Mô hình ngak padai “ 1 njauk, 5 trun” lac alamu barau, hu Chi cục khik caga phun pala tỉnh Ninh Thuận ba tame ka mikva meng bilan padai Đông – xuân 2010 – 2011. Oh lac daong ka  urang nong patak pataom hu  phun jien buh tame ngak, paglaong năng suất, mô hình ini daok rik daong khik caga môi trường sinh thái. Bilan đông – xuân 2013 – 2014, tỉnh Ninh Thuận daok pambak praong bruk ngak ini. Ini lac jalan peih tabiak ka gah ngak nong tỉnh pamaong tal bruk peih ngak mô hình “ mblang hamu mẫu praong” di anak tal. Kadha vak di urang pambuak bruk Văn Cảnh haong Hữu Tầm.          

Harei ini, ông La Văn Điểm daok pak palei Hamu Tan Ran, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước trun pajaih bilan đông – xuân tui jalan drak tui talei hu bruk  daong di urang jakar ngak nong xã. Ini lac mbang ka 2 ông Điểm ba mô hình “ 1 njauk, 5 trun” tame pala drak. Hamu sang ông Điểm dahlau nan lac hamu kanjaih jhak, rilo cuah yau nan ye dom bilan Đông – Xuân dahlau, năng suất hu oh tapa 4 tạ angaok 1 sào. Min, bilan vụ mùa meng blaoh, meng ngak tui mô hình “ 1 njauk, 5 trun”, năng suất padai glaong jang 6 tạ angaok 1 sào, jien buh tame takik jang labaih 200.000 đồng/1 sào. Jia  lac padai mek tame dalam dom bilan tal hu glaong jang, bilan Đông – xuân ini, sang ông Điểm daok ngak tui alamu nan saong jak ba dom sang karei gam ngak. Ông La Văn Điểm daok di xã Phước Hữu, NP, NT brei thau:  “Bilan vụ mùa meng blaoh dahlak ngak tui mô hình “ 1 njauk, 5 trun”, dahlau di abih dahlak jeng rok duah harak tài liệu, hadei nan ngak tui. Dahlak mboh lac peih ngak “ 1 njauk, 5 trun” nan nyu pa trun hu pajaih, khak saong jru, bruk glang iek jeng hu mbuan lagaih jang. Bhian di nyu hu 40 tạ min, urak ini  ngak tui hu 60 tạ”.

Oh lac peih ngak di yaok sang, bruk peih ngak praong mô hình “ 1 njauk, 5 trun” hu daong ka padai brah dalam tinh Ninh Thuan glaong jang biak rilo. Ini jeng lac jalan peih tabiak piah yam tal bruk ngak padai tui mô hình “ mblang hamu mẫu praong” daong cakak bruk pala drak sit saot, lạc hậu, dui katut bruk rilo, takik năng suất di dom sang urang nong, dom mblang hamu, dom labik pala drak, paglaong năng suất dalam bhum. Ông Lưu Văn Thủy, akaok Uy ban bhap bini xa Phuoc Thai, huyen Ninh Phuoc, tinh Ninh Thuan ndom lac: “Tui bruk di xa Phươc Thai dalam 800 ha taneh ngak padai, ta-eng padai ye ngak tui alamu công nghệ ini meng paglaong năng suất phun pala kayua lac taneh ini oh tapa pala phun karei hu. Yau nan ye, njauk pataom tame ka phun padai. Tui maong mboh, bruk ngak tui công nghệ inibiar glaong jang gauk 7 – 8 triệu đồng /sa ha”

Tapa 3 thun peih ngak, mô hình “ 1 njauk, 5 trun” hu patagok kein laba, daong ka urang nong Ninh Thuận patak pataom hu phun jien buh tame, paglaong năng suất phun pala, rik daong khik caga môi trường sinh thái. Meng 10 ha ngak iek di tuk camereip, tal urak ini, mô hình hu pambak praong di rilo bhum ngak padai dalam tỉnh. Dalam bilan đông – xuân 2013 – 2014 ini, dalam tinh hu 2.500 ha padai ngak tui alamu ini, rilo jang 2 mbang meteh duk saong bilan đông – xuân thun dahlau. Piah daong ka mikva urang ngak nong ngak hu siam mô hình, tukvak tapa, Chi cục khik caga phun pala hu pambuak bruk khang kajap saong gah ngak nong dom huyen saong karja dom puk palei peih pathram, tacei pato ka urang nong ngak tui. Ông Phan Quang Thựu – akaok Chi cục khik caga phun pala Ninh Thuan brei thau: “ Tukvak tal, piah pambak praong mô hình ini samar jang njauk patagok bruk pathau khan saong pathram ka mikva urang ngak  nong. Dom puk palei jeng njauk padang jalan ngak tui yaok mùa vụ saong pambuak bruk haong gah ngak nong ka nyu siam jang”./.

          Thúy Linh