Mintri Ngak nong saong patagok palei pala bahrau peih bruk ngak mblang hamu 1 triệu ha padai hu chat luong glaong, tathuak nerak bier di bhum ĐBSCL di mblang hamu dalam huyện Vĩnh Thạnh, TP Cần Thơ. Mblang taneh ngak iek praong 50 ha. Hợp tác xã tam, drak tui rilo jalan meng jamriak piah pagap ka kein laba. Langiu di nan, Mintri Ngak nong saong patagok daok pilih ruah Đồng Tháp, Kiên Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng piah peih ngak Bhum buh jien tame ngak iek peih ngak Danak dak 1 triệu ha. Tapa dom bruk ngak ini, Mintri NN&PTNT meda brei tapa dom bruk tathuak nerak saong peih praong jalan ngak tabiak abih tih mblang taneh 1 triệu ha dalam Danak dak.

Yaom amriak kalu mangaok darak pasar dalam taneh ia gam gam tagok glaong, tagok tal yaom 95.000 đồng/kg. Ini lac yaom glaong abih kuhria dalam rilo thun tapa, min urang pala amriak kalu di tỉnh Bình Phước bui sambai oh rilo tuk yaom amriak kalu tagok glaong. Makna lac kayua hu sa tukvak yaom amriak kalu trun biar, mikva oh hu jien iek glang saong kayua langik pandiak thu dui atah nan ye phun amriak kalu thu lagu, metai, ruak kik halak halin. Nan ye thun ini yaom lac amriak kalu hu yaom glaong min baoh amriak kalu dalam bein di mikva urang ngak nong trun biak rilo, hu oh hadom

Meng hatai kham marat oh caik ka mikva kurang ia taba biak trak dalam bilan thu, tỉnh Tiền Giang hu peih 62 vòi ia brei ka rahra pandar saoh oh mek jien. Tui Sở Ngak nong saong patagok palei pala tỉnh, bruk ngak ini piah khik tani tanat ka rahra dom xa bhum atah biyah, langiu ar, tapen pabah kraong, tapen tasik, dom baoh sang tukvak tapa ka oh hu ia meng dom bilai pabak ia pataom gauk meda mai mek ia pandar oh abih jien. Tapa nan, daong ka rahra plaih njauk blei atau salih ia taba piah pandar ngan haong yaom biak chit yau dahlau deih.

Daok di tỉnh Bình Thuận, pandiak khang saong langik oh lagaih daok ngak ka rilo binek, kavei, kraong, craoh thu abih ia. Piah hu ia pandar, bhap bini daok di dom labik jaik tapen kraong brei kuac raok bingun, daok dom labik atah jang brei blei ia bình mai pandar haong yaom tagok tal 500.000 đồng/m3. Min ia hacih sa-at halei oh jeng oh thei thau hu. Urak ini dalam tỉnh hu 41 xã, phường, ban sit dalam dom huyện Bắc Bình, Hàm Thuận Bắc, Hàm Tân, Tánh Linh, Đức Linh saong ban Phan Thiết daok kurang ia pandar di rilo labik, ngak kan kandah tal jaik 100.000 menuac.

Gah Cảnh sát pasang iek Công an tỉnh Bạc Liêu bahrau peih bruk cap mek bị can piah mek kreik Phan Hồng Thắm (ndih tapui thun 1956), daok di puk Mỹ 2, xã Vĩnh Phú Đông, huyện Phước Long piah pasang iek, langyah ka bruk “pachot pagait meblah mek drap ar”. Dahlau di nan, di thun 2014, amuk Thắm ngak po hụi, dui pachreih hu rilo rahra di pak ini tame me-in. Tukvak camriep, Thắm biyar jien hui ginup nan ye rilo urang jia tame, min tal bilan 3/2023, amuk Thắm khan lac pacag hụi, meblah mek abih tih jaik 10 tỷ đồng di rahra blaoh klak nduac dauk tabiak truh puk palei.

Tui kuhria adit anak tal di Mỹ hu peih nyaom biai pakat glaong abih di 3 gah  Mỹ - Nhật Bản saong Philippines piah ginum biai ka dom bruk rah tabiak bahrau ini di angaok tasik Biển Đông. Hu rilo khau tin ndom lac, nyaom biai piah brei mboh 3 taneh ia patagok bruk pambuak gauk praong gah an ninh, haong hatai kham merat ba tangin tame bruk haong gauk piah jhul patagok an ninh saong ginup meda di bhum taneh saong di dunya.

Patui veik khau tin ka bruk magei baoh taneh khang 7,7 độ richter tuk dah page 3/4 di kaoh pulao Đài Loan – Trung Quốc, tal urak ini hu 10 urang metai, labaih 1.100 urang njauk rambuac saong 15 urang lahik. Tui panuac khan di karja pak nan, dom jalan lubang saong tatua di dom jalan praong di Hoa Liên nyu khut kayua magei baoh taneh. Jalan klaih klaoh jeng ngak ka labaih 600 urang gar di sa khách sạn. Langiu di nan, yaok ratuh urang njauk daok tapa melam dalam kathaop saong dom labik daok karei kayua sang danaok khut saong caga  bala rahtabiak.

Ấn Độ hu brei tabiak mbaok sa jalan taong ruak ung thư iek tui gene, hu maong lac daong taong thit dom janih ruak ung thư karei gauk saong trun biak rilo jien taong ruak. Urang patagok jalan taong ruak hu angan ieu lac NexCAR19 khan lac jalan taong ruak ini abih jaik samu 1/10 yaom 480.000 USD (lac jaik 12 tỷ đồng) di jalan taong ruak dreih yau nan daok hu pandar urak ini. Bruk ngak tabiak saong ba pandar NexCAR19 lac sa takai yam praong dalam gah taong ruak ung thư saong ilamu kỹ thuật di truyền./.