Dah page ini (5/12) di Hà Nội, Mintri ngak nong saong patagok palei pala hu peih nyaom biai “nyaom ngak bruk pambuak gauk công tư gah pandap panda dalam danak dak Pambuak gauk dalam gah ngak nong khang kajap di Việt Nam: Padang ngak sa gah ngak nong hijao saong patagok yaom glaong”. Tal urak ini, di taneh ia drei hu padang 8 nyaom ngak bruk công – tư dalam dom gah pandap panda, dalam nan hu cà phê, ce, kaya ikan, maraik kalu, brah, hóa chất ngak nong saong raong glang. Mbang nyaom pamaong tal bruk jhul samar bruk pambuak gauk, paglaong bruk buh jien tame, dalam nan njauk ndem tal bruk ngak di doanh nghiệp saong bruk rik tame di bhum tư nhân dalam cak rok patagok gah ngak nong hijao. 

Harei 4/12, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm UB Bangsa Y Thông taduan raok 32 urang hu angan je dalam bhap bini bangsa takik daok di tỉnh Kiên Giang. Dom urang hu nagan je nan hu pok tagok UB Bangsa dom asal kadha yau: daong ka Đảng, Rajaei ngak dom sarak daong ka dom gru pato, do sư sãi pato sap bnagsa, pabak pandap panda bac da-a di dom baha Nam tông Khmer… Caik hatai tui pang dom panuac nan, Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm UB Bangsa Y Thông ndom lac: danak dak bruk ngak negar patagok KTXH bhum urang bangsa takik saong bhum ceik daok hu peih ngak di dom tinh, ban meda lac jalan peih tabiak daong ka mikva tabiak truh kan kathaot, patagok KTXH tukvak anak tal.

Meng akaok thun 2022 tal urak ini, Bình Thuận hu 15 danak brei adat buh jien tame ngan haong mblang taneh praong jaik 140 ha, abih tih phun jien tut angan tame lac 562 tỷ đồng. Meng labik lagaih piah cak rok patagok kinh tế, Bình Thuận lac labik  pambuak dom bhum kinh tế siam makre di Đông Nam Bộ - Tây Nguyên – Nam Trung Bộ. GRDP thun 2022 di tỉnh tui kuhria tagok 7% dut saong tukvak ini thun blaoh. Meng dom kein lagaih nan, tỉnh daok ieu da-a urang buh jien tame ngak dom danak dak thứ cấp di dom labik – bhum ngak kong, dom gah ngak công nghệ bahrau, cak rok patagok năng lượng hacih, năng lượng ngak pasiam veik di langik tasik…

UBND tỉnh Đồng Tháp brei thau, harei pataom ikan pra hu peih tabiak mbang camereip dalam 2 harei, lac harei 16 saong harei 17/12. Bruk ini pamaong tal peih ngak yaok thun piah padang rup binguk “pasak ikan pra - Hồng Ngự”; yaoh khan bruk raong ikan pra – sa dalam dom bruk ngak mbang praong di Đồng Tháp jeng yau di bhum ĐBSCL. Kadha njauk ndom tal di harei pataom lac duah thau ka labik raong ikan pra saong janih ikan dalam ilamu Việt Nam saong dunya; harei pataom pakacah pandap mbang huak meng ikan pra, ravang iek bhum raong saong sang mac ngak ikan. Tal bilan 10/2022, yaom jien mek hu meng pablei ikan pra tapa negar langiu hu  2,1 tỷ USD. Lac kaya pandap praong dalam danak dak kaya pandap negar.

Thun 2022, peih ngak tui jalan ba tabiak di Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng ka Danak dak “urang jakar, urang lin daong ka adei nao tal sang bac” tukvak 2021-2030, dom đồn Biên phòng di Sóc Trăng hu taduan 11 anek saih bangsa Khmer lac sang gaok kan kandah, anek saih oh hu amaik, ame. Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh hu jao kadung jien bac, daong brah, tapuk siphau ka dom anek saih ngan haong paok jien labaih 50 triệu đồng. Dom paok hadaih ini yaom lac oh praong di yaom glaong di kinh tế min meda lac talei pambuak piah ngak catang veik bruk pambuak gauk jum pataom di bol bala saong rahra.

Bruk dom taneh ia dalam Liên minh châu Âu (EU) tabiak yaom glaong di abih lac 60 USD/thùng ngan saong menyek pablei tabiak negar langiu meng jalan tasik di Nga hu ba tabiak ngak tui meng harei ini (5/12). Dalam tuk nan, akaok mintri dom taneh ia dalam kapul dom taneh ia pablei tabiak negar langiu menyek  saong dom gah pambuak bruk (OPEC+) brei khik tamo sản lượng menyek, haong tanut cakak trun 2 triệu thùng/harei tal thun 2023. Tui rilo urang ilamu mboh lac, bruk ba tabiak yaom glaong abih nan meda oh hu siam lagaih kayua Nga pablei menyek rilo ka Trung Quốc haong Ấn Độ.

Gilang paraik dunya (WB) brei thau lac, khat lahik kinh tế di Bangladesh kayua bruk tachrauk nerak alam tui kuhria tagok tal 4,4% abih tih dom pandap panda ngak tabiak dalam taneh ia (GDP) di taneh ia ini saong tui kuhria, hu meng 78.145 tal 88.229 urang metai di thun 2019. Meng di thun 2018 tal thun 2021, Bangladesh lac taneh ia tachrauk nerak glaong abih di dunya. Tui WB, bruk langyah dom bruk ini hu makna praong ngan haong bruk cak rok patagok khang kajap di Bangladesh.

Indonesia brei panduan ba chip 2.000 rahra tal 11 labik daok tạm hadei di tuk ceik pui Semesu mangaok pulao Java daok pruh dom gheng thur mur glaong labaih 1,5 km saong nham thạch daok sraiy bak rilo. Urak ini, hu takik di nyu 6 palei dalam bhum njauk kan kandah meng bala ini. Dahlau di nan, Indonesia hu paglaong tanut cảnh báo tagok tanut glaong di abih hadei di tuk ceik pui Semeru pruh tabiak. Urak ini, oh ka hu panuac khan brei thau ka bruk metai lahik. Menuac sia hu kakei oh brei nao mai dalam vil val 8 km kuhria meng labik ceik pui. Thun bloh, ceik pui ini pruh tabiak ngak brei 13 urang metai./.