Pasak hu kakei bhap bini takik nao mai, juai padeih, pataok radaih, pandaok ala phun tuk langik hajan, hangin khang piah plaik njiak bala tuk phun kayau jaoh dhar, buac gha jaleih mai.

Dom menuac matai kayua ia sua saong glut jaleih taneh hadei di rabuk Yagi di Myanmar tagok labaih 293 urang. Daok hu 89 urang daok lahik. Rabuk Yagi daok ngak brei khat lahik trak gah drap ar, haong jaik 270.000 ha padai saong dom janih njam patam njauk ia dauk, labaih 100.000 athur raong matai. Liên hợp quốc brei thau, hadei di rabuk Yagi, jaik 630.000 menuac di Myanmar meda caong hu daong. Rabuk Yagi nao tapa gah barak Việt Nam, Lào, Thái Lan saong Myanmar labaih 1 adit dahlau ngak brei glut jaleih taneh saong ia dauk ia sua khang, ngak brei 613 menuac matai.

Dalam mbang pakacah Urang kumei siam binai Hoàn vũ Hàn Quốc rah tabiak di harei 30/9 anak tal hu mbaok di Choi Soon hwa, urang umo jak 81 thun. Bruk hu mbaok tame pajacah Urang kumei siam binai tuk umo taha muk Choi Soon hwa  hu dui pachreih bruk caik hatai saong pok meyaom di taong abih urang kumei di  taneh ia ini. Meng lavik mai, ndem puac lac oh sumu samar birau, mban peih bruk pakacah urang kumei siam binai Hoàn vũ Hàn Quốc ba tabiak meng thun ini meda brei atah klak dom adat palih ruah catang ka umo thun, bruk lakhah atau ngak amaik.

Tui yaok pataom di Gah Y tế dunya (WHO), yaok thun hu tal jaik 3 triệu menuac njauk ula jhak kaik. Dalam nan  hu tal 138.000 menuac matai,  240.000 urang karei njauk jaoh jo tal abih rai. Jaik abih dom menuac njauk ula kaik di dom bhum nhiệt đới saong di dom taneh ia kan abih di dunya, dalam nan anek naih lac gaok kan kandah di abih. Ấn Độ lac taneh ia gaok kan kandah khang abih di dunya, haong labaih 58.000 menuac matai kayua ula kaik yaok thun. Dom taneh ia jaik taphia nan yau ye Bangladesh saong Pakistan jeng daok gaok kan kandah dreih yau nan./.