Ngak pacuk meng baoh tamekai kanjik
Meng tuk bahrau tamuh jit, tuk tapen negar Việt Nam- Trung Quốc gum pambang, yaok ribau tấn thanh long, baoh tamekai oh pablei tapa Trung Quốc hu ngak ka bhap bini dalam negar ba gauk daong, daok urang nong ye khat trak . “Vua bánh mỳ” Kao Siêu Lực brei tabiak rai bánh mỳ thanh long atau pacuk, tapei racam meng thanh long, tamekai di công ty TNHH pandap mbang Duy Anh (xã Phú Hòa Đông, huyện Củ Chi, TP.HCM) kayua saai Lê Duy Toàn, giám đốc công ty rok duah saong cak rok patagok …hu rilo manuac sia takre blei mbang. Yaom lac dom pandap mbang ni oh pandar hu abih dom baoh kayau daok pataom jeng mbuk glaong min tapa nan brei mboh bruk sahneng duah dalam chế biến kaya nong. Saai Lê Duy Toàn ndom lac : “Meng dahlau mai prien khang di công ty lac pandap mbang ngak meng brak saong pablei tabiak negar lingiu. Urak ni bahrau jang lac hu ba baoh kayau tame ngak tabiak pandap mbang bahrau, oh ka bhian mboh min daok khik hu pahe bingi di baoh kayau gam pahe di brak meng kan. Urang pandar hu rilo janih piah pilih ruah ka var huak di drei. Pandap mbang di công ty lac dom pandap mbang pabu thu yau nan ye urak ni đơn hàng pablei tabiak negar lingiu hu rilo jang dut haong vaktu ni thun blaoh”.
Muk Đặng Thị Thúy Nga, Giám đốc Hợp tác xã thương mại dịch vụ ngak nong Xuân Định, di huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai urak ni mbang ndih oh jeng kayua yaok rituh tấn sầu riêng, baoh chôm chôm jaik paik baoh ka oh thau pablei yau haba. Taeng xã viên hợp tác xã Xuân Định hu 250 hecta sầu riêng saong 500 hecta chôm chôm. Langiu di nan, hợp tác xã daok pambuak gauk ngak labaih 1.000 hecta tra di huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai. Urang blei jeng hu kakei blei dahlau, hu urang kakei blei abih mbong, min meyah pabah mbang negar atau dom darak pasar blei kaya nong di negar lingiu kreik pabah mbang kayua jit ruak ye hợp tác xã oh kateik urang blei tui harak pambuak bruk hu. Bo oh ta-ng hagait jit ruak, rilo mbang bloh ye, paik mek hu rilo ye yaom trun biar. Tui amuk Nga,jalan ngak siam di abih lac hu labik chế biến piah tuk sầu riêng tasak meda pablei that hu, meda ngak kem sầu riêng hu, chôm chôm jeng meda chế biến tame hộp, khik piah dalam kho lạnh piah pablei. Min bruk nan jeng daok lac bruk caong khin di urang ngak nong daok pak ini dalam rilo thun tapa, kayua khin ngak cơ sở chế biến brei hu rilo phun jien.
Peih praong tabiak dalam negar saong dom janih njam patam, baoh kayau karei, lac oh padieh hu vaktu paik baoh,, kan kandah dalam bruk khik ka that saong njauk bilan paik min laik yaom bhian rahtabiak. Bruk chế biến saong chế biến sâu hu makna biak praong glaong. Chế biến hu, nyu daong dui atah vaktu pablei bo daok ngak tabiak hu rilo janih piah pablei hu rilo jang, gam tui di nan jeng tagok yaom kaya nong. Tui kapul njam patam, baoh kayau Việt Nam, bahrau hu 5% njam patam hu ngak yau urak ni lac biak biar saong caong tagok bruk ni ye njauk hu bruk sangkja daong di kanja. Ong Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội ndom lac: “Urak ni Việt Nam bahrau ngak hu 5% abih tih sản lượng njam patam, baoh kayau drei pala hu, meyah jhul tagok jeng hu 5% tra min kayua công suất jamariek di drei bahrau hu 10% min. Nan lac tagok chế biến biak takik. Kayua buh jien ngak sang mac chế biến brei hu vaktu, jien padai, kỹ thuật nan ye oh ngak samar hu”.
Mayah caong patagok njam patam hu ngak, langiu di jamariek, kho bãi mek hu tiêu chuẩn, daok brei hu bhum pala praong, siam saong rami ramik hu bilan pala ka nyu lagaih. Suai lavik, Quốc hội hu Hukum pala drak, gah ngak nong Việt Nam hu jalan ngak, sarak patagok bhum nguyên liệu, ngak jeng dom bhum ngak tabiak kaya nong pandap panda praong, jhul patagok dom hợp tác xã ngak đầu mối ka urang nong …Yau nan,, pandap panda ka chế biến meda hu tani tanat, binah daok gilac jeng lac ngak habar piah ka doanh nghiệp khang hatai buh jien tame ngak kaya nong. Ong Nguyễn Hồng Sơn, Giám đốc Viện Khoa học ngak nong Việt Nam caong khin lac: “Kanja hu sarak saong doanh nghiệp njauk hu jalan buh jien tame ngak meng dom dây chuyền trang thiết bị bahrau tal bruk padang ngak dom kho khik hu dalam bilan paik baoh rilo. Urak ni caong khin manyum ia meng baoh kayau biak glaong bo bahrau hu dom doanh nghiệp buh jien tame ngak piah pabak ka caong khin ni”.
Dalam tuk kaya nong Việt Nam bhian laik tame bruk yau Yuan lac “được mùa- mất giá”, tuk hu bruk srau kadau ye kan pablei tabiak negar lingiu hu, ye chế biến lac jalan ngak khang kajap. Anak mata, njauk jak ba urang nong pala ngak njauk tui panuac kakei di sang mac chế biến saong suai lavik lac patagok công suất chế biến. Urak ni, công suất di gah ngak njam patam, baoh kayau di Việt Nam hu 10% sản lượng min bahrau ngak hu 5%, samu 1,2 triệu tấn. Jalan batabiak di Việt Nam lac tagok công suất ngak tal 25%, samu 6 triệu tấn njam patam, baoh kayau. Piah ngak hu bruk ni, doanh nghiệp sản xuất saong doanh nghiệp chế biến caong hu kanja dang tabiak pambuak brei, gam tui di nan jeng hu dom sarak daong jien padai buh tame./.
(Urang lang: Thu Thảo - 18/03)
Viết bình luận