Bộ duah pataom inem krung Hoàng tộc Cam di huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận haong dom janih pandap tamo hu sa oh hu dua saong hu yaom biak prong gah ilamo, sajarah. Abih di nyu lac kalan kakuh Pô Klong Mơ Nai. Ini lac bộ duah pataom hu sa oh hu dua daok veik jaik ginup abih hu khik piah meng labaih 400 thun tapa meng rai hậu duệ daok di palei Canar thôn Tịnh Mỹ, xã Phan Thanh.

Bộ duah pataom urak ini daok khik piah hu labaih 100 janih pandap tamo ndung bak yaom ilamo sajarah di bangsa Cam yau vương miện patao, bia; lan am; dom sắc phong dom rai patao triều Nguyễn saong dom harak gar ka taneh riya, hamu apuh, harak gar hành chính hu cih vak meng akhar Hán Nôm meng dom sắc phong di dom rai patao nhà Nguyễn...

Hu yaom di abih nan lac bộ vương miện di patao Pô Klong Mơ Nai di akaok abap XVII saong taoh mbuk di anai bia hu ngak meng ameh nguyên chất, jalan sarak bingu hala biak gheih mekre, haong khan ao di patao, bia, anek patao haong bingu hala yao klak biak gheih mekre.  

Ong Nguyễn Xuân Lý, urang dahlau diah ngak Yam ndok miu-yim tỉnh Bình Thuận brei thau, bộ duah pataom inem krung Hoàng tộc Cam yau sa baoh tapuk dak rai hoàng tộc hu cih  vak ginup abih tapa dom pandap duah pataom, biak njauk, biak hu ilamu saong tantu, cambaih laih. Mong tame nan meda thau hu bruk dalam văng patao Cam meng kan: “Tal urak ini, meda lac ini bộ pandap hu sa oh hu dua daok veik, meng vương miện tal khan ao di patao, bia saong anek di patao bia. Abih di nyu lac bộ vương miện biak takik mboh di Việt Nam. Ndom ka yaom dak rai sajarah ye ini lac bộ duah pataom hu anek taco di hậu duệ patao Pô Klong Mơ Nai khik ramik atah di ini mangaok 4 rituh thun. Nyu hu yaom gah  sajarah, gah ilamu nghệ thuật, gah kinh tế, gah mbang giao di dom saman patao Chămpa ngan haong dom saman patao karei di Trung Hoa saong di Việt Nam.”

Tui dom harak gar sajarah, Pô Klong Mơ Nai nan lac sa dalam dom ong patao, hu dom rik daong biak prong ka bangsa Cam di dom gah kinh tế xã hội. Abih di nyu lac bruk ngak ribaong ba aia, binek kavei caik veik tal harei ini jeng daok pandar hu.

Meng yaom glaong gah ilamo – sajarah, bộ roh duah inem krung Patao Cam saong kalan kakuh patao Pô Klong Mơ Nai hu Mentri Ilamo – Brei thau, urak ini lac Mentri ilamo, the thao saong du lich dak angan lac Inem krung pakat negar di Sarak  ka 43 harei 07/01/1993.

Ong Lư Quốc Thiện, anek taco di baoh sang saiy salai patao Cam brei thau, baoh sang ong hu khik ramik dom janih pandap hu caik veik meng rai ini tapa rai diah saong biak iek prong nyu: “Harei ini lac harei drei ngak brei medeih tagok inem krung ini  piah duh ka bruk rivang du lich. Kadha caong khin di sang dahlak lac hu pambuak bruk haong dom jabat chức năng jeng yau karja palei ngak siam bruk pacang khik dom janih pandap di pak ini. Kadua tra, lac gam haong dom jabat chức năng hu dom urang jakar chuyên môn mai ini piah pasiam veik pacang khik dom janih pandap bo nyu daok khut, daok lahik nao.” 

Dom thun tapa, karja palei saong dom gah chức năng hu peih ngak dom bruk piah pacang khik, cak rok patagok yaom glaong bộ duah pataom hu ndom di mangaok nan. Yau nan min, jak jeng siam mekre jeng daok di tanut biar, oh ka samu haong yaom di inem krung.

Kayua yau nan ye, piah hu jalan taom gaok bahrau, biak biai patagok hu yaom di nyu, Muyim tỉnh Bình Thuận dak padang saong ba tame pandar bruk ngak gilang peih bộ duah pataom inem krung Hoàng tộc Cam huyện Bắc Bình pambuak pagam haong dom bruk rivang ma-in inem krung ilamo Cam di puk palei.

