Rilo sang ilamo meng kan di bhap bini dom bangsa takik tỉnh Quảng Nam daok hu pasiam veik

Mentri Ngak nong saong patagok palei pala daok padang ngak dự thảo dom tiêu chí Padang ngak palei pala birau pakat huyện saong pakat xã tukvak 2021 -2025. Tui dom tiêu chí birau ini, ngan saong pakat xã, piah taduan hu tanut chuan palei pala birau paglong, palei pala kiểu mẫu, tui dự thảo ba tabiak xã nan brei hu pandap hu angan. Bruk patagok Danak dak yaok sa xã hu sa pandap hu makna biak dalam, kayua nan prein khang piah pachreih bruk patagok kinh tế palei pala tui jalan patagok meng lagaih di bhum palei, hu yau meng hu khang kajap suai lavik saong paglong tanut padang ngak palei pala birau.

Danak dak pandar pandap hijao mbang ka 11 – thun 2020 kayua Báo SGGP pambuak haong Sở Công thương ban raya HCM, Sở Tài nguyên - Môi trường saong Liên hiệp HTX pablei salih ban raya HCM (Saigon Co.op) pambuak gauk peih tabiak meng harei 6-6 tal harei 30-6 ngan haong rilo bruk ngak, danak dak ka alam. Bruk praong abih di danak dak thun ni lac bruk tabiak rai di kadung jien Cộng đồng hijao – lac sa bruk ngak suai lavik pamaong tal 3 bruk praong lac “Triệu lít ia taba” ka bhum taneran kraong CL, padang ngak sang bac hijao saong danak dak mầm xanh – daong ka uranaih ruak ung thư.

Mentri Jalan mbak –Pajeng ba birau hu harak pathau khan ka bruk peih ngak Danak pasiam veik jalan kapal haok par tagok saong pataok trun di dom Mblang kapan haok Dunya Nội Bài saong Tân Sơn Nhất. Tui nan, danak dak hu jhul pasamar piah peih ngak di puac bilan 6 thun 2020 ngan saong dom jalan brei khik hu salamat tuk gam daok padang ngak gam par hu. Dom bruk ngak praong di danak dak pak Mblang kapan haok Dunya Tân Sơn Nhất lac: brei pasiam veik, paglong pakat 1 jalan kapal haok par trun; padang ngak birau jalan haok nduac samar par tagok, jalan nduac dua gah; padang ngak, pasiam veik, paglong dom jalan nduac pambuak gauk; padang ngak dom danak dak duh ka bruk khik iek haok par, gom tín hiệu, sơn cih jalan tín hiệu, jalan tathuak ia saong dom danak dak karei karei. Danak dak  kuhria abih tih phun jien jaik 4.047 tỷ đồng; dalam nan, Mblang kapal haok  Dunya Tân Sơn Nhất labaih 2.015 tỷ đồng.

Hadei di yaok pluh thun njauk yah klaak, rilo sang ilamo meng kan di bhap bini dom bangsa takik tỉnh Quảng Nam daok hu pasiam veik, brei labik main ka rahra. Min, bruk pasiam veik sang ilamo meng kan di bhap bini bangsa takik gaok biak rilo kan kandah kayua kurang pandap piah ngak. Taphia di nan, dom nghệ nhân bhap bini, dom urang taha khik ramik dom ilamo bangsa dak harei dak takik daok jeng sa bruk duh hatai biak praong, ngak kan kandah ka bruk khik ramik. Kayua yau nan ye, dom puk palei njauk ngak catang jang bruk daong khik saong cak rok patagok dom ilamo meng kan piah hu jalan ngak siam jang.

Lac sa tỉnh hu urang bangsa takik tal jaik 50% menuac sia dalam tỉnh, dom pakat Kapol urang Kumei tỉnh Gia Lai kham merat padang ngak palei pala birau dalam bhap bini urang bangsa takik, kham merat pathau khan, jak ba urang jakar, urang hoi, urang kumei paglong jalan sahaneng padang ngak palei pala birau dalam urang bangsa takik. Dalam 5 thun, meng thun 2016 -2020, dom pakat kapol urang kumei jak ba baoh sang dom urang hội kaoh taneh alin labaih 26.000 met  vuong piah padang ngak dom danak dak, jalan mbak;  kuac rok 61.000 lubang tuh hareik dalam bein. Urang hoi lac kumei bangsa takik brei pandon ba jaik 27.000 var ro atah sang danaok; caik labaih 500 sọt hareik, thùng hareik di labik công cộng; padang ngak labaih 12.400 jaman, rik daong karja padang ngak raidiuk ilamu birau, paglong radiuk yaok baoh sang.  

