ADAT NGAK YANG PO KLONG MƠ NAI
Chủ nhật, 07:08, 09/07/2023 Urang lang: JASI Urang lang: JASI
VOV4.VOV.VN - Pô Klong Mơ Nai lac sa dalam dom po patao puac abih di Negar Chămpa, tui dak rai sajarah di urang Cam, ong tagok ngak patao meng akaok abap 17, tal thun 1627 ye caik veik bruk ngak patao ka anek metau lac patao Pô Klong Khul.

Dalam sa tukvak suai lavik ngak patao, ong hu rilo rik daong biak prong ngan haong bangsa Cam di rilo gah. Meng tuk kalan hu padang ngak, but pajaih rai rah hadei di Hoàng tộc Cam pandar labik ini piah kakuh saong peih ngak dom adat cambat tui agama. Dom rai rah anek taco dalam but pajaih salih gauk mong iek, khik ramik kalan saong bộ roh duah inem krung ilamo Hoàng tộc Cam. Kadha vak hadei ini di urang pambuak bruk Na Uy – Long Thiệu, Rayo papar sap papar binguk Bình Thuận hu ndom ka adat kakuh Pô Klong Mơ Nai:

 Dahlau di tuk peih ngak adat kakuh Pô Klong Mơ Nai, sang but pajaih Hoàng tộc Cam pataom gauk gar dalam but pajaih piah ginum biai, ba tabiak jalan ngak, parabha bruk ngak ka yaok urang piah ka bruk ngak adat hu mbuan laghaih. Tuk hu po Gru brei harei cambaih laih, sang njauk caik tabiak sa adit piah nao khan brei ka mikva atah jaik thau piah mai pataom mbaok bui sambai.

 Ong Lư Thái Thủi, sa urang daok dalam Hoàng tộc Chăm di palei Canar thôn Bình Mỹ, xã Phan Thanh, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận brei thau: “Ginup 3 thun ngak adat nao rivang Pô piah kanar hadar prein yava meng kan diah bo Pô hu buh tabiak dak padang. Kayua yau nan ye, yaok thun meyah hu peih ngak ye mikva atah jaik ma-hit, ye mikva mai ma-in, dahlau ye rivang sang, uan ka sang hu peih ngak adat kakuh Po. Hadei di nan ye likau dhar phol di Pô piah ka mikva hu mbuan laghaih dalam bruk ngak mbang ngak huak”.

 Adat kakuh Pô Klong Mơ Nai hu peih ngak dalam klau harei. Peih akaok lac adat peih pabah mbang kalan hu dang ngak meng mban ngak adat di halau janeng gah Ahier yau: Po Gru dang ngak adat, ong Kadhar daoh, Muk Pajau pok pandap panda brei ka Po yang saong dom ong Paseh daong ngak adat.  

Ong Gru Cảnh, sa halau janeng hu mbaok dalam bruk ngak adat kakuh Pô Klong Mơ Nai khan lac:  “Tui adat lac 3 thun peih ngak sa mbang, bo meyah tapa 4, 5 thun ye ong Pasaih njauk ngak adat balih sang, hadei di nan ong Kadhar tame ngak adat. Hadei di tuk ong Kadhar ngak adat blaoh, ye tal mbang ong Pah tame ngak adat. Tapa harei hadei ye peih ngak adat  cuh yang apui ye tamat bruk ngak adat kakuh Po. Daok mục đích di bruk ngak ini ye piah kanar hadhar veik kong ơn di Pô, cầu likau ka angin siam hajan lagaih, pala hagait hu nan, anek taco bak sang, thei jeng hu nao bac daa, sang halei jeng salamat”.

Hadei di ngak blaoh adat peih pabah mbang kalan, ye po gru gam dom ong Paseh patui veik ngak adat balih kalan Pô Klong Mơ Nai. Bruk ngak ini hu makna lac ngak ka nyu hacih baoh kalan, labik daok di Po Yang dahlau di tuk tame ngak adat.

  Adat menei saong cuk khan ao ka rup patau Pô Klong Mơ Nai saong dua anai bia hu peih ngak dalam tuk biar harei dalam harei akaok mereip. Adat menei rup patau yang hu peih ngak dalam kalan. Adat ini hu gam po gru, urang katung Rabap, amuk pa-jau saong mikva peih ngak. Tuk manuac urang daok tame ngak adat, vin taom dhar kapan kakuh Po ye amuk pajau tuh alak daa Po, urang katung Rabap pok sap daoh tui.

