Mai tal bimon Pô Sah Inư tuai damuai meda hu mong iek dom kadha daoh tamia bhap bani Cam, kayua dom urang daoh, urang tamia lac urang Cam parang me-in.

 Ong Lộ Phúc Bảo, umo 75 thun, daok di khu phố Chung Mỹ, ban sit Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, urang dang pah Paranưng saong yuk kadet Saranai di bimon Po Sah Inư brei thau, ong thau pah Paranưng saong yuk kadet Saranai jaik 25 thun ini mai, min bahrau mai duh di bimon ini dalam tukvak jaik di ini: “Njauk hu pren yava meng ngak hu, harei halei dahlak jeng tagok bimon piah ngak, 3 bilan hè ini ngak luac. Dahlak pah Paranưng saong yuk kadet Saranai ka manuac urang daoh, blaoh chat tamia ka tuai damuai mong iek”.

 Tuai damuai oh lac caik veik dalam hatai haong dom kadha daoh tamia pah Paranưng, yuk kadet Saranai, bo daok mboh biak takre dom blah khan ao meng kan di urang Cam, abih di nyu lac balau kang di ong Lộ Phúc Bảo. Kayua yau nan ye, manuac urang bhian iew ong Lộ Phúc Bảo lac ong Râu.

  Ong Bá Sinh Tý, urang dang akaok nyaom daoh tamia di labik ini brei thau, nyaom hu abih tih 10 urang, taong abih jeng mai meng tỉnh Ninh Thuận, nan lac dom urang takre daoh tamia saong ranam ilamo Cam. Tuk camereip di thun 2011, nyaom mai parang me-in duh ka tuai damuai di Resort langiu Mũi Né. Hadei di nan, MBan khik iek bimon Pô Sah Inư daa nyaom mai ini parang me-in gam gam: “Dalam harei thường meyah hu tuai damuai ye diễn dalam harei Car, harei Dit, daok tukvak hè ye daoh tamia luac harei. Urang prong thun abih lac ong Râu, 75 thun, daok sit di abih lac dom kamuan tamia. Nyaom urang tamia oh daok lavik, njauk salih gam gam, kayua lac dom kamuan daok nao bac, blaoh khin likei, kayua yau nan ye drei njauk padang tagok rilo nyaom tamia. Pak ini taong Ginang, pah Paranưng, yuk Saranai saong tamia meng kan di urang Cam saong hu neh tabiak jang. Caong khin hu rilo tuai damuai mai rivang ma-in, kadua tra lac hu tal ranaih patui khik, piah hadei ini adei sa-ai taha nao daok hu manuac  urang patui veik piah khik ramik ilamo Cam”.

 Hu mbaok di bimon Pô Sah Inư, sa-ai Đào Đức Phong, sa urang tuai mai meng ban Hải Phòng brei thau, sa-ai biak takre labik bimon kalan ini, dang angaok ini mong mboh abih ban Phan Thiết. Abih di nyu lac hu mong, hu iek dom kadha daoh, ragam tamia hu urang Cam parang me-in: “Kadha camereip abih dahlak caong khin ndom nan lac tuk yam takai tal Bình Thuận, langik tasik hu alin brei ka Bình Thuận biak siam gheih. Pak ini daok khik veik dom janih ilamo meng kan di urang Cam, daok langik tasik jeng dreh yau sa anai tiên daok ndih van. Bruk rivang ma-in Bình Thuận dalam harei hadei meda cak rok patagok khang kajap, samu haong dom pasak rivang ma-in karei di taneh aia”.

  Abih di nyu lac, dom harei ini di mblang bein inem mek bimon Pô Sah Inư daok rah tabiak bruk parang iek Inem krung ilamo Bình Thuận pambuak haong dom bhum palei (meng harei 31/8/2023 tal bilan 10/2023). Mai tal ini, tuai damuai hu duah thau ka dom ilamo biak karei di urang Cam yau: Dom Kut, rup patau, pandap trang sức di hoàng tộc Cam, blah cih “anai kamei  Cam” di họa sĩ Đàng Năng Thọ… Ini lac dom janih pandap hu ong Nguyễn Ngọc Ẩn duah, pataom dalam labaih 30 thun ini mai saong ini lac mbang akaok meti ba tabiak parang iek.

