Lac urang trak hatai, ba abih pren yava brei ka ilamo bangsa, taha akaok palei B’Đam Thâm daok di palei 2, xã La Dạ, huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận tuk halei jeng saneng tal bruk khik ramik, cak rok patagok yaom ilamo meng kan dalam rai diuk di bangsa drei. Dom baoh cồng, chiêng, dom ragu daoh bhap bani urak ini oh daok mbak carak haong dam dara urang daok ranaih. Dalam tuk nan, manuac urang thau ma-in cồng, chiêng ye taha jaik abih saong dak harei dak takik takik nao.

Piah khik ramik saong patagok dom yaom glaong di ragu ragam meng kan di urang K’ho anak bruk daok mbuan si lahik nao, taha akaok palei B’Đam Thâm hu pataom veik rilo uranaih dalam xã piah pato veik alat ragam meng kan di bangsa drei. Langiu di bruk tacei pato ilamu ma-in cồng chiêng, ong tuk halei jeng kakei rai rah harei hadei ka yaom glaong di cồng chiêng dalam ilamo bangsa, bruk ngak di yaok urang dalam khik ramik ilamo di bangsa drei. 

Taha akaok palei B’Đam Thâm brei thau, dom bộ cồng chiêng ini hu meng lavik saman, saong ong biak patuah hu ong amuk, amaik ame caik veik saong pato tacei ka ong jalan taong, kayua yau nan ye ong njauk khik ramik veik ilamo hadah krah ini. Ini lac sa dalam dom janih alat ragam biak ginreih ngan hoang baoh sang ong saong bhap bani urang K’ho: "Cei lac taha akaok palei pak ini, kayua yau nan ye cei njauk khik ramik nyu saong pato tacei gilac ka anek kamuan drei. Hadei ini cei lahik nao ye anek taco nyu jeng thau khik ramik veik. Blaoh di nan dom anek taco nyu patui veik pato tacei gilac ka rai rah harei hadei".

Daok nghệ nhân Thổ Đồng daok di palei Châu Hanh, xã Phan Thanh, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận jeng hu mikva saong ayut sahabat atah jaik thau tal kayua ong daniey angan haong bruk taong Ghi-năng saong yuk Saranai.

Nghệ nhân Thổ Đồng brei thau: “Inem krung ilamo Cam yau mbang tame dalam rilo darah di ong meng sit mai. Tuk daok lac urang glang kubao, ong takik rilo jeng thau cambaih inem krung ilamo ong akaok ong akei caik veik. Nyu njaom tame ong meng  sit mai, tuk prong tagok thau hu rilo jang, gam haong hatai takre, jeng menuac nao roh duah, bac megru dom urang thau taong Ghi-năng, yuk Saranai, blaoh bac gam jalan ngak tabiak dom janih alat ragam ini.

Ong Thổ Đồng khan lac, urak ini, ong jeng prong thun paje, jeng caong khin pato tacei gilac dom hagait drei thau ka alat ragam di bangsa ka rai rah harei hadei piah patui veik khik ramik yaom ilamo di bangsa: "Jeng biak caong khin hu anek kamuan mai ini tui megru, bo caong maong miat oh mboh. Piah khik ramik veik ilamo meng kan ini jeng caong khin tỉnh, huyện daong peih tal pato veik ilamu taong Ghi-năng saong yuk Saranai di huyện hagait jeng hu, hu anek kamuan mai bac megru, blaoh dom urang nghệ nhân prong thun yau dahlak hu cơ hội piah pato tacei veik. Nan ka meng khik ramik hu ilamu taong ma-in, jalan ngak tabiak  Ghi-năng, Saranai saong Paraneng di urang Cam."

Jeng dreh yau nghệ nhân Thổ Đồng daok di huyện Bắc Bình saong taha akaok palei B’Đam Thâm daok di huyện Hàm Thuận Bắc, Po gru Thường Xuân Hữu daok di huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận jeng biak anit ranam saong abih hatai khik yaom ilamo di muk kei.

  Dalam dom thun tapa, ong Hữu nao duah pataom dom yaom ilamo mboh di meta saong oh mboh di meta, meng bruk cih vak gilac dom jalan ngak adat cambat, tanarakun, dom adat ngak lakhah, ngak ndam metai, adat ngak yang, ngak Katê, Po Dam... Yaom lac umo prong, thun taha min ong jeng abih hatai haong bruk roh duah, khik ramik veik biak rilo dom bộ kinh thư biak hu yaom hu vak meng hala gar meng yaok rituh thun ini mai.

 Meng dom rik daong di drei dalam dom thun tapa, po gru Thường Xuân Hữu hu Kaja pok brei angan lac Nghệ nhân Ưu tú, Nghệ nhân Nhân dân saong hu dom pakat karja meng xã, huyện, tỉnh saong Trung ương pok meyaom.

Ong Thường Xuân Hữu, Akaok Hội đồng Chức sắc Bàlamôn tỉnh Bình Thuận brei thau:  "Njuak khik ramik nyu, lahik nyu lac lahik abih yaom ilamo Cam. Dom bộ kinh thư ini nyu cih vak gilac dom bruk ngak dalam adat cambat tanarakun di urang Cam, meng bruk ngak Ka-tê atau dalam adat ngak ndam metai, ndam lakhah… Langiu di nan daok hu adat ngak yang likau ka angin siam hajan laghaih, ngak hagait hu nan, ba mai rai diuk trei sil ka anek taco urang Cam."

 Inem krung ilamo lac bruk pataom veik dom yaom glaong meng kan hu khik piah meng ribau thun ini mai di sa bangsa saong di taong abih manuac sia. Sangka iek glang tal saong cak rok patagok ilamo, lac sangka tal bruk pambuak pagam ilamo meng kan, anak meta saong harei hadei, iek glang tal asal ilamo di bangsa. Pak nan dom nghệ nhân hu rik daong abih drei dalam bruk khik ramik, cak rok patagok inem krung ilamo meng kan di bangsa.

Ong Võ Thành Huy, Phaok akaok Sở Ilamo, The thao saong Du lịch tỉnh Bình Thuận brei thau: "Dalam tỉnh urak ini hu 1 nghệ nhân bhap bini, 6 nghệ nhân ưu tú hu Karja pọk brei angan lac urang bangsa takik. Tapa bruk ba tabiak jalan khik ramik saong cak rok patagok yaom ilamo meng kan di urang bangsa takik dalam tỉnh ye hu ngak brei paglaong akaok saneng di bhap bani dalam bruk gam haong jabat khik iek Karja di puk palei khik ramik saong cak rok patagok ilamo mboh di meta saong oh mboh di meta di bangsa drei".

Meng labik gam lac urang ngak po, gam lac menuac nao dahlau dalam dom bruk ngak khik ramik, patagok yaom glaong ilamo meng kan, dom nghệ nhân hu mong yau dom “báu vật sống" dalam bhum urang bangsa takik. Kayua yau nan ye, sangka iek glang peih ngak siam sarak ngan haong nghệ nhân, rik daong biak rilo tame bruk khik ramik gilang inem krung ilamo hadah krah di bhap bani dom bangsa takik dalam tỉnh Bình Thuận./.