Hadah krah di abih dalam gilang ilamo oh mboh di meta di bhap bani Cam nan lac Katê. Katê lac sa dalam dom inem krung ilamo oh mboh di meta pakat negar di tỉnh Bình Thuận. Meda mboh lac dom inem krung ini hu daong pabak, parilo jang bein ilamo di tỉnh Bình Thuận, jhul patagok bruk rivang ma-in di puk palei.

Raya Katê di bhap bani Cam Ahier di tỉnh Bình Thuận hu padang ngak veik meng thun 2005 di bimon Pô Sah Inư (Phú Hài, TP.Phan Thiết) hu ginup abih dom adat cambat tanarakun saong dom yaom ilamo bhap bani meng kan, ndung bak hatai jia, jalan saneng di bhap bani Cam.

Meng dom yaom glaong saong makna ka sajarah, ilamo hadah krah nan, harei 4/4/2022, Mentri Ilamo, The thao saong Du lich hu tabiak Sarak ka 776 ba Katê di urang Cam tỉnh Bình Thuận tame angan inem krung ilamo oh mboh di meta pakat negar. Ong Thông Minh Lợi, daok di ban sit Ma Lâm, huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận brei thau: “Taong abih mikva Cam jang yau mikva Cam di Hàm Thuận Bắc biak bui sambai, chreih chai, tuk hu taduan mek Harak inem krung ilamo oh mboh di meta pakat negar di Mentri Ilamo, The thao saong Du lich pok brei. Ini lac bruk haniem phol brei ka bhap bani Cam.”

Yaom lac hu bruk lai tame meng taom gaok ilamu min adat cambat ngak Katê jeng daok hu khik ramik, peih ngak njauk tui tanarakun meng kan yau: Adat raok khan ao Pô Sah Inư tui bruk tacei ba di dom halau janeng, adat peih pabah mbang bimon, adat menei Linga-Yoni, adat cuk khan ao, adat iew yang iew amuk akei mai mbang Katê di bimon kalan… Daok binah hội di harei Katê bhian peih ngak dom nyaom pakacah saong dom kadha ma-in ndung bak ilamo biak karei di urang Cam yau: Pakacah parang iek saong ngak gheih mekre ka Thôn la; pakacah ngak har naong laya, thaok brah, ndua ia …

Po Gru Thường Xuân Hữu, Akaok Hội đồng chức sắc Balamon tỉnh Bình Thuận brei thau, dom yaom ilamo di urang Cam hu Đảng saong Karja biak caik hatai sangka dalam tukvak tapa.

Urak ini, bimon Pô Sah Inư lac labik mai oh kurang hu dalam dom tua rivang ma-in di Bình Thuận. Abih di nyu lac dalam bilan Katê, yaok harei, labik ini hu raok yaok ribau tuai damuai mai rivang iek. Urak ini, inem mek ini daok hu khik ramik, pasiam veik piah patagok jang yaom inem mek bimon Pô Sah Inư dalam bruk dui pachreih tuai damuai.

Daok di huyện Bắc Bình, labik hu urang Cam daok rilo abih dalam tỉnh Bình Thuận, dom yaom inem krung ilamu mboh saong oh mboh di meta di urang Cam jeng hu sangka khik ramik saong patagok.  

Thun 2011, Pasak Parang iek ilamo Cam Bình Thuận hu ba tame pandar piah pabak bruk sinh hoạt ilamo di bhap bani Cam jeng yau daong ka puk palei hu rilo jang pandap panda rivang ma-in biak karei, dui pachreih tuai damuai.

Yaok thun, labik ini hu taduan raok yaok ribau tuai mai rivang ma-in. Langiu di bruk meyaih khan dom janih pandap daok hu parang iek di ini, pasak daok hu meyaih khan ka ilamu ngak lan saong menyim jih dalah Cam. Gam haong nan, meyaih khan tacei pato ka tuai damuai rivang iek kalan Pô Nít, kalan Pô Klaong Mơnai saong sang khik piah drap ar di Hoàng tộc Cam.

 Ong Ức Viết Vòng, Akaok Mban khik iek Pasak Parang iek Ilamo Cam Bình Thuận brei thau, urak ini, pasak hu jeng labik peih ngak ilamo di bhap bani Cam, lac talei pambuak ilamu hadah krah di bhap bani Cam tal ayut sahabat atah jaik, gam haong nan, duh ka bruk roh duah di dom urang roh duah ilamu Cam. “Yaok thun, Pasak Parang iek Ilamo Cam (Miuyim Bình Thuận) taduan mek hu biak rilo bruk caik hatai sangka meng di Sở Ilamo, The thao saong Du lich tapa dom phun jien piah nao duah pataom, ngak veik dom janih pandap panda, kaya caik pambuak pagam tal ilamo Cam ba mai ini parang iek. Tapa nan, meyaih khan tal tuai damuai atah jaik saong patagok yaom ilamo di puk palei, dalam nan ilamo Cam biak caik hatai sangka.” 

Thun 2012, Mentri Ilamo The thao saong Du lich hu tabiak sarak ba Bruk ngak lan di urang Cam tỉnh Bình Thuận tame angan inem krung ilamo oh mboh di meta pakat negar, janih ngak meng tangin tui jalan ngak meng kan. Saong bahrau ini, harei 29/11/2022, ilamu ngak lan di urang Cam hu vak tame angan inem krung oh mboh di meta njauk pacang khik chip di Gah Khoa học, Pato megru saong Ilamo di Liên hợp quốc (UNESCO). 

Bruk ini meda jhul patagok hu dom jalan ngak biak biai saong siam lagaih piah khik ramik, pamedeih veik pren khang di inem krung, pabak jang pren khang ka bruk khik ramik saong patagok yaom inem krung ini, daong patagok kinh tế, ilamo tui jalan khang kajap, di dom puk palei, bol bhap rah ra. 

Ong Nguyễn Công Lý, Phaok akaok UBND huyện Bắc Bình, Bình Thuận, brei thau, langiu di bruk khik ramik jalan ngak, ilamu ngak lan meng kan, puk palei daok pamaong tal bruk dak padang saong patagok dom tour rivang ma-in mai mong iek, duah thau ka palei ngak lan Cam Bình Đức di xã Phan Hiệp, kham merat tal thun 2030, dom sang daok khik ramik bruk ngak lan tagok meng jaik 11% tal labaih 15%, urang ngak daok khik bruk ngak lan tagok meng jaik 12% tal labaih 16%. “Gah puk palei jeng hu rami ramik labik piah mek haluk lan ngak tabiak dom pandap lan am. Anak tal khaol dahlak daok kuhri kuhria, likau daong meng pakat angaok brei phun jien padang cơ sở hạ tầng rilo jang ka palei ngak lan Bình Đức, piah ka mikva gam cak rok kinh tế sang gam pasiam veik saong khik ramik ilamo bangsa, dalam nan hu bruk ngak lan di puk palei.”

Anak tal dom pakat, dom gah dalam tỉnh Bình Thuận daok brei patagok bruk buh jien tame duah pataom, roh duah, khik ramik saong patagok inem krung ilamo mboh saong oh mboh di meta di bangsa Cam; meyaih khan rup binguk puk palei haong dom janih ilamo hadah krah di urang Cam. Tapa nan, jhul khang dom bruk rivang ma-in piah patagok jien mek tame ka bhap bani dalam tỉnh./.