Di rilo ý tỉnh, ban di gah merong, urang ruak pandiak tabiak darah daok tagok biak samar

Meng akaok thun tal ni, dalam negar hu 120.000 urang ruak pandiak darah (SXH) song 40 urang metai, dom urang ruak tagok jang 3 mbang dut song tuk vak ni thun bloh. Bruk njauk caik hatai lac, di rilo ý tỉnh, ban di gah merong, urang ruak pandiak tabiak darah daok tagok biak samar, kayua langik tasik lagaih ka jamuk pambak ruak caih mebaoh. Anak bruk jit ruak pandiak tabiak darah dok rah tabiak srau kadau, mintri Y tế hu pamuac kakei urang ruak pandiak tabiak darah tuk mboh rup glaih glar jang, yaom lac pandiak hu trun atau abih pandiak, oh mbang, menyum hu; taaok rilo, pandik tian rilo; tangin takai liar , gleih , sre darah dhung, cambuai atau tabiak darah âm đạo, ye samar nao tal dom labik y tế piah hu tong ruak

Urak ini, dalam TP.HCM oh ka hu urang halei njauk ruak đậu mùa khỉ. Min dalam tuk ruak daok tagok di rilo taneh ia, gah y tế mboh lac bruk ba tabiak jalan pacang caga lac bruk brei hu, bruk njauk ngak. Kayua yau nan ye, UBND TP.HCM hu panuac likau Mintri Y tế brei adat ka ban raya peih bruk khai báo y tế ngan haong dom menuac tame taneh ia di dom pabah mbang negar. Meyah mboh urang tame negar yau njom ruak, menuac pasang iek jit brei ba urang nan tal labik brei daok karei piah dut iek saong duah thau ka bruk dịch tể.

Di tuk pahadar 93 thun, harei padang Công đoàn Việt Nam (28.7.1929 – 28.7.2022), Liên đoàn Lao động tỉnh Long An bahrau peih bruk pok meyaom 200 urang lac urang ngak naih joi thun 2022; 19 kapul nyaom, song 39 menuac urang peih ngak siam danak dak “Sa triệu sahneng duah bahrau – kham merat yam tapa kan kandah, hadah krah, khang hatai jayah jit Covid-19”. Tuk vak tapa, bruk pakacah gauk dalam urang ngak, viên chức, lao động hu dong ka doanh nghiệp patagok veik kinh tế biak siam, dong ka tỉnh Long An peih ngak jayah dom bruk patagok triển kinh tế-xã hội dalam thun ni.

Melam 27/7, di tỉnh Trà Vinh, kapul dam dara CS Hồ Chí Minh pakat negar, Hội đồng Đội Trung ương peih mbaok harei pataom ilamu uranaih dom bangsa bhum gah meraong negar. Labaih 200 uranaih bangsa daok di 14 tỉnh, ban bhum gah meraog negar mai pataom mbaok, ndom biai nao mai. Ngan saong kadha “Uranaih Việt Nam hadah mbaok meta saong patagok ilamu bangsa”, harei pataom hu dom bruk ilamu di dom bangsa, yau ye: daoh tamia, me-in kadha meng kan di bhap bini, ilamu mbang huak saong dom kadha karei karei. Langiu di nan, mBan peih bruk daok hu ba dom kapul nao cuh gilau di labik kakuh Wa (Trà Vinh); nao ravang iek Miuyim ilamu Khmer; labik điện ngin Ba Động…

Tỉnh Bình Phước urak ni, hu 41 danak dak ba ia pandar palei pala hu jao song ba tame pandar.Min, hu tal 28 danak dak ba ia takik kein lagaih. Makna lac, dom danak dak nan rilo meng kayua Ủy ban bhap bini xã khik ramik, ngan song kapul khik ramik oh ginup ilamu, oh thau cambaih ka bruk ngak. Dom danak dak ba ia pandar hu buh jien tame ngak di palei pala dahlau deih tui jalan langyah ia klak, pandar rilo thun, min, oh hu patagok, ba tal ia oh pabak hu tui adat di urak ni .

Quốc hội Sri Lanka hu buh phiếu brei tabiak bruk khẩn cấp saong rilo nghị sỹ taneh ia ini jeng brei adat dui atah bruk ini 1 bilan tra. Bruk srau kadau chính trị urak ini meda ngak brei kan kandah jang bruk kham merat piah daong taneh ia Nam Á ini tabiak truh srau kadau kinh tế khang di abih dalam 7 pluh thun tapa, mai meng bruk kurang ngoại tệ biak khang ngak brei Sri Lanka oh blei hu meng negar langiu dom janih yau xang menyek, pandap mbang saong jru tavao.

Sa mbang tong bom khủng bố bak darah rah tabiak di labik gah merong Somalia harei 27/7 ngak takik di abih 9 urang metai. Gah vũ trang al-Shabaab hu pambuak song nyaom khủng bố Al-Qaeda taduan bruk tong ni, piah pamong tame thống đốc bhum Marka. Dalam luac 15 thun, Gah vũ trang Al-Shabaab hu peih bruk dang tagok pacang veik rajaei Somalia. Yaom lac, njauk tong tabiak truh dom ban prong, min, dom kol al-Shabaab dok hu mbaok di dom bhum palei pala song peih dom mbang tong piah pamong tame rajaei song gah an ninh.

Gah Y tế dunya (WHO) brei thau lac hu labaih 18.000 urang ruak đậu mùa khỉ di mangaok dunya di 78 taneh ia, dalam nan rilo meng lac di châu Âu. Tui WHO, mbiah tal urak ini, 98% dom urang njauk ruak đậu mùa khỉ di dom taneh ia langiu châu Phi lac dom urang likei ndih daok yau diuk pasang haong urang likei karei. WHO ieu kakei klauk jru pacang caga ka dom urang mbuan njaom mbak, dalam nan hu dom urang ngak gah y tế, dom urang likei takre ndih daok haong likei. WHO jeng brei thau, abih rilo adit hadei di tuk klauk mbang vaccine ka 2 piah vaccine tagok hu ginup prein khik caga./.

Urang lang: Hani Pha & M. Phuong – 28/07