Rilo urang Viet hu mai palei dalam siam mekre 

Kapal haok taduan pajeng jaik 300 urang Việt meng Ukraine mai taneh ia par tagok meng Bucharest (Romania), par trun mblang kapal haok Nội Bài tuk 11h30 harei ini. Dalam dom urang tuai dalam mbang kapal haok daong pajeng urang Việt meng Ukraine akaok meti ini, hu 71 kamuan ala umo 12 thun. Vietnam Airlines jeng hu caga dahlau 6 jalan par karei di gauk piah taduan raok bhap bini meng Ukraine mai veik taneh ia. Yaok kham merat piah mek hu siam mekre di abih bruk ba bhap bini Viet Nam mai taneh ia njauk bruk ba tabiak saong hu salamat di abih. Urak ini, bruk mesruh di Ukraine jeng daok biak sraw kadau, rilo taneh ia jeng daok peih bruk panduan ba bhap bini di drei tabiak truh labik kalin kan.

Dalam tuk rilo urang ngak gaok kan kandah tuk likau harak chứng nhận padeih bruk mbang tui  bảo hiểm xã hội (BHXH) kayua harak gar biak rilo janih, Mintri  Y tế  hu panuac likau rajaei  patabiak sarak  công nhận 7 janih harak gar  hu yaom yau  Harak  chứng nhận padeih bruk mbang tui  BHXH ka urang ngak lac F0. Dom janih harak ni  hu iek tui piah jabat Bảo hiểm xã hội bayar jien chế độ. Dalam jalan ngak karei, Mintri hu panuac cong rajaei  jao quyền ka akaok mintri  Y tế hu adat công nhận 7 janih harak gar ni song tabiak  mẫu, thẩm quyền cấp dalam  Thông tư 56 pasiam veik.

Di bhum taneran kraong Cuu Long dom urang njom Covid-19 di sang bac daok tagok glong. Dalam 24 tuk tapa, tỉnh Bến Tre hu 504 urang njom Covid-19, dalam nan hu jaik 200 mbang urang pambuak tal labik pato pakai. Urak ini, gah y tế tỉnh jeng daok tui iek di dom sang bac. Daok di tỉnh Trà Vinh, kuhria meng harei 27/12/ 2021 tal harei 3/3/2022, mboh hu 165 anek saih njom Covid-19. Urang ngak praong tỉnh Trà Vinh caong khin gah y tế pataom tame daong taong ruak; parilo jalan pacang caga ruak di dom sang bac, peih bruk rivang saong pachreih ba gru pato jeng yau anek saih di dom sang bac dalam tuk bac da-a kan kandah. Daok di Vĩnh Long, hadei di labaih 1 bilan nao bac hu jaik 1.200 anek saih dương tính saong vi rút SARS-CoV-2.

UBND TPHCM bahrau tacei pato Yam ndoc Sở Lao động - thương binh song  xã hội samar ba tabiak brei thau jalan ngak, brei thau bruk jak ba song cambaih laih bruk pandar pok jien kayua dom menuac urang song jabat di sở rik pataom, dong ka bruk pacang caga jit COVID-19 meng bloh. Gam song nan, hu panuac cong peih bruk  kiểm điểm bruk ngak di dom menuac urang  hu pagam tal bruk oh ka tantu cambaih laih  ka dom urag hu taduan dong, bruk jak ba song bruk pandar pok jien dong.

Dom harei ini, langik di ĐBSCL pandiak khang saong pa-uh nan ye mbuan ba tal khuah glai dak harei dak glong. Kayua yau nan ye, dom tỉnh hu ba tabiak jalan pacang khuah, padam  khuah glai. Mban Khik iek glai pacang caga saong đặc dụng tỉnh An Giang brei 59 kuang padang ia di dom labik mbuan khuah glai praong, kurang ia; yaok pataom, tacei tabiak 134 labik hu danao, binek ia, kuang padang ia piah pandar tuk khuah glai. Tỉnh cà Mau padang labaih 90 pabah brong ia, binek padang ia; padang kadai tuan khik iek apui khuah sa labik saong di động; jak ramik  jaik 300 km jalan pacang apui, caga 120 mac njuk pruh ia. Bein Pakat negar U Minh Hạ jeng hu pagam iek 4 camera di dom labik khik iek catang piah mbuan tui iek, duh ka bruk pacang khuah – padam khuah.

Dalam harak ndom puac batabiak di tuk uan harei dunya urang kamei  8/3, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres dahlau di abih pok meyaom bruk rik dong di urang kamei song uranaih  kamei  dalam bruk kham merat abih jit prong COVID-19. Dom hatai sahneng hadah krah di dom urang nan dok ngak brei salih karei dunya tui jalan siam mekre jang. Pachreih tui harei dunya urang kamei thun ni, ECOWAS song danak dak padai brah dunya hu peih dom bruk di Dakar, Senegal, ginum biai ka dom cuang kandah di  biến đổi khí hậu pagam tal bruk likei kumei, abih di nyu lac pagam tal bruk jao  quyền kinh tế ka urang kamei. Sa parang iek biak karei hu angan “Urang kamei, biến đổi khí hậu song prein pacang caga” jeng hu rah tabiak piah pok meyaom dom jak jeng bo dom kapul urang kamei hu mbaok tame ngak bruk  pacang biến đổi khí hậu.

Urang dang akaok Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc, muk Michelle Bachelet brei thau, jaik 400 bhap bini Afghanistan njauk pametai kuhria meng tuk gah Taliban meblah quyền ngak po taneh ia ini di bilan 8/2021. Brei panuac di mbang nyaom yaok bilan di Geneva (Thụy Sĩ), muk Bachelet jeng hu panuac lac rilo bruk ngak di gah Taliban pak Afghanistan nyu meblah nao bruk tự do saong quyền di urang kumei. Muk iew karja Taliban brei adat ka urang kumei hu “mbaok ginup” tame bruk xa hoi di taneh ia ini.

Tạp chí Khoa học ka bruk Biến đổi Khí hậu bahrau ba tabiak roh duah brei thau, labaih sa meteh mblang taneh glai nhiệt đới Amazon di labik Nam Mỹ meda jeng  thảo nguyên dalam dom paluh thun tal. Roh duah brei mboh labaih 3/4 glai nhiệt đới Amazon, rah tapa labaih 8 taneh ia di gah brak Nam Mỹ, oh dok pasiam veik hu meng di akaok dom thun  2000. Bruk glai  Amazon oh dok pasiam veik hu nan, nyu pambak khang tal  đa dạng sinh học, khik piah các bon song  biến đổi khí hậu di dunya. Giáo sư Niklas Boers di Viện roh duah  Tác động Khí hậu Potsdam brei thau, bruk jah tak glai song  biến đổi khí hậu meda lac jalan ba tal bruk patrun ni./.

Urang lang: Hanipha- Ái Nghiêm -8/3