Ong Đoàn Văn Thuận, Yam ndok Miuyim tỉnh Bình Thuận daok brei thau lac: “Piah patagok samu gauk bruk parang iek bộ duah pataom di puk palei jeng caong khin dom sở, ngành, puk palei sangka jang saong hu dom jalan ngak pasiam veik dom kan kandah bo baoh sang daok gaok. Taphia di nan njauk hu dom jalan langyah gah kinh tế piah ka baoh sang meda patagok hu suai lavik bộ duah pataom di baoh sang di drei. Saong mong ini lac sa labik daneiy angan saong lac biak chreih chrai ngan haong tuai damuai dalam tukvak anak tal.”

Piah duh ka tuai damuai, gilang peih hu Miuyim tỉnh Bình Thuận pabak brei tu parang iek, dom camera pasang iek, hệ thống khan brei thau bruk co klaik, hệ thống ngak la-ar saong langyah mok pacang khik pandap panda, pagam bảng bah mã QR pathau khan…

Tui panuac di ong Nguyễn Anh Khoa, Yam ndok Công ty du lịch Sao Mai, bruk ngak gilang peih Bộ duah pataom inem krung Hoàng tộc Cam lac labik rivang ma-in biak chreih chrai, pabak hu hatai caong khin duah thau, roh duah ka bein ilamo lavik saman di bhap bani Cam daok di tỉnh Bình Thuận brei ka tuai damuai: “Pambuak pagam jeng sa danak dak tour ginup abih piah ba tuai damuai mai haong inem krung di Bắc Bình. Nyu pambuak pagam Bắc Bình haong Bàu Trắng saong Phan Thiết hu jeng dom tour iew lac liên huyện. Yau nan min daok hu dom labik dalam lộ trình dom labik mai bahrau njauk hu dom labik padeih padei, pablei salih, mbang menyum nan ka meng pambuak pagam hu nyu ngak jeng sa danak dak ginup abih hu.”

Bắc Bình lac labik hu rilo inem krung sajarah ilamo Cam saong lac labik hu urang Cam daok rilo abih di tỉnh Bình Thuận. Gam haong kalan kakuh Pô Anit, Pô Klong Mơhnai, Pasak Parang iek ilamo Cam, palei ngak gok glah lan am Cam Bình Đức…, gilang peih bộ duah pataom inem mek Hoàng tộc Cam peih tabiak jalan ngak biak prong piah puk palei peih ngak dom bruk ngak rivang ma-in inem mek ilamo.

Ong Ức Viết Vòng, Akaok Mban khik iek Pasak parang iek ilamo Cam, brei thau lac dalam tukvak anak tal, dom urang dalam baoh sang Hoàng tộc Cam hu mbaok tame tal pato pathram ilamu dak padang jalan ngak saong bruk ngak gah rivang ma-in: “Pasak Parang iek ilamo Cam meda padang ngak bruk pambuak pagam haong tour mai tal Pasak parang iek ilamo Cam tal baoh sang Hoàng tộc Cam piah rivang iek gilang peih inem krungilamo Hoàng tộc Chăm saong nao tal palei ngak gaok glah lan am jeng yau dom bimon kalan Cam yau kalan Pô Anit, Pô Klong Mơ Nai piah ngak jeng tour nao ma-in dalam sa harei saong abih di nyu lac dom janih kaya mbang  di urang Cam piah katung dui takai tuai damuai.”  

Rilo thun tapa, bruk roh duah ka inem mek ilamo Cam jeng yau bộ roh duah inem mek ilamo Hoàng tộc Cam hu dom pakat karja di puk palei saong gah chức năng tỉnh Bình Thuận peih ngak rilo bruk njauk ngak dahlau piah khik ramik saong cak rok patagok yaom di nyu duh ka bruk rivang ma-in. Yau nan min, bruk buh jien tame ngak daok takik saong oh ka cak rok patagok hu bruk pambuak pagam tour tuyến, nan ye jak jeng siam mekre oh ka glaong. Kayua yau nan ye, tỉnh Bình Thuận njauk hu jalan ngak bahrau piah ka dom inem krung ini hu biak biai tagok yaom di nyu dalam cak rok patagok bruk rivang ma-in yau harei ini./.