Nyaom darak pasar Dunya TPHCM mbang ka 18  thun 2024 meda peih tabiak dalam 3 harei meng harei 5 tal harei 7/9, ngan haong kadha “Yulit  khang kajap - Dak padang harei hadei” mbang akok meti peih bruk ngak ini pamong tal bruk patagok dulich khang kajap, oh lac caong khin ba mai kein laba bo daok ngak brei lagaih sumu gauk dom yaom glong  ilamo, xa hoi saong siam ka alam moi truong. Mbiah tal tuk ini hu labaih  450 đơn vị prang iek saong 200 urang blei di dunya mai meng 33 taneh ia saong bhum taneh hu mbaoh tangin tame. Nyaom darak pasar pataom tame jhul khang pambuak bruk ngak mbang cakrok patagok gah yulit khang kajak di dom bhum palei, taneh ia tapa dom mbang ndem biai gah yulit pakat  glong, dom nyaom biai chuyen de.

Harei pataom dom sang hadah krah dom tinh ban miền Tây Nam Bộ mbang ka V, ngan saong kadha “Baoh sang haniem phul – Taneh ia kaya meda” daok peih tabiak di tỉnh Đồng Tháp. Harei pataom hu mbaok di 63 sang hadah krah mai meng 13 tỉnh, ban miền Tây Nam Bộ. Ong Tạ Quang Đông Thứ trưởng Mintri Ilamu, Thể thao saong Yu lit brei thau, harei pataom daok brei mboh makna siam lagaih dalam bruk pathau khan pacang caga taong paoh dalam sang, likei kamei samu gauk, khik caga quyền uranaih, paglaong ilamu puac tapuk dalam sang, rik daong dak padang saong pasiam yaom glaong ilamu, yaom glaong taneh ia, yaom glaong baoh sang saong yaom glaong anek menuac Việt Nam dalam zaman bahrau. 

Hadei di 5 thun peih bruk ba urang nao ngak bruk di negar langiu tui harak pambuak bruk, tỉnh Bến Tre hu labaih 7.000 urang ngak bruk di negar langiu tui harak pambuak bruk, pataom tame ralo lac negar Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Đức, Australia, Ba Lan... Rilo urang ngak dahlau diah lac sang kan kathaot, jaik kathaot  hadei tuk nao ngak bruk negar langiu gilac veik mai hu tapa truh kathaot khang kajap saong hu jeng baoh sang mbiah, kaya mada. Urak ini, tỉnh Bến Tre  hu 489 urang nao ngak bruk negar langiu mai taneh ia padang bruk ngak mbang birau, hu ngak po dom labik ngak mbang pablei salih.  

Di labik mỏ cuah MS01 angaok kraong Hậu, dalam xã Phong Nẫm haong xã An Lạc Tây, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng, Cong ty CP Bêtông Cửu Long hu peih bruk njuk mek cuah pabak ka danak dak padang ngak jalan nduac samar Châu Đốc-Cần Thơ-Sóc Trăng vaktu 1. Mỏ cuah MS01 hu adat brei mek cuah labaih 1.180.000m3 saong brei njuk mek tal abih bilan 8/2028. Dalam tuk ngak, po njuk mek cuah brei khik kajap salamat, pacang glut jaleih tapen kraong labik njuk mek, plaih ngak kan kandah tal raidiuk, bruk ngak mbang ngak huak di bhap bini, meyah mboh yau khin glut jaleih, brei padeih ngak piah pasiam veik.                

Tui Pasak Kuhria mboh dahlau bruk langik tasik pakat negar, urak ini ENSO (nan lac bruk BĐKH angaok taneh)  daok dang sa labik. Tui kuhria mboh dahlau, meng bilan 9 tal bilan 11, ENSO meda salih tapa La Nina ngan haong 60 tal 70%. Dalam nan meng bilan 9 tal bilan 11, bruk ribuk saong áp thấp nhiệt đới di tasik Biển Đông hu mbuan tamuh tabiak jiak tal tanut glong jang dut saong dom thun, tui kuhria rah tapa lac 5,9 mbang. Kuhria abih tih ia hajan dalam taneh ia mboh tagok, di bhum Tây Nguyên saong Meraong negar meng bilan 9 mbiah tal bilan 11 anak tal, kuhria abih tih ia hajan meda glong jang rilo thun meng 5 - 20%.

Trung Quốc hu ba tabiak sa dự thảo hukum pasiam veik, daong dom gu likei kumei mbuan tut angan tok gauk jang, dalam tuk bruk nop đon likau luai gauk gaok njauk kan kandah jang. Dự thảo piah pamaong tal bruk padang sa “xã hội siam mekre haong baoh sang”, hu Mintri Nội vụ Trung Quốc brei thau di adit ini. Tui dự thảo, dom bruk luai klaak gauk brei tapa tukvak sahneng kuhria lac 30 harei, dalam tukvak nan, meyah 1 dalam 2 gah oh khin luai guak, meda suak mek veik đơn. Dalam tukvak meteh thun ini, dom gu diuk pasang Trung Quốc tok gauk trun 498.000 duk haong thun dahlau, trun daok 3 trieu 430 rabau bruk tok gauk, khin gauk.

Meng hu langik siam lagaih, dom bein pa-ok di Ai Cập thun ini hu biak rilo baoh. Bilan pa-ok di Ai Cập lac meng bilan 7 tal bilan 9 yaok  thun. Yau nan min, karei jang dom thun dahlau, pandiak di Ai Cập thun ini yaom lac glong jang min daok hu tani tanat ngak brei phun pa-ok tamuh siam saong baoh yamen dut saong dom pajaih pa-ok di angaok dunya ini.

Gah Y tế Dunya (WHO) khan lac hu sa urang njom virus đậu mùa khỉ di Thụy Điển hu pambuak tal mbang tamuh jit ruak ini di châu Phi. Ini lac bruk brei mboh jit ruak ini daok njaom mbak tabiak gah langu chau Phi, sa harei hadei di tuk WHO tabiak bruk samar drah ka prein yava bhap bini angaok dunya kayua ruak ini. WHO hu panuac kakei lac: "Bruk hu menuac njauk ruak đậu mùa khỉ di Thụy Điển brei mboh bruk pambuak gauk di dunya  kol drei.... meda ba tal bruk rilo menuac jang njom ruak ini di bhum châu Âu dalam dom harei saong adit tal"./.