Urang kamei tamia dalam tuk Kate
Dom harei ini, dom palei Cam biak chreih chai, bui sambai. Mikva daok uan raok Katê – harei ngak adat meng kan mai di urang Cam; lac tuk hadar tal amuk akei, tal halau gha, adei sa-ai, anek taco mai taom gauk, palei pala chreih bui. Sang halei jeng puh ramik hacih sa-at jalan duan, ngak har meneng piah paling amuk akei… Abih di nyu lac adat ngak Katê di dom bimon kalan pak Ninh Thuận saong Bình Thuận hu jeng sa bruk ngak prong di bhap bani Cam, rik daong khik ramik saong patagok ilamo bangsa Cam. Ini jeng lac tuk piah meyaih khan ilamo Cam tal tuai damuai dalam saong langiu negar.
Uan raok Katê thun ini, mikva jeng oh var ngak njauk tui dom adat khik kajap hacih sa-at pandap mbang menyum, bui sambai min patak pataom. Dom bruk ngak adat njauk pambuak haong bruk pacang caga jit ruak Covid-19 tui tacei pato di Mentri Y tế.
Di palei Hữu Đức (xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận) thun ini uan raok Katê chreih chai bui sambai jang dom thun dahlau, kayua rilo jalan nao mai dalam palei hu peih prong saong hu tuh bê-tông; pabah mbang palei hu ngak bahrau; darak, sang bac, sang ilamo, sang sinh hoạt bhap bani hu padang ngak praong, siam … Ong La Văn Điểm, sa urang daok di palei Hữu Đức, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước brei thau, meng jien daong di Raja-ei Ấn Độ, karja palei hu palaghaih ka dom bruk padang ngak hu ngak salah blaoh njauk di tuk bhap bani Cam labik ini uan raok Katê:
"Mikva bahrau yuak padai bilan hè thu thun 2020, meng nan khaol dahlak hu caga ginup abih dom jalan ngak piah uan raok Katê, ngak ka bruk di palei thun ini hu chreih chai jang, bui sambai jang."
Thun ini, mbang akaok meti, mikva Cam palei Hamu Craok, bal sit Phước Dân, huyện Ninh Phước uan raok Katê meng kadha tamia bhap bani hu mbaok di jaik 100 urang. Sa-ai Đàng Thị Láng, daok di palei Hamu Craok brei thau, tuk mahit palei ba tabiak bruk daoh tamia piah uan raok Katê, thei jeng chreih chrai. Mikva pak ini biak bui sambai tuk Pasak ilamo sinh hoạt bhap bani Cam hu padang ngak blaoh saong ba tame pandar:
"Urang palei Hamu Craok baik bui sambai, hu sang ka bol bhap rah ra ka palei pala khaol dahlak siam gheih hadah mbaok hadah meta. Khaol dahlak meda daoh tamia pamere ka tuai damuai mai rivang iek. Mikva thei jeng chreih bui tuk mong mboh mbaok meta palei pala hadah hadai, hacih sa-at".
Ong Trượng Văn Tận, daok di bal sit Phước Dân, huyện Ninh Phước brei mboh hatai bui sambai tuk mong mboh bhum palei Cam dak harei dak hadah hadai, siam mekre:
"Đảng, Kajar biak sangka tal anek Cam, jang yau palei ngak gaok glah Hamu Craok, palei ngak jih dalah CaKlaing tui dahlak mboh biak siam, sangka tal rai diuk, an sinh xã hội, gam cơ sở hạ tầng, an ninh trật tự".
Bruk chreih chrai bui sambai uan raok Katê jeng pambak tal dom palei Cam di Bình Thuận. Tapa blaoh 60 mbang Katê, min ong Thông Đạt daok di palei Craoh Tang (thôn Lâm Thuận), xã Hàm Phú, huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận jeng mboh dalam hatai chreih chai tuk Kate tal mai, bui sambaih di abih nan lac rai diuk di sang, di urang Cam dak harei dak tagok, meng mbang ngui tal daok dang. Ta-eng thun ini, yaom lac jit ruak Covid-19 gam haong pandiak bhang dui atah, ngak kan kandah tal tal bruk ngak mbang, pala drak, min hu bruk daong di karja, kapul nyaom, gam haong bruk kham merat di yaok baoh sang, mikva Cam labik ini yam tapa kan kandah. Meng hatai iek prong amuk akei, dom sang urang Cam jeng hu ngak salao talam lisei piah paling ka ong amuk ong akei:
“ Sang halei jeng hu puh ramik piah mbang Kate …"
Katê daok tui takai dom amuk, dom sa-ai tame tal dom baoh darak. Darak yaok harei bhian bak manuac blei salih, urak ini daok tame bilan Katê nan ye pren blei dak tagok glaong. Tui MBan khik iek darak Phan Hiệp, darak Phan Thanh (2 xã harat Chăm di huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận), jaik sa adit ini pandap panda pablei tabiak di dom baoh darak ini tagok khang, abih di nyu lac dom janih pandap mbang menyum. Dom labik pablei khan ao, khan bai jeng pablei biak nduac dalam dom harei tapa. Jaik abih dom baoh darak ini hu padang ngak khang kajap saong bahrau ba tame pandar, biak mbuan laghaih ka bhap bani blei pandar. Urang pablei salih angan Lâm Thị Minh Nhạn, pablei tạp hoá dalam darak Phan Hiệp bui sambai khan lac: dalam bilan Katê, pandap panda pablei biak nduac, abih di nyu lac dom janih pandap yau brah ndiuk, saradang, menyek mbang, baoh menuk, ada…, hu rilo mikva Cam blei nao sang ngak dom kaya mbang meng kan:
“Urang nao tagok bimon kalan … am cuh gilau …”
Bhap bani Cam dua tỉnh Ninh Thuận saong và Bình Thuận urak ini hu jaik 130.000 urang. Ta-eng di Ninh Thuận, meng thun 2019 tal ini, tỉnh hu buh jien tame padang ngak, patagok 56 bruk padang ngak gah jalan mbak, jalan aia, sang bac, y tế, aia pandar dalam bhum palei urang Cam; pambuak bruk haong Gilang pariak sarak karja peih jien brei ka 813 baoh sang kathaot mesre piah ngak mbang, pambuak haong pato bruk ngak saong ba bruk ngak ka labaih 4.000 manuac ngak lac urang Cam... Meng nan, dalam tỉnh urak ini hu 10/12 xã bhum palei Cam mek hu chuẩn palei pala bahrau.
Daok bhum palei Cam tỉnh Bình Thuận jeng hu rilo salih bahrau dalam gah ilamo, xã hội. Tal harei ini, tỉnh hu ngak salah blaoh danak dak phổ cập pato pakai tiểu học, oh daok bruk oh thau akhar dalam bhap bani Cam. Dom anek saih dalam umo nao bac hu nao tal sang bac tal 98%. Pandap panda saong labik bac pabak hu bruk pato saong bac. Urak ini hu 3/4 xã harat Cam mek hu chuẩn palei pala bahrau./.
Urang lang: Jasi -18/10
Viết bình luận