Tui tapuk siphau, Pô Dam daok hu angan iew karei lac Pô Kathit (nan lac Trà Duyệt). Ndih tapui thun sak nek girai, harei 3 bingun bilan 6 saka Cam. Po nan lac anek likei di patao Para Chanh saong lac adei di Pô Sah Inư. Po tagok ngak patao di thun 1446 di Bạt Thi Nưng, urak ini lac tỉnh Khánh Hòa saong trun rai di thun 1472.
Hadei di tuk trun rai Po brei ka anek lac Pô Ka Brah tagok ngak patao, blaoh mai veik bhum taneh Panduranga, harei ini lac bhum taneh di dua tỉnh Ninh Thuận saong Bình Thuận. Po haong sa-ai kamei lac Pô Sah Inư nao grauk dom palei Cam meng bhum Kraong tal bhum Pajai piah pato tacei, daong ka mikva peih taneh, ngak binek ba aia pala drak.
Tuk metai, Po hu mikva pok je lac Po Yang haong angan iew lac Pô Dam. Bruk ngak di Po hu dom patao Triều Nguyễn pok brei 8 sắc phong brei mboh pren yava praong glaong di Po dalam bruk ngak binek ba aia, daong ka mikva ngak padai aia. Nan ye, piah hadhar bruk ngak di Pô Dam, mikva Cam di huyện Tuy Phong hu peih ngak adat cambat Pô Dam. Po Gru Thường Xuân Hữu, Akaok Hội đồng chức sắc Bàlamôn giáo tỉnh Bình Thuận brei thau: “Urang Cam oh thei bo klak dom adat meng kan di dom bimon kalan…”
Adat cambat Pô Dam di mikva urang Cam xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận hu peih akaok meng adat cakon ba Bằng brei angan Inem mek sajarah ilamo di Mentri Ilamo, The thao saong Du lich saong khan ao di Po meng mala takai bimon nao tagok bimon praong.
Adat raok ba khan ao hu peih ngak biak prong prang ngan haong bruk hu mbaok di kapul daoh tamia di dam dara dalam palei, dom halaw janeng gah Ahier di dom puk palei.
Khan ao Pô Dam dahlau diah kayua but pajaih ong Mang Tình, urang Raglai daok di xã Phan Điền, huyện Bắc Bình khik piah. Kayua yau nan ye bo yaok tuk tal mbang peih ngak dat ye mikva Cam palei Cavait, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong brei nao tagok xã Phan Điền, huyện Bắc Bình piah raok khan ao ba trun ka Po. Min kayua jalan mbak atah dhua nao mai kan kandah nan ye mikva urang Cam xã Phú Lạc jak gauk rik pataom jien padai piah jik khan ao bahrau ka Po, iek tui jalan jhik, bingu la di blah khan ao klak, piah hu mbuan laghaih jang ka bruk ngak adat cambat, abih di nyu lac adat angui cuk khan ao ka Po. Ong Chế Quốc Minh, daok di palei Cavait, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong brei thau: “Bruk peih ngak harei ini ngan haong urang Cam thei jeng chreih chrai, bui sambai…”
Kayua rai diuk dak harei dak cak rok, bruk nao mai hu mbuan laghaih jang, nan ye bo adat cambat Pô Dam dak harei dak dui pachreih hu biak rilo bhap bani Cam di dom puk palei karei mai hu mbaok bui sambai haong gauk.
Ngan haong urang Cam, adat cambat halei jeng hu ndung bak sa hatai saneng praong dalam, nan lac bruk pok kakuh dom po yang, kayua urang mboh lac dom po yang ini lac menuac hu pren rik daong, pacang jit ruak, bala meng langik tasik, ba mai siam mekre ka phun pala.
Adat paling Pô Dam hu ngak meng 3 nyaom halaw janeng ngan haong dom adat cambat yau adat palih, adat kakuh likau siam mekre salamat, adat tế thần, adat likau ndua dhal phol... Peih akaok lac bruk di dom po Kapah ngan haong bruk ngak palih. Patui nan lac bruk ngak di nyaom ong Meduan kakuh likau ka angin siam hajan laghaih, phun pala tamuh praong siam mekre, mikva khang tangin kajap takai. Ta-eng ong Kadhar ye daoh tagok dom kadha daoh raok daa dom po yang mai mong iek panuac kakuh likau di mikva hu jeng biak.
Adat cambat Pô Dam hu peih ngak 3 thun sa mbang, ini lac tukvak piah ka rai rah anek taco Pô Dam hadar tal bruk ngak di Po saong tapa dom adat cambat ini daong ka anek kamuan hu kanar hadar saong patui ngak veik. Kayua lac rai rah dam dara harei ini mboh hu di anak mata dom bruk ngak ka adat cambat jeng yau binah daoh tamia. Blaoh tui nan, adat cambat Pô Dam daok khik tamo yaom ilamo meng rai ini tapa rai diah. Adei Văn Lư Thanh Thảo, daok di palei Cavait, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong bui sambai khan lac: “Bruk ngak adat ba mai ka kol anek biak chreih chai. Tapa nan kol anek hu thau rilo jang ka bruk ngak di Pô Dam ka bimon kalan Cam. Tapa nan, kol adei jeng hu patui veik saong patagok yaom ilamo meng kan di urang Cam bo ong akaok ong akei caik veik. Khaol dahlak biak hadah mbaok meta saong tuk halei jeng kakei hatian drei lac brei thau iek prong saong khik ramik dom yaom ilamo bo ong kaok ong akei drei caik veik.”
Daok sa-ai Thông Minh Tâm, mai meng khu phố Ma Lâm 3, ban sit Ma Lâm, huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận brei thau: “Bhap bani di palei 3 Ma Lâm jeng yau mikva urang Cam di huyện Hàm Thuận Bắc biak anit ranam, iek prong Po. Kayua yau nan ye, tal harei ngak adat Pô Dam di Lạc Trị, Tuy Phong ye mikva urang Cam di palei 3 Ma Lâm biak bui sambai, blaoh mikva jak gauk, kakei gauk taong abih anek kamuan duah veik halaw gha di drei.”
Pô Dam, langiu di mikva palei Cavait, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong pok paling, raok ba, ye daok hu mikva Cam di palei Hamu kam, daok iew lac palei 3, ban sit Ma Lâm, huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận pok paling.
Adat cambat Pô Dam nan lac sa bruk ilamo biak karei di urang Cam oh lac piah pahadar tal bruk ngak di dom po yang hu prein beik binek ba aia tame hamu, hu yaom gah hatai jia bo nyu daok brei mboh bruk jum pataom bhap bini, lac tuk piah ka manuac sia pamong tal halaw gha./.
Viết bình luận