Tui gah padai brah pandap mbang di Liên hiệp quốc (FAO), hu tal 239 triệu urang dalam bhum châu Phi  njauk lavang lavaih. Bahrau ni, dom akaok mintri ngak nong di dom negar dalam Liên minh châu Phi hu sanya patrun bruk klaih klaoh jalan pandap mbang saong khik kajap an ninh pandap mbang, dinh dưỡng ka bhap bini, abih di nyu nan lac dom urang kan kathaot di abih saong mbuan njauk kan kandah dalam saong hadei di tuk jit praong covid-19.

Bruk pandar dom pandap ngak meng nhựa oh ngak gilac veik hu yau:  panyin  jam, jaluK nhựa pandar sa mbang kuhria brei pakauk di Tây Ban Nha mneg thun 2021. Langiu di nan, meng thun 2023 Rajaei brei kak jien je pabak ngan saong janih pandap ini. Bruk ba tabiak nan birau hu brei tapa DI mbang ginum biai di Hội đồng dom Akok mentri Tây Ban Nha.

Urang Sami di Thụy Điển daok gaok kan kandah dalam bruk duah pandap mbang ka anek tuần lộc di bilan laar kayua bruk baoh taneh daok pandiak tagok, ngak salih thảm thực vật, ngak kan kandah tal bruk diuk rai saong dom pandap mbang di dom anek athur ni. Nhiệt độ glaong oh njauk bilan ngak ka ia khar ralai tabiak blaoh khar veik tuk langik laar viek, ngak ka tuần lộc oh kuac duah hu địa y piah mbang. Bruk raong tuần lộc lac sa bruk hu makna biak praong dalam ilamo jang yau kinh tế di urang Sami. Ngan haong rahra hu meng 80.000-100.000 menuac, urang Sami hu raong glang tuần lộc di grauk labik gah Barak Thụy Điển, Na Uy, Phần Lan saong Nga meng dom rai ni tapa rai dieh, dalam nan hu rilo urang daok diukrai di gah angaok Vòng Bắc cực./.

(Urang lang: Thu Thảo – Ái Nghiêm – 06/06)

TRANG TIN 6/6/2020 09:59:32

Bộ NN&PTNT đang xây dựng dự thảo bộ tiêu chí Nông thôn mới (NTM) cấp huyện và cấp xã giai đoạn 2021 - 2025. Theo bộ tiêu chí mới này, đối với cấp xã, để được công nhận đạt chuẩn NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, dự thảo đề xuất xã đó phải có sản phẩm  được xếp hạng.  Việc phát triển Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, bởi đây là động lực mạnh để kích thích phát triển kinh tế nông thôn theo hướng phát huy nội lực từng địa phương, từ đó tạo cơ sở vững chắc để duy trì và nâng chất lượng các tiêu chí xây dựng NTM.

Chiến dịch Tiêu dùng xanh lần thứ 11 - năm 2020 do Báo SGGP phối hợp với Sở Công thương TPHCM, Sở Tài nguyên - Môi trường và Liên hiệp HTX Thương mại TPHCM (Saigon Co.op) phối hợp  tổ chức từ ngày 6-6 đến ngày 30-6 với nhiều hoạt động, dự án về môi trường. Điểm nổi bật nhất của chiến dịch năm nay là sự ra đời của Quỹ Cộng đồng xanh - một hoạt động dài hạn hướng đến 3 mục tiêu chính là “Triệu lít nước ngọt” cho ĐBSCL, xây dựng trường học xanh và dự án mầm xanh - hỗ trợ bệnh nhi ung thư.

Bộ GT-VT vừa phát đi thông cáo về việc thực hiện Dự án đầu tư cải tạo đường cất hạ cánh và đường lăn của các Cảng hàng không Quốc tế Nội Bài và Tân Sơn Nhất. Theo đó, dự án đã được đẩy nhanh tiến độ để khởi công ngay vào cuối tháng 6-2020 với các phương án đảm bảo an toàn khi vừa thi công vừa khai thác. Các hạng mục quan trọng của dự án tại CHKQT Tân Sơn Nhất gồm: Thực hiện cải tạo, nâng cấp 1 đường cất hạ cánh; xây dựng mới các đường lăn thoát nhanh, đường lăn song song; xây dựng, cải tạo, nâng cấp các đoạn đường lăn nối; xây dựng các công trình phục vụ quản lý bay, đèn tín hiệu, sơn kẻ tín hiệu, hệ thống thoát nước và các công trình phụ trợ đồng bộ. Dự án có tổng mức đầu tư gần 4.047 tỷ đồng; trong đó, Cảng hàng không Quốc tế Tân Sơn Nhất hơn 2.015 tỷ đồng.