Taphia di nan, daok hu thong gai duh hu ngak meng bla lamen pagam ameh, parik meng ameh saong dom trang sức hu ngak meng pariak, meng ban… meng abap X tal abap XIII, hu duah mboh di labik “di chỉ Tà Lú” (xã Phan Sơn, huyện Bắc Bình) thun 2000.

Ong Nguyễn Ngọc Ẩn brei thau, labaih 200 pandap panda, thaot binguk hu pataom veik dalam labik parang iek dom pluh mét vuông di inem mek bimon Pô Sah Inư, dahlak caong khin lac bhap bani saong tuai damuai mboh lac ilamo Cam saong ilamo urang Yuan meng abap X tal abap XIX biak kaya meda, rilo janih, caong khin hu roh duah rilo jang piah patagok dom yaom. Taphia di nan, jeng brei mboh hu bruk nao mai di ilamo Cam Bình Thuận saong urang Cam daok di dom labik karei atau bruk lai tame gauk di ilamo krong Đồng Nai haong ilamo “di chỉ” Đa Kai, Bình Thuận…

“Tapa mbang parang iek ini khaol drei meng mboh hu bruk gul pataomkhang kajap di dom bangsa adei sa-ai haong gauk. Taphia di nan, mboh hu kadha mbak carak ilamo bangsa Việt Nam, jang yau ilamu urang Cam, meng nan mboh hu ilamo Cam pambuak pagam haong bruk rivang ma-in di Bình Thuận nan lac biak karei, rilo janih saong biak prong dalam. Caong khin lac khaol drei mboh biak ranam ilamo Cam jang”.

Bruk njauk biai nan lac, tuk mai tal bimon Pô Sah Inư, bhap bani saong tuai damuai meda mboh hu rilo jang saong duah thau dalam jang ka ilamo Cam di tỉnh Bình Thuận tapa danak dak rivang iek “Sa harei duah thau ka ilamo Cam” kayua Muyim tỉnh Bình Thuận peih ngak. Danak dak duah thau meda hu peih akaok meng labik inem mek bimon Pô Sah Inư, phường Phú Hài, ban Phan Thiết tal Pasak Parang iek ilamo Cam di, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình. Tapa nan, tuai damuai meda duah thau hu ka dak rai sajarah, bruk padang ngak bimon kalan, ilamo, rai diuk mbang ngui daok dang di urang Cam, mbang dom janih mbang biak karei, hu angui cuk khan ao jeng dom urang likei, kumei Cam saong hu mbaok tame bruk daoh tamia bhap bani, ma-in alat ragam meng kan di urang Cam…  

Inem mek bimon Pô Sah Inư nan lac labik dui pacheih biak rilo tuai damuai tuk mai rivang ma-in tỉnh Bình Thuân. Tui yaok pataom di Mban khik iek inem mek bimon Pô Sah Inư, 6 bilan akaok thun ini, labik inem mek taduan raok hu labaih 100.000 mbang tuai damuai, dalam nan hu labaih 3.000 mbang tuai negar langiu. Ta-eng dalam tukvak harei negar 2/9 meng blaoh, taduan raok hu labaih 6.000 mbang tuai damuai.

Ong Trần Đức Dũng – Akaok Mban khik iek inem mek bimon Pô Sah Inư brei thau, dalam 2 harei 13 - 14/10 anak tal, di labik inem mek ini meda hu peih ngak Katê. Ini lac dom bruk ngak  piah khik ramik saong cak rok patagok yaom ilamo oh mboh di meta pakat negar “Harei Katê di urang Cam  tỉnh Bình Thuận” pabak hatai caong khin di bhap bani saong tuai damuai.

 “Khaol dahlak jeng hu pathau khan tagok Sở Ilamo – Padhih saong Rivang ma-in ka danak bruk peih ngak Katê 2023. Taphia dom adat prong di Kate, jeng hu peih ngak dom bruk yau: Parang iek dom bruk ngak meng tangin meng kan di urang Cam, blaoh peih parang me-in daoh tamia bhap bani Cam dalam tukvak nan”.

 Meng ini tal puac thun, tỉnh Bình Thuận daok peih ngak rilo bruk pambuak haong Thun rivang ma-in pakat negar – Bình Thuận pataom hijao, dalam nan inem mek bimon Pô Sah Inư meda lac sa labik rivang iek pachreih hu rilo tuai damuai dalam tukvak anak tal./.