Mesup ni(22/9), Thủ tướng rajaei  Phạm Minh Chính dang akaoh mbang nyaom rajaei ka bruk padang ngak hukum  bilan  9 thun  2022. Di mbang nyaom, dom urang hu ginum biai asal kadha pagam tal bruk kinh tế vĩ mô meng ni tal thun  2022 song dom bilan akaok thun  2023. Pagap lac pasang iek peih ngak dom tanut  kinh tế prong pasang iek bruk lạm phát, brei mesraiy đầu tư công song pataom tame tong abih meng tuk vak 2021 -2030; pasang iek sarak jien padai, tài khóa, drak pasa dalam taneh ia song dunya; bruk peih ngak khik ramik an ninh padai brah pakat negar, patagok pandap ngak nong, khik ramik an sinh xã hội song pabak urang ngak.

Ngan haong bruk daok tamuh tabiak rilo biến thể phụ, dom urang njauk ruak saong metai kayua COVID-19 daok tagok. Mintri Y tế brei thau, dalam labaih 1 bilan tapa, hu harei, taneh ia drei hu mboh tal 5 urang metai; dom urang ruak trak meng 120-190 urang. Ta-eng di harei 21/9 hu veik 2.287 urang njauk ruak saong 4 urang metai. Tukvak tapa, bruk pacang caga ruak di dalam rahra jeng hu trun, kayua yau nan ye njauk klauk dom mbang kakei veik. Urak ini rilo tinh, ban hu mboh dom biến thể bahrau di Omicron njom mbak biak sẩm jang biến chủng meng akaok. Dalam tuk nan, bruk klauk jru daok suai, bruk klauk vắc-xin COVID-19, abih di nyu nan lac klauk ka uranaih daok bier. 

Sở ngak nong song patagok palei tỉnh Bình Thuận brei thau, dalam tỉnh hu 1.896/1.941 kapan gaiy, atah meng 15m tagok , hu caik thiết bị VMS, mek hu labaih 98%. Dok veik oh ka caik, song hu ngak harak, tong yaom bruk ngak song ba tame khik ramik, pasang iek catang, oh brei gaiy tabiak tasik. Dom bruk po gaiy ikan kan kandah gah jien bilan hu pabak sarak dong ba. Taeng 141 gaiy ikan lahik bruk pambuak pagam hu labaih  6 bilan tui pathau khan di  Tổng cục kaya ikan, Chi cục kaya ikan Bình Thuận brei thau, bruk hu 138 gaiy lahik pambuak pagam, kayua oh ka buh jien dịch vụ, dok veik oh peih jamriak, atau  khóa phí dịch vụ song jamriak njauk lỗi dok bảo hành.

Pak danak dak var raong pabui công nghệ glaong, tui công nghệ Châu Âu bahrau, hu Công ty Cổ phần ngak nong BaF Việt Nam peih ngak di huyện Tân Châu, tỉnh Tây Ninh. Tui kuhria ini meda lac sa dalam dom var raong praong abih di Việt Nam. Danak dak praong 12ha, raong 18.000 pabui ralaow, prein raong mek hu jaik 45.000 drei sa thun, rik tame bruk duah jien tame labaih 260 tỉ đồng sa thun. Tui jalan ba tabiak, 4 danak dak var raong ini meda ba tame ngak di quý 4/2023, ba bruk ngak ka labaih 200 urang ngak di Tây Ninh, jhul cak rok patagok kinh tế di puk palei.

Công an tỉnh Đồng Nai brei thau hu khởi tố song chap kreih  Vương Chí Thành (ndih tapui thun 1987) song  Trịnh Quốc Phú (ndih tapui thun 1991), dok di Đồng Nai piah pasang iek duas “pablei salih menuac”. Ni lac, 2 dalam nan 11 urang pagam tal jalan ba menuac urang tabiak negar langiu suan hukum tapa Campuchia. Dom urang  lợi dụng duah bruk ngak “bruk hajuan jien bilan glong” di bhap bini, hadei di nan, pandar  mạng xã hội yau  Zalo, Facebook “ảo” vak dom khaw tin suan. Hadei di tuk, urang “sập bẫy”, dom urang pambuak gauk, pataom di dom labik khách sạn di Ban raya HCM, bloh mek radaih  ô tô pajeng dom urang tal dom labik jiak tapen negar  Campuchia di dom tỉnh labik Tây Nam Bộ piah tabiak negar langiu suan hukum.

Nhật Bản hu peih danak dak klauk jru vaccine pacang caga biến thể Omicron di virus SARS-CoV-2 ka bhap bini, tui kuhria meda klauk jru oh mek jien ka taong abih dom urang hu caong klauk dahlau di mbang padeih lễ puac thun – lac tukvak mbang tamuh veik jit ruak. Vaccine pacang caga Omicron kayua dom gah jru tavao Pfizer saong Moderna ngak tabiak, hu rami ramik piah pacang caga veik haong biến thể BA.1. Adit dahlau, Mintri Y tế - Lao động saong Phúc lợi Nhật Bản hu brei ngak saong pablei janih vaccine ini. 

Harei 21/9, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) hu ngak jeng dakrai, hadei di tuk patabiak mbang tagok 75 tanut mbang 3 gam gam dalam thun ni. Ni hu momg lac bruk ngak siam, piah langyah bruk  lạm phát pandiak dok kan kandah tal gah kinh tế Mỹ. Tui  CNN, mbang tagok bahrau di abih, hu ba yaom laba brei mesraiy  di gilang pariak trung ương tagok 3 - 3,25%. Nan lac, yaom laba pachreih phun jien glong di abih meng di mbang  khủng hoảng jien padai dunya thun 2008.

Tổng thống Nga Vladimir Putin ba tabiak harak jak ba taong abih, brei jak ba labaih 2 triệu lin dự bị dalam tuk mesuh di Ukraine daok rahtabiak. Tui Hãng tin Reuters, ini lac harak pachreih kapul camriep di Nga meng di tuk Thế chiến 2. Di bruk dua taneh ia cộng hòa tự xưng Lugansk saong Donetsk di bhum Donbass di gah timur Ukraine pathau khan lac mek hatai di rahta piah ba tame Nga, ong Putin brei thau rajaei di ong meda iek praong bruk buh phieu. Nga urak ini daok khik labaih 60% Donetsk saong meblah mek hu jaik abih tih Lugansk di bilan 7/2022./.

Urang lang: Thu Thao & H.Pha -22/09/2022