Sau hàng chục năm bị dỡ bỏ, nhiều nhà làng truyền thống của đồng bào các DTTS tỉnh Quảng Nam đang dần được phục hồi, tạo không gian sinh hoạt cho cộng đồng. Tuy nhiên,việc khôi phục, sửa chữa nhà làng truyền thống của đồng bào DTTS gặp rất nhiều khó khăn do nguồn nguyên liệu khan hiếm. Bên cạnh đó, số nghệ nhân dân gian - những người được coi là “báu vật sống”, lưu giữ một kho tàng văn hóa dân tộc đang ngày càng hiếm đang trở thành nỗi lo lớn, thách thức công tác bảo tồn. Do vậy, các địa phương cần nhìn nhận nghiêm túc hơn nữa công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống để có giải pháp tốt hơn.

Với đặc thù là một tỉnh có số người DTTS chiếm gần 50% dân số của tỉnh, các cấp Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Gia Lai đã tích cực tham gia xây dựng làng nông thôn mới trong đồng bào dân tộc thiểu số, tích cực tuyên truyền, vận động cán bộ, hội viên, phụ nữ nâng cao nhận thức tham gia xây dựng làng nông thôn mới trong đồng bào dân tộc thiểu số. Trong 5 năm (2016-2020), các cấp Hội đã vận động gia đình các hội viên hiến hơn 26.000 m2 đất để xây dựng các công trình, cơ sở hạ tầng; đào hơn 61.000 hố rác trong vườn nhà. Hội viên phụ nữ DTTS đã di dời gần 27.000 chuồng trại ra phía sau nhà; đặt hơn 500 sọt rác, thùng rác tại các nơi công cộng; xây dựng hơn 12.400 nhà vệ sinh, góp sức cùng chính quyền xây dựng nếp sống văn minh, nâng cao chất lượng cuộc sống từ mỗi gia đình./.

Sau đây là một số tin thế giới:

Theo Tổ chức Nông Lương của Liên hiệp quốc (FAO) có tới 239 triệu người trong khu vực châu Phi  bị suy dinh dưỡng. Mới đây, các bộ trưởng nông nghiệp của các quốc gia thành viên Liên minh châu Phi đã cam kết giảm thiểu sự gián đoạn hệ thống thực phẩm và đảm bảo an ninh lương thực, dinh dưỡng cho người dân, đặc biệt là những người nghèo nhất và dễ bị tổn thương nhất trong và sau đại dịch covid-19.

Việc sử dụng các đồ dùng bằng nhựa không thể tái chế như: bát đĩa, cốc chén nhựa dùng một lần dự kiến sẽ bị cấm tại Tây Ban Nha từ năm 2021. Ngoài ra từ năm 2023 Chính phủ sẽ đánh thuế bổ sung đối với loại vật dụng này. Quyết định trên vừa được thông qua tại phiên họp của Hội đồng Bộ trưởng Tây Ban Nha.

Tộc người Sami ở Thụy Điển đang gặp khó khăn trong việc  tìm kiếm nguồn thức ăn cho cho tuần lộc vào mùa đông do hiện tượng Trái đất nóng lên làm thay đổi thảm thực vật, đe dọa sự sống còn và nguồn thức ăn của loài động vật này.  Nhiệt độ cao trái mùa khiến tuyết tan rồi lại đóng băng khi trời lạnh trở lại, làm cho tuần lộc không thể đào bới tìm địa y. Tập quán chăn nuôi tuần lộc vốn là một phần quan trọng trong nền văn hóa cũng như kinh tế của người Sami. Với dân số khoảng 80.000-100.000 người, tộc người Sami đã chăn nuôi tuần lộc ở khắp miền Bắc Thụy Điển, Na Uy, Phần Lan và Nga từ thế hệ này qua thế hệ khác, trong đó nhiều người sống phía trên Vòng Bắc cực./.

                                (Hồng Thủy biên tập)