GINREIH BIMON PO DAM DI BINH THUAN
Chủ nhật, 00:00, 31/03/2024 Urang lang: JASI Urang lang: JASI
VOV4.VOV.VN - Bimon Po Dam lac sa nyaom bimon Cam di palei Cavait Lạc trị, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận. Bimon hu padang ngak piah pok kakuh patao Po Dam, daok iew lac Po Kathit, urang Yuen iew lac Bàn La Trà Duyệt. Ong lac urang rik prein yava biak prong dalam bruk daong ka bhap bani ngak binek kavei, ribaong kraong, brei ka bhap bani pala drak, patagok bruk ngak nong di jaman nan saong tal urak ini jeng daok, binek kavei ribaong kraong ini jeng daok patagok hu jak jeng siam mekre ka bhum taneh Tuy Phong saong Bắc Bình. Jeng di bimon ini, dom urang roh duah hu duah mboh Linga ngak meng ameh dalam mbang roh duah di thun 2013. Kadha vak di Jasi:

Mala pandiak bhang di dom harei puac bilan 3/2024, khaol dahlak hu nao tui kapul tuai damuai atah jaik vaih tame rivang bimon Cam Po Dam daneiy angan di xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận.

Urak ini, bimon Po Dam hu 6 baoh bimon dalam nan hu 3 baoh daok tamo thaik thaok, 3 baoh daok veik tok daok binah takai. Nyaom bimon gah Barak (lac bimaon praong) hu umo thun biak avar, hu padang ngak meng abap VIII – IX saong nyaom bimon gah Meraong hu umo thun biak suai jang, tuk hu padang ngak di abap XV.  

Nyaom bimon gah Barak lac labik khik piah kapan kakuh Linga – Yoni meng patau hijao nguyên khối yau brei mboh ka Yang Siva. Daok nyaom bimon gah Meraong hu padang ngak hadei ini piah kakuh paling patao Po Dam nan ye bruk padang ngak saong cih sarak bingu hala jeng biak karei.

Meng thun 1995 tal thun 1998, bimon praong hu pasiam veik piah khik veik dom kiến trúc nghệ thuật biak karei tui phong cách Hòa Lai. Tal urak ini, 3 baoh bimon mbaih mbaoh jeng hu Karja pasiam veik saong padang ngak gilac, mbaok mblang hu peih prong saong jalan nao tagok bimon jeng hu padang ngak daong ka bruk nao mai di mikva hu mbuan laghaih jang.

 Gru Thường Xuân Hữu, Akaok Kapul halau janeng Ahier tỉnh Bình Thuận brei thau, Po Dam nan lac urang hu buh prein daong biak rilo nan ye tuk ong lahik nao ye hu urang Cam pok ngak jeng yang saong padang ngak bimon piah kakuh paling. Ong lac urang hu rik daong biak rilo dalam bruk padang ngak binek kavei ribaong kraong, daong ka mikva hu mbuan lagaih dalam bruk pala drak piah cak rok patagok rai diuk.  

 Hadei di rilo mbang pasiam veik, taong abih labik inem mek bimon Po Dam hu ngak veik jaik abih. Dalam mblang bein bimon Po Dam hu padang ngak mblang bein, sang parang iek…hu tỉnh Bình Thuận buh jien tame padang ngak biak siam gheih, pabak bruk rivang iek di tuai damuai.

Di pak ini, urang Cam Ahier dalam bhum ini bhian peih ngak Yang tui adat cambat tanarakun yau ngak Palao, mbuan Yang, adat likau hajan, ngak Katê. Abih di nyau lac lac adat ngak Yang Po Dam, hu peih ngak 3 thun sa mbang tui adat cambat di urang Cam bhum Kraong pachreih hu biak rilo tuai damuai saong bhap bani dalam bhum palei.

Ong Chế Quốc Minh, urang Cam daok di palei Cavait Lạc Trị, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong brei thau, yaok 3 thun sa mbang dalam bilan 4 Saka Cam – nan lac bilan 7 saka ia harei, mikva urang Cam di xã Phú Lạc huyện Tuy Phong ba gauk tagok bimon Po Dam piah ngak adat.

Jeng di inem mek bimon Po Dam ini, dalam mbang kuac raok roh duah di thun 2013 hu mboh Linga ngak meng ameh hu umo thun meng abap VIII–IX. Dalam agama Ahier, Linga lac brei mboh ka yang Shiva (palai lahik saong caih menek), nan lac dom janih piah kakuh paling biak prong glaong dalam dom inem mek kiến trúc agama daok dalam ilamo Champa di bhum kreih negar Việt Nam saong dalam dom ilamo – taneh aia yao klak karei dalam bhum taneh Đông Nam Á.

Ong Uông Trung Hòa, Akaok Bilik Nghiệp vụ bảo tàng, Muyim tỉnh Bình Thuận brei thau: “Tapa dom mbang roh duah hu mboh rilo janih pandap klak khut, mbiah mbaoh, baoh sang atah, Linga ngak meng ameh, patau hu sarak akhar Thrah. Hadei di nan hu Muyim tỉnh Bình Thuận ba mai khik piah di gilang piah duh ka bruk parang iek dalam muyim.”

Meng dom yaom sajarah, ilamo bo drei daok khik ramik, nyaom bimon Po Dam hu Karja brei angan lac Inem mek pakat negar di harei 28 bilan 6 thun 1996./.

Urang lang: JASI

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)