Sang mac ngak kapal Ba Son daok di canah 3 kraong Thị Nghè, jaik Thảo cầm viên saong 2 jalan praong lac Tôn Đức Thắng saong Nguyễn Hữu Cảnh di pasak quận 1 ban raya HCM. Sang mac praong labaih 22 ha, hu ralo kho, xưởng, ụ kapal saong dom cầu cảng atah labaih 600m. Ini lac công xưởng ngak kapal klak abih di taneh ia drei bhian ngak bahrau saong pasiam veik yaok janih chiến thuyền, labik đúc dom janih phao praong sit meng ban atau meng gang, hu yaok ribau công nhân saong dom bruk chuyên môn karei di gauk. Di labik ini daok hu ralo công trình padang ngak meng lavik saman, dalam nan hu ụ kapal hu ngak meng thun 1884, peih pakak thun 1888, dalam 9m50, atah 160m.      

Abih di nyu nan lac Ba Son pambuak pagam saong tukvak ngak bruk di Chủ tịch Tôn Đức Thắng dom thun 20-30 abhap dahlau. Thun 1920, Công hội cách mạng bí mật akaok meti di Nam bộ hu padang tagok kayua Chủ tịch Tôn Đức Thắng dang akaok. Công hội bí mật kayua  Wa Tôn padang tagok  piah jum pataom, daong bag auk, khik caga quyền lợi di giai cấp công nhân, pacang áp bức, bóc lột, peih akaok ka sa giai cấp barau – tukvak đấu tranh hu tổ chức, ba bruk đấu tranh di công nhân patagok. Ndom tal Ba Son lac ndom tal angan je di Wa Tôn. Ini lac bruk hadah mbaok di bhap bini ban raya HCM. Saai Nguyễn Hồng Minh, sa urang daok di ban raya Hồ Chí Minh lac:

 “Sang mac Ba Son hu pambuak pagam haong angan je di Chủ tịch Tôn Đức Thắng, haong bruk cách mạng di giai cấp công nhân VN. Ini lac sa inem krung sajarah takik hu saong hu yaom biak glaong, lac bruk hadah mbaok di taong abih kol drei. Yaom lac hadei di ini Ba Son hu salih barau yau habar, ye inem krung yaom glaong ka Bác Tôn brei hu khik ramik, iek praong piah njauk saong sajarah dak rai bangsa, saong meng bruk khik ramik ini, nyu ngak patagok jang yaom glaong ilamu – sajarah dak rai ka khu đô thị barau jeng yau ban raya HCM.

Urak ini, công ty Cổ phần đầu tư Dịch vụ pablei salih ban raya  Hồ Chí Minh hu mintri Quốc phòng brei adat lac gah đầu tư blei drap ar angaok taneh saong taduan quyền chuyển nhượng pandar taneh Ba Son. Di labik sang mac ngak kapal Ba Son hu tamuh tagok dự án baoh sang biệt thự “Vinhomes Golden River”.  Tui kuhria, di dự án hu labaih 11 ribau menuac daok. Rilo jamriak, pandap panda saong công nhân di Ba Son hu yah công xưởng piah ba sang mac nao labik karei. Bruk yah sang mac nan rilo meng lac di dom xưởng gah Đông – Đông Bắc, labik jaik Thảo cầm viên saong takai kraong Bei Gon. Sa sang ga di công trình tàu điện ngầm Bến Thành- Suối Tiên jeng daok hu ngak di labik ini. Taong abih dom jamriah, thiết bị  yah bloh hu pataom di labik cầu cảng Ba Son dahlau di tuk hu ba tagok dom kapal praong piah ba nao tal  labik barau di tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu. Yau nan,  Ba Son, công xưởng- quân cảng lavik samar abih di VN, hu mbaok meng labaih 150 thun padeih ngak dalam thun ini.  

Gam saong brukh padang khu đô thị  barau Vinhomes Golden River  hu padang ngak di labik sang mac Ba Son, bruk padang Khu lưu niệm chủ tịch Tôn Đức Thắng jeng hu padang ngak dalam kreh đô thị barau. Meng rilo thun dahlau, bruk khik ramik inem krung Ba Son pambuak saong Chủ tịch Tôn Đức Thắng hu ba tabiak ka dom gah chức năng. Di thun 2012, sa jalan khik ramik hu ba tabiak, tui nan, taneh xưởng cơ khí jaik 2000m2, labik hu brei angan lac inem krung sajarah dak rai ilamu pakat negar tok daok khik veik jaik 600m2 piah ngak labik lưu niệm. Tapa ralo mbang ginum meyai saong đề xuất, tal urak ini “jalan khik ramik inem krung labik lưu niệm chủ tịch Tôn Đức Thắng di Ba Son” hu tngak tui jalan lac ramik veik inem krung di mintri ilamu TT saong DL, tui nan labik lưu niệm hu ụ kapal sit 1863 saong triền nề 1918 labik Ba Son klak, praong jaik 6000 m2. Tiến sĩ  Trần Xuân Thảo, Giám đốc miuyim Tôn Đức Thắng di ban raya Hồ Chí Minh brei thau:  

 “Kol dahlak caong khin hu sa labik inem krung hadar tal Wa Tôn di labik Ba Son piah tuai mai maong iek hu cảm xúc nan lac xưởng cơ khí- miuyim- ụ kapal saong labik kraong ia, ba mai ka tuai mboh chreih chrai tuk mai rivang inem krung Wa Tôn. Meyah pambuak hu kraong ia saong labik lưu niệm di takai kraong nyu biak sinh động saong rik daong tame bruk pato pakai ka rai rah ranaih umo”. 

Urak ini, di ban raya HCM tok hu 2 inem krung sajarah pakat negar pambuak tal Wa Tôn. Nan lac inem krung Đình Bình Đông di quận 8 (labik Wa Tôn bhian ngak bruk cách mạng dom thun 1920) saong inem krung Xưởng cơ khí Ba Son- labik Wa ngak jang cơ khí saong dang akaok Công hội meraih. Kayua yau nan ye, bruk khik ramik inem krung ka Wa Tôn lac bruk njauk ngak. Bruk khik ramik saong patagok yaom glaong inem krung sajarah dak rai Xưởng cơ khí Ba Son dang anak dom cuang kandah di tukvak HĐH. Ngak yau habar piah khik ramik siam labik inem krung ini tui njauk quy định di hukum inem krung ilamu dalam tuk đô thị hóa, gam lac rik daong tame bruk pato pakai truyền thống, patagok kinh tế - ilamu – XH di ban raya HCM lac biak kan kandah. Bruk ini brei hu kham merat di dom gah chức năng pambuak tal dalam taneh ia./.