Urang njom covid 19 dak harei dak rilo meng negar langiu ba tame 

Biar harei 17/5, di Labik ngak bruk Rajei, Thủ tướng Phạm Minh Chính dang akok bruk ginum biai di Thường trực Rajaei ngan saong dom mentri, dom gah ka bruk pacang caga jit Covid-19 dalam tukvak birau. Thủ tướng ndem cambaic laic tapa 20 harei di mbang tamuh jit ruak ka 4, urak ini,  jit ruak daok pasang iek hu. Yau nan min, mbuan tamuh jit biak glaong, yau nan ye Thủ tướng iew brei khik kajap saong peih ngak catang dom bruk, jalan ba tabiak ngak. Ngan saong bruk pa-atah di gauk, Thủ tướng lac: dom sarak, dom jalan ngak, dom tacei pato hu blaoh, dom tỉnh, ban njauk brei tui iek, langyah, taong yaom, brei ngak tui ka lagaih, ngak dahlau, hadah krah piah ba tabiak bruk ngak lagaih, siam mekre. 

Mintri Y tế dah page ni brei thau dalam 12 maong tapa hu 19 urang njom Covid-19 dalam negar, abih tih jeng mboh di labik brei daok karei, dalam nan Hà Nội hu 13 urang, Hà Nam 3, Điện Biên 2 saong tỉnh Sơn La  1 urang ruak. Yau nan, kuhria tal maong 6 dah page harei 18/5, Việt Nam hu abih tih 2.909 urang njom Covid-19 dalam negar saong 1.469 urang tame negar. Daok dom urang njom bahrau kuhria meng harei 27/4 tal urak ni lac 1.339 urang.

UB bhap bini tỉnh Bắc Giang brei padeih ngak bruk di dom khu cong nghiep nan lac: Vân Trung, Quang Châu, Đình Trám, Song Khê - Nội Hoàng saong brei pacang caga huyen Việt Yên, 3 xã (Nội Hoàng, Tiền Phong saong Yên Lư) di huyện Yên Dũng, meng kreh melam  18/5. Dom palei nan brei ngak tui Sarak 16 di Thủ tướng Rajaei mbiah tal tuk hu panuac brei thau birau. Mbiah tal mong 17 biar harei 17/5, tỉnh Bắc Giang hu 411 mbang urang njom Covid-19, brei daok labik karei labaih 6.000 urang F1, 30.000 urang F2 daok di sang.

Cục An ninh mạng saong pacang caga tội phạm pandar công nghệ glaong, mintri Công an (A05) bahrau brei thau ka bruk mesruh pacang tapon  pablei salih, pandar suan hukum dữ liệu di manuac urang. Tui nan, jabat Cảnh sát pasang iek, mintri Công an hu tabiak harak brei ba tabiak langyah tui hukum, cap khik 3 bilan ngan saong Dư Anh Quý (ndik tapui thun 1988, daok di Hà Nội) saong brei langyah tui hukum ngan haong Lại Thị Phương (ndik tapui thun 1992, daok di tỉnh Hải Dương, Giám đốc Công ty VNIT TECH) ka bruk “ba saong pandar suan hukum thông tin mạng computer, mạng viễn thông”. Dom urang nan pataom, meblah, pablei salih, pandar suan hukum jaik 1.300GB dữ liệu, hu yaok tỷ khau tin di manuac urang, kapul nyaom dalam negar.

Pahadar 131 thun Harei ndih tapui Chủ tịch Ho Chi Minh ( 19/5/1890 – 19/5/2021), Muyim Hồ Chí Minh - dhar Bình Thuận peih bruk parang iek thaok binguk, harak gar ndem ka raidiuk saong bruk ngak di Wa Ho ngan saong bruk palih ruah urang ka Qh saong thaok binguk bhum palei Binh Thuan. Muyim parang iek labaih 60 blah thaot ka radiuk, bruk ngak di Wa Ho ngan saong bruk palih ruah urang ka QH mbang akaok meti harei 6/1/1946; abih di nyu lac dom blah thẻ cư tri di Chủ tịch Ho Chí Minh thun 1960, 1963, 1965, 1969.

Tổng thống Mỹ Joe Biden brei thau lac Mỹ meda klah rahba veik 20 triệu mbang vaccine caga Covid-19 haong dom negar karei di puac bilan 6. Ni lac mbang camriep Mỹ parabha dom janih vaccine hu brei harak adat pandar dalam negar haong dunya. Dahlau di nan, Mỹ jeng hu sanya parabha 60 mbang vaccine AstraZeneca haong dom negar karei hadei di tuk janih vaccine ni hu jabat khik ramik pandap mbang saong jru tavao Mỹ brei tapa. Tui gah Y tế dunya, Mỹ saong dom negar kaya meda hu blei saong khik piah jaik 90% dom vaccine Covid-19 daok hu di urak ini.

Meng harei 19/5, tuai dulich meng dom taneh châu Âu atau dom taneh langiu châu Âu min hu urang njom Covid-19 biar meda nao tal negar Aó bo oh cang brei daok pa-atah 10 harei hadei di tuk tame negar. Tuai damuai tok hu harak brei thau lac hu klauk jru vaccine Covid-19 caga ruak, duk iek mboh âm tính atau brei thau hu taong dhit ruak Covid-19. Yau nan min, harak brei thau ka bruk klauk jru meng akhar huroh Engric atau panuac Đức saong tukvak dalam 6 bilan jaik di ni. Yau nan min, dom bruk pacang pakauk catang daok hu pandar ngan saong dom taneh ia langiu bhum châu Âu hu dom biến thể Covid-19 mbuan metai yau Brazil, Ấn Độ saong Nam Phi.

Đại hội đồng Liên Hợp Quốc meda ginum biai di harei 20/5 anak tal, piah ginum biai ka bruk mesuh metak di Ixraen saong kapul bol par phao kraong Palextin, daok yam tapa adit ka dua. Hu thau, Niger saong Algeria hu likau 1 mbang ginum biai cambaih laih di Đại hội đồng hu 193 negar. Dahlau di nan, harei 16/5,  Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc jeng hu ginum biaai cambaih laih ka bruk ini, min oh ba tabiak sa panuac ndem haong gauk, kayua Mỹ - đồng minh di Israel cagar veik. Urak ni dunya daok jhul samar dom kham marat ngoại giao piah ka Ixraen saong dom bol par phao kraong Palextin di dải Gaza padeih cuh./.

Urang lang: Thu Thảo -Ái Nghiêm -18/5