Tuk ini, urang mek aia meng angaok rup di Po luk tagok akaok, tagok rup di drei piah likau hu pren yava, jien padai, patuah jamo, jap karo po pajeng. Hadei di tuk menei ka Po blaoh ye tal adat angui cuk ao ka Po.  

 Hadei di tuk ngak blaoh adat cuk khan ao, ye tuk ini rup patau Po hu cuk angaok rup blah ao bahrau hadah tanjak, melam mai amuk pajau pok pandap panda kaya mbang, urang katung Rabap adaoh daa Pô Klong Mơ Nai, gam haong dom po yang karei mai hu mbaok pak ini. Yaok po yang ye hu sa kadha daoh karei di gauk. Yau nan min, kayua ini lac adat kakuh patao Pô Klong Mơ Nai saong dua anai bia, nan ye binah daoh binah ngak adat kakuh po nan lac adat prong.

 Adat kakuh po hu tamat meng kadha tamia di amuk pajau saong dom urang hu mbaok di nan jak gauk tamia uan, ngak jeng bruk biak chreih chai di dom bimon kalan Cam. Sa-ai Daniel, sa urang tuai mai meng negar Đức, hu mbaok dalam van ngak adat kakuh po ini jeng chreih chrai tame tamia haong mikva.

Sa-ai Daniel, urang tuai mai meng negar Đức ndom ka hatai saneng di drei yau ini: “Dahlak mboh pak ini biak bui sambai, dahlak saneng lac adat cambat biak karei ini takik urang thau tal, manuac sia tok thau tal Katê, kuhria gam manuac urang dalam huyện Bắc Bình ini. Dahlak mboh biak bui sambai saong hadah mbaok meta tuk hu mikva Cam labik ini daa mai ini mong iek adat ini”.

 Bruk peih ngak adat kakuh Pô Klong Mơ Nai oh lac harei bui sambai di ta-eng but pajaih Hoàng tộc Chăm saong mikva urang Cam Ahier, bo daok lac harei bui sambai di taong abih mikva atah jaik pataom mbaok mai ini piah kakuh likau sa thun bahrau jap karo salamat.

Adat cuh yang apui meda tamat bruk ngak adat kakuh Pô Klong Mơ Nai. Pandap panda piah ngak adat cuh yang apui hu sa drei pabe tuk, alak baoh, patei, haa paneing... saong dom janih pandap karei. Tuk dom janih pandap panda hu caga blaoh blai, ye po gru tame ngak adat. Akaok mereip di adat cuh yang apui ye po gru dang pa-yeng mbaok nao gah aia harei tagok puac kinh likau dom po yang mai pak ini pasang iek adat cuh yang apui.

 Ong Lư Quốc Thiện, urak ini daok ngak bruk di Pasak Parang iek ilamo Cam tỉnh Bình Thuận brei thau, piah palagaih ka anek taco di Hoàng tộc Chăm jang yau mikva urang Cam di xã Phan Thanh, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận peih ngak hatai jia di drei, ye gah ilamo jeng hu sangka tal bruk ngak pasiam veik baoh kalan Pô Klong Mơ Nai. Cambaih yau padang ngak ar pacang vin taom dhar baoh kalan. Urak ini jeng hu dom labik daok khut saong Sở Ilamo, The thao saong Du lich tỉnh Bình Thuận jeng hu jalan ngak nan lac ba tame ngak pasiam veik dalam thun 2023 ini.  

“Urak ini, ngavom di Hoàng tộc jeng daok khik dom adat cambat tanarakun di kalan Pô Klong Mơ Nai di Lương Sơn saong hu peih ngak 3 thun atau 5 thun sa mbang saong dalam tukvak peih ngak Katê di urang Cam. Yau nan min, dom thun jaik di ini kayua phun jien dak harei dak takik, kayua yau nan ye bo ngavom tok peih ngak adat kakuh Pô Klong Mơ Nai dalam harei ngak Katê”.

 Bruk ngak yang di urang Cam pak dom bimon kalan Cam hu rilo adat cambat, yaok adat cambat hu sa makna karei, praong - sit karei gauk saong hu kadha karei di nyu. Adat kakuh Pô Klong Mơ Nai biak pachreih taong abih manuac sia dalam bol bhap rah ra. Adat kakuh  Pô Klong Mơ Nai jeng yau adat ngak yang di dom bimon kalan Cam, lac tuk piah ka urang Cam brei mboh ilamo siam gheih di bangsa drei./.

Urang lang: JASI

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)