Ong Lò Văn Lả, nghệ nhân naih gheih bangsa Thái daok di tổ 7, phường Tô Hiệu, ban Sơn La, hu mik va urang Thái dalam bhum mong iek yau sa gilang tapuk haduik. Kayua ong hu rilo thun bilan raoh duah song khik ramik hu sa gilang tác phẩm ilamu Thái. Kadah “dom bangsa adei saai” harei ni, daa mik va song tong abih gauk taom gaok nghệ nhân naih gheih Lò Văn Lả tapa kadha vak di Lường Hạnh, urang vak di rayo sap ndom Việt Nam daok di bhum Tây Bắc:
Thun 1959, hadei di tuk bac tamat bloh sang bac sư phạm bhum ceik Trung ương, ong Lò Văn Lả hu mai ngak bruk di sang bac Sư phạm bhum ceik labik Tây Bắc pato akhan haroh song sap Thái ka gru pato di gah taneran tagok pabak ka Sơn La. Hadei di nan ong hu mai ngak bruk di Báo Tây Bắc, vak haroh Thái, langyah sap , in haroh Thái brei ka mik va thau. Meng nan, ong dak harei dak hu mbuan lagaih piah roh duah, tom gaok mik va song thau jang ka ilamu Thái.
Dahlau deih oh hu tài liệu piah pato bac, dahlak duah thau tapa dom urang hu thau ka ilamu , dom nghệ nhân cuak ariya, tapa nan hulin thau tapa dom kadha doh bhap bini Thái. Ka dua hulin hu mong iek dom tài liệu ilamu Thái dalam gilang tapuk, hulin dak thau jang ka ilamu Thái, meng nan hulin hu hatai khin roh duah song khik ramik ilamu piah ka mik va Thái duah thau ka langik tasik, vũ trụ yau habar... ka adat cambat tanarakum , duah thau dom kadha doh bhap bini , pok meyaom puk paga, palei negar yau habar.”
Thun 2007, tuk phông haroh Thái hu ba tame phần mềm máy tính, ong hu roh duah, ba tabiak dom tác phẩm bo ong roh duah song khik dalam máy tính. Tác phẩm halei oh ka langyah ye ong lang tabiak, gam tong haroh la tinh gam tong haroh Thái piah pato veik ka rai hadei, dalam nan hu dom tác phẩm hu rilo chương, rilo kadha vak. Tok kuhria taeng tác phẩm “ Tay Pú xớc” –ndom ka palei mương hu labaih 60 kadha vak, “ Phanh mường, Phiết mường” hu 36 kadha vak. Daok gah văn học, truyện thơ cổ bangsa Thái ong roh duah hu 9 tác phẩm, dalam nan hu tác phẩm dane angan di bhap bini Thái yau “Sống chụ xon xao”; “ Tiễn dặn người yêu”; Khun Lú Nàng Ủa, Hiên Hom Căm Đôi, Ý nọi Nàng Xưa... Langiu di nan, dok hu rilo panuac pandao, panduac pandit, daoh pandao, đồng dao song thần thoại, truyền thuyết, dalikan, dom tác phẩm vak ka tâm linh...Tong abih tal urak ni jeng hu ong roh duah song khik ramik, ngan saong jiak 17.000 blah baar khổ A4. Ni biak lac nguồn tư liệu quý ngan song dom urang khin duah thau ka ilamu bangsa Thái, abih di nyu lac dom nghiên cứu sinh, dom adei sinh viên ngak luận án tốt nghiệp. Tiến sỹ Hà Thị Mai Thanh, giảng viên khoa Ngữ văn, sang bac Đại học Tây Bắc brei thau:
Dalam tuk ngak luận án, kamuan njauk nao tal rilo chuyên gia, dom urang taha dok di tỉnh Sơn La, sa dalam dom urang nan, lac ong Lò Văn Lả. Tuk bo nguồn ngữ liệu biak prong duah thau ka dalikan, ilamu bhap bini Thái biak prong , dalam nan hu panuac ndom puac yaok harei. Tuk ngak bruk song ong Lả, kamuan mboh nan lac sa urang ngak bruk abih hatung hatian, ong hu buh pren tabiak pataom mek tài liệu, dịch, khik piah dom văn bản nan song số hoá dom tư liệu nan jeng ngữ liệu piah hadei ni tong abih dom urang ranaih meda duah puac, min brei thau sap Thái, haroh Thái meng puac hu . Jeng lac anek di bangsa Thái yau nan ye biak iek prong dom bruk rik dong di ong ka bruk roh duah khik ramik sap ndom, akhan vak di bangsa Thái.
Tui ong Lò Văn Lả, bruk roh duah , khik piah dom tác phẩm ilamu Thái di ong lac kayua hu mik va bangsa Thái di dom bhum palei dalam tỉnh Sơn La song Điện Biên hu pabak dom tư liệu quý, gam song ong khik ramik dom yaom glong ilamu bansa. Gam song nan ong taduan hu bruk sangka dong ba di dom giáo sư di sang bac đại học sư phạm Hà Nội dalam bruk pabak tài liệu song jalan roh duah, khik ramik song số hoá dom tư liệu. Urak ni, yaom lac umo glong, min ong dok yaok harei kham merat roh duah khik piah ngan song hatai cong khin hu sa labik parang iek dom yaom glaong ilamu bangsa drei.Urak ni , hulin roh duah, khik ramik hu rilo ilamu Thái di tỉnh Sơn La, Điện Biên min dok ilamu Thái di bhum Mộc Châu, Phù Yên, Mai Châu tỉnh Hoà Bình, Thanh Hoá, Nghệ An mik va daa hulin nao min oh ka nao hu, dahlak dok pren ye kham merat ngak. Cong khin di dahlak lac padang sa labik parang iek dom pandap panda roh duah piah ka anek kamuan harei hadei thei khin ye mai duah thau .
Meng dom rik dong di ong, thun 2015 ong hu Đảng song karja pok brei angan nghệ nhân ưu tú. Ong biak njauk haong angan ieu biak anit ranam bo mik va urang Thái puk la puk angaok caik ka ong lac: gilang tapuk haduik di bhap bini./.
Viết bình luận