ADAT BA TALANG TAME KUT DI URANG CAM
Thứ bảy, 06:30, 13/04/2024 Urang lang: Thu Thảo Urang lang: Thu Thảo
VOV4.VOV.VN - Urang Cam daok pak Ninh Thuận, Bình Thuận, hu ilamo, adat cambat brei mboh cambaih di abih dalam adat metai lahik. Urang Bàlamôn tuk metai ye ngak adat ba nao cuh, tok khik veik 9 candaih talang labik dhei piah hadei ini ngak adat tame Kut. Tuk talang dhei hu ba tame Kut ye suan yava di urang metai meng hu nao haong ong muk kei.

Labik sang Kut hu padang ngak di dom labik atah di sang danaok labik daok di anek manuac. Mblang taneh hu pilih ruah piah padang ngak Kut bhian di kreih mblang hamu, mblang taneh saoh hu mbaok taneh praong, di dalam glai takik hu manuac nao mai. Dahlau deih, sang Kut hu padang ngak sit sot, gah langiu hu paga meng patau, atau hu pacang meng dom dhar phun hareik hareim, phun daruai piah pacang cakak athur saong anek manuac lih tame bhum taneh gireih. Urak ini, sang Kut hu padang ngak khang kajap, hu paga pacang vil val, di dom jalan caik patau Kut hu tauk tabung pacang.

Sang Kut tok hu sa jalan nao tame hu peih pabah mbang di gah maraong. Dom labik caik patau Kut jeng caik payeng mbaok mai gah maraong. Dom labik caik patau Kut hu rami ramik caik tui ngaok la tui njauk adat, hu dom jalan caik patau Kut brei ka urang ngak praong hu angan je dalam bol bhap rahra, dom halau janeing, tui bruk metai yau habar, likei atau kumei. Bruk ba talang tame Kut jeng hu parabha janih biak tani tanat.

Meng adat tui darah gah amaik, urang kumei hu quyen nao tok likei saong hadei di tuk tok gauk, urang likei mai daok haong sang gah diuk. Min, oh hu tame but pajaih di gah diuk. Urang pasang, urang ame jeng daok khik ilamo tui darah amaik, dalam sap cam ieu lac talei kamei. Bruk ini hu makna lac tuk metai nao, urang likei brei mai gilac veik tame Kut tui but pajaih di drei. Kayua yau nan ye, urang Cam hu panuac ndem lac“Daok hadiip ngap mbeng ka urang/ Tel matai ba talang ka amaik”. 

Piah peih ngak adat tame Kut, hadei di tuh cuh urang metai blaoh, urang Cam khik veik 9 candaih talang dhei hu thaik thaok jien xu hu caik dalam pa-aop hu ngak meng ban, paraik atau ameh, sap Cam ieu lac Klaong. Hadei di sa tukvak labaih 15-30 thun, but pajaih meda peih ngak adat tame Kut. Dom pa-aop Klaong caik talang hu cakaong di angaok sruh kiệu ba nao tal sang Kut. Jaik tal sang Kut, dom pa-aop Klaong hu caik dalam Nduen Hala, sa urang kumei meda ndoa nduen hala dalam nan hu pa-aop Klaong tame sang Kut.

Di sang Kut, dom pa-aop Klaong caik talang hu ba tabiak ngak adat Patrip talang kapuel. Dom ong gru Basaih peih tuk Klaong hu gam sir meng ralin tabiak, mek yaok candaih talang caik di hala patei blaoh ngak adat manei ka talang meng ia hu lai haong cuah ieu lac Amu. Hadei di nan, dom talang hu buh tame Klaong gilac veik. Pandap ieu yang piah ngak adat Patrip talang kapuel lac sa drei pabe, sa drei manuk, sa lisei hop, sa salao ahar hu gu tapei nung, tapei lik, ahar sakaya, ahar ginraong laya, ahar yamen, baoh kayau, tathi patei lapa, patei sứ, kamang, alak, baoh manuk saong hala paneng. Langiu di nan daok hu pabak dom pandap mbang sào yau ye ralaow ada, pandap mbang kaya tasik tui yaok baoh sang.

Hadei di nan, sang meda jao pa-aop Klaong hu parabha tui pakat, labik dang dalam bol bhap rahra, metai jhak, metai siam saong tui likei atau kumei hu caik jeng sa nyaom saong gauk. Dom halau janeng, ong gru Bàlamôn meda peih ngak adat Patrip talang haram mbang puac abih dahlau di tuk ba talang tame Kut. Tuk ini, dom pa-aop Klaong hu parabha janih blaoh saong hu tuh tame sa kadung hu ngak meng kanduh phun tràm. Kadung caik talang hu hình chữ nhật atah labaih 20 - 30cm saong hu kak khang meng dom talei marai mbong. Bloh dom halau janeng meng ba dom kadung talang metai jak tame lam dahlau, blaoh tal dom gah patau Kut metai siam.

Hadei di tuk dom halau janeng, ong gru Basaih tame Kut blaoh, dom jalan caik patau Kut hu manei, rao hacih, cuk khan aw bahrau saong truac hadah tagok meng dom mbaik ndin ngak meng ralin. Ong Kadhar saong amuk Pajau patui veik daoh adat saong tamia uan harei hu makna ini di but pajaih hu ngak salah. Tuk ong Kadhar daoh adat ieu tal Po Cei Tathun, amuk Pajau bhian trun puac pathau khan tal but pajaih ka bruk tame Kut hu jak jeng, muk kei tuk halei jeng sraong daong ka anek taco dalam but pajaih./.

Urang lang: Thu Thảo

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)