Hadei di 5 harei peih ngak, gah Bảo hiểm xã hội Việt Nam hu ngak salah bloh sarak trun tanut buh jien meng 1% trun 0% tame kadung jien bảo hiểm thất nghiệp dalam tuk vak 12 bilan (meng 01/10/21 tal 30/9/22) ngan song jiak 382 ribau doanh nghiệp (samu labaih 10 triệu 461 ribau urang ngak) ngan song yaom jien abih tih labaih 7.653 tỷ đồng. Gam haong nan, hu labaih 7.400 urang ngak hu bayar jien dong  meng kadung jien bảo hiểm thất nghiệp ngan song yaom jien labaih  20 tỷ, 500 triệu đồng.

Meng harei 4 - 6/10, mikva Cam Ahier di tỉnh Bình Thuận bui sambai uan raok Ka Tê thun 2021. Kayua jit ruak COVID-19 nan ye tỉnh Bình Thuận oh peih bruk uan raok Ka Tê di bimaong Pô Sah Inư (phường Phú Hài, ban Phan Thiết). Min kayua lac sa adat cambat oh kurang hu dalam harei Ka Tê, nan ye mesup harei 5/10, mBan khik iek bimaong Pô Sah Inư pambuak bruk haong dom halau janeng Cam Ahier huyện Hàm Thuận Bắc hu ngak adat peih pabah mbang bimaong Pô Sah Inư, yaom lac takik menuac min khik hu adat cambat meng kan. Dreih yau nan, dom halau janeng, mikva urang Cam Ahier di tỉnh Ninh Thuận jeng oh pataom gauk ngak adat saong oh pataom gauk me-in bui sambai, bo mikva tok mbang Katê dalam sang, khik kajap bruk pacang caga jit COVID-19.

Kuhria tal tuk vak ini, dom doanh nghiệp ngak kong di ban  raya Hồ Chí Minh ka oh pasaim veik hu kayua kan kandah di jit ruak  COVID-19.Hu dom doanh nghiệp njauk peih ngak tui jalan “3 di labik,” “1 jalan nao 2 labik tal” atau“4 hajao.” Dom doanh nghiệp dok veik brei padeih ngak song daok caga peih ngak veik  tui jalan ngak ka nyu lagaih.

Vietnam Airlines  brei 5 mbang par meng ban raya Hồ Chí Minh nao Hà Nội dalam harei 5/10 piah pajeng jaik 1.000 y bác sỹ, sinh viên y tế nao sang veik hadei di tuk ngak salah bruk pacang jit hu jao brei saong bruk jit ruak di gah meraong daok padam trun. Kapul hu dom y bác sỹ haong urang jakar, sinh viên di sang bac Cao đẳng Y tế Bạch Mai, sang iek ruak Bạch Mai haong rilo jabat y tế di dom tỉnh ban gah barak yau Hà Nội, Cao Bằng, Điện Biên, Thanh Hóa… Dalam adit meng blaoh, Vietnam Airlines jeng daok hu pajeng y bác sỹ tame gah meraong pacang jit, gam haong pajeng y bác sỹ ngak salah bruk, nao sang veik.

Ủy ban bhap bini tỉnh Bình Thuận hu harak pandar ramik veik bruk peih ngak dom jalan pacang caga jit  COVID-19 di ban Phan Thiết. Tui nan, Ủy ban bhap bini tỉnh hu rilo harak tacei pato ban Phan Thiết song pandar pasiam veik dom tavak tavaiy dalam pathau khan , pasang iek, duah thau, bruk dut iek, khik iek dom bilai  Min, tapa pasang iek tapak, mboh lac Ủy ban bhap bini ban Phan Thiết peih ngak oh njauk, kurang trách nhiệm dalam pasang iek bruk pacang caga jit dalam ban. Dom phường, xã song bhap bini oh ka ngak njauk tui bruk pacang caga jit, bruk pathau khan oh ka siam lagaih. Bhap bini dok tabiak gah langui tuk oh hu bruk hagait. Dom labik pablei salih  dịch vụ, urang pablei pandap langui jalan jeng  dok pablei, kayua oh ka hu jabat chức năng khan brei thau piah padeih pablei.

  Biar harei kabroi, Viện Hàn lâm khoa học negar Thụy Điển brei thau angan di urang mek hu giải Nobel Vật lý 2021. Tui nan, 3 urang vật lý angan Xi-u-ku-rô Ma-na-bê (Syukuro Manabe), urang Mỹ asal Japon,  Hát-xen-man (Klaus Hasselmann), urang Đức saong Pa-ri-xi  (Giorgio Parisi), urang I-ta-li-a hu pok brei giải Nobel Vật lý 2021 ka bruk vật lý khí hậu Baoh taneh saong kuhria mboh cambaih ka khí hậu pandiak tagok angaok dunya" jeng yau dom rik daong bahrau ka bruk hu thau di gah ilamu ka dom hệ thống vật lý srau kadau.

Tui yaok pataom di hãng tin AFP, adit blaoh, dunya hu labaih 53 ribau urang metai  kayua Covid-19, tui nan, kuhria rah tapa yaok harei  hu 7 ribau  600 urang metai – Ni lac tanut beir di abih dalam 11 bilan tapa. Tapa nan brei mboh lac jit ruak di dunya daok trun. Hu yau nan, meng hu bruk klauk vaccine dok hu jhul khang di dom taneh ia. Min, bruk ni oh samu gauk di dom ban, dom taneh ia,, dom bhum taneh. Di Bắc Mỹ, dalam yaok 100 urang hu  123 mbang  vaccine hu klauk , dalam tuk nan , di châu Phi tok lac 11 mbang. 50% dom taneh ia di châu Phi dok kham merat piah hu klauk ginup vaccine pacang Covid-19 brei ka labaih 2% menuac urang.

Gah Y tế Dunya (WHO) jeng daok pasang iek, duah thau ka vắcxin Sputnik V di Nga saong hatai caong lac vắcxin ini meda hu WHO brei adat pandar samar drah piah pacang jit Covid-19. Meyah Sputnik V hu  WHO brei adat pandar, nyu ngak brei dunya hu hatai jia tame vắcxin di Nga hadei di sa tukvak pasang iek catang saong meda peih jalan ka bruk ba vắcxin Sputnik V tame danak dak COVAX./.

Urang lang: H.Pha & M.Phuong -06/10/2021