Palei ngak Mỹ Nghiệp saong Chung Mỹ daok di ban sit Phước Dân, huyện Ninh Phước hu angan haong bruk menyim thủ công meng kan, menyim khan bai piah pabak ka bruk ngak adat di bhap bini Cam daok di 2 tỉnh Ninh Thuận saong Bình Thuận. Urak ini daok hu yaok ratuh sang kak kajap haong bruk menyim saong yaok pluh labik menyim công nghiệp hu rilo jamriak menyim khan bai hu bingu la  biak karei pabak ka bhap bini dom bangsa takik daok di bhum Tây Nguyên. Khan bai meng kan saong tanyiak menyim meng jamriak ngak tal halei pablei abih tal nan, ba jien tame ka palei ngak labaih 15 tỷ đồng yaok thun.

Ong Hàm Minh Thiệu, Giám đốc HTX Menyim khan bai Cam Mỹ Nghiệp brei thau, yaok thun hu labaih 10 rabau mbang tuai dalam taneh ia saong lingiu negar mai ravang iek, blei pandap. Dalam thun 2018, HTX hu pambuak bruk haong Hiệp hội Du lịch Ninh Thuận ba tuai nao ravang iek palei ngak piah tapa nan kham merat dui pacheih hu 15.000 mbang tuai yaok thun.

Dalam tuk nan, palei lan am Cam Bàu Trúc, hu thau tal lac palei ngak lan am lavik saman abih di bhum Asia Tanggara (Đông Nam Á). Lan am Bàu Trúc dui pachreih tuai damuai kayua nyu hu ngak meng tangin, payeng meng taok”. Ong Đàng Chí Quyết, Akaok mBan khik iek khu phố Bàu Trúc, khan lac: Meng thun 2017 tal urak ini, tuk bruk ngak lan am di urang Cam hu Mintri ilamu, Thể thao saong Du lịch ba tame angan Inem krung ilamu phi vật thể pakat negar, palei Bàu Trúc hu jeng labik nao tal di tuai damuai dalam tuk padeih lễ saong dom harei padeih puac adit. Dom nghệ nhân ngak bruk oh thau glaih glar piah ngak tabiak pandap siam khik hu chất lượng pablei ka urang takre lan am mỹ nghệ piah trang trí dalam sang saong dom labik ngak mbang gah du dịch. Dalam dom thun tapa, Karja sangka buh tabiak labaih 10 tỉ đồng padang kết cấu hạ tầng, pato bruk, salih bahrau bruk cuh lan am, ba palei ngak dak harei dak cakrok khang kajap. Kuhria dalam 2 bilan akaok thun 2019, tuai damuai mai tal palei lan am Bàu Trúc hu jaik 8.000 mbang, rilo jang 2 mbang dut saong tukvak ini thun 2018. Dom nghệ nhân palei ngak jum pataom gakuk, klah rabh ailamu piah paglaong  chất lượng pandap, ba angan lan am Cam Bàu Trúc dak harei dak cakrok khang kajap.

Tukvak tapa, bruk caong khik ramik ilamu meng kan min prein khang di dom palei ngak daok gaok rilo kan kandah. Di palei lan am Cam Bàu Trúc, sdom menuac ngak lan dak harei dak takik nao. Dom nghệ nhân menyim khan bai di HTX Mỹ Nghiệp khan lac: Piah patagok pandap ngak pambuak haong du lịch pak ini jeng gaok rilo kan kandah. Rilo sang klaak kik menyim, kayua urang sahneng lac khan bai oh daok lagaih haong darak pasar thời trang urak ini; nan oh ka ndom tal bruk dom cửa hàng pak ini srau khan bai Trung Quốc tame piah pablei ka tuai, ngak jhak tal angan khan bai Cam Mỹ Nghiệp saong Chung Mỹ… Taong abih dom nghệ nhân daok kham merat khik ramik bruk menyim khan bai dalam yaok kik menyim, daok yuk suan yava tame yaok pandap piah ba tal urang blei pandar saong tuai damuai. Min hu dom urang mboh laba di anak meta bo ngak lahik nao rup binguk, lahik nao angan je di bruk menyim khan bai meng kan.

Rilo chuyên gia roh duah mboh lac, di dom palei ngak lan Bàu Trúc, menyim Mỹ Nghiệp… meyah hu sarak đầu tư padang ngak siam lagaih, pambuak palei ngak meng kan haong dom bruk ilamu di bhap bini Cam, ye dom palei ngak meda jeng labik du lịch dui pachreih tuai damuai dalam taneh ia saong tuai damuai dunya di anak tal.

Ong Hồ Sỹ Sơn, Phó Giám đốc Sở Ilamu The thao Du lich tỉnh Ninh Thuận brei thau: “Tukvak jaik ini, bruk yaih khan, xúc tiến du lịch di dom palei ngak lan am saong palei menyim di bhap bini Cam tuk halei jeng hu gah du lịch Ninh Thuận sangka, jhul khang. Hu labaih 100 công ty lữ hành pambuak bruk, ba tuai mai dom palei ngak piah ravang, me-in. Meng hu yau nan, raidiuk di mikva hu tagok”. Tui ong Sơn, anak tal bruk njauk ngak haong palei lac padang cảnh quan, môi trường hijao – hacih – mekre piah pachreih tuai damuai; daok bruk di gah ilamu tỉnh lac kham merat khik ramik, duah pataom, khik piah dom bingu la angaok khan bai saong lan am Cam, rik daong dui pachreih tuai damuai saong khik ramik dom gheih mekre di pandap thủ công mỹ nghệ./.

    Ninh Thuận: Giữ bản sắc làng nghề truyền thống Chăm gắn với phát triển du lịch

Huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận, nổi tiếng là địa phương có nhiều làng nghề truyền thống như dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp, Chung Mỹ hay gốm Bàu Trúc - làng gốm lâu đời nhất của đồng bào Chăm. Những năm qua, chính quyền địa phương cùng bà con nỗ lực đầu tư, giữ gìn bản sắc sản phẩm thủ công làng nghề truyền thống gắn với phát triển du lịch theo hướng phát triển bền vững; đồng thời, giải quyết việc làm cho nhiều lao động nông thôn. Phóng sự sau đây của Phan Hiếu nói về nội dung này:

Làng nghề Mỹ Nghiệp và Chung Mỹ ở thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước vốn nổi tiếng với nghề dệt thủ công truyền thống sản xuất thổ cẩm phục vụ hoạt động tín ngưỡng tâm linh của đồng bào Chăm ở hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận. Hiện còn hàng trăm hộ dân gắn bó với nghề dệt và hàng chục cơ sở dệt công nghiệp gồm nhiều cỗ máy sản xuất vải hoa văn đặc trưng phục vụ nhu cầu trang phục cho đồng bào các dân tộc thiểu số vùng Tây Nguyên. Sản phẩm dệt thổ cẩm truyền thống và vải dệt máy sản xuất tới đâu được thị trường tiêu thụ hết tới đó, đem về doanh thu làng nghề khoảng 15 tỷ đồng mỗi năm.

Ông Hàm Minh Thiệu, Giám đốc HTX Dệt thổ cẩm Chăm Mỹ Nghiệp cho biết, hằng năm có khoảng trên 10 ngàn lượt khách trong nước và quốc tế đến tham quan mua sắm sản phẩm. Trong năm 2018, HTX đã liên kết với Hiệp hội Du lịch Ninh Thuận đưa du khách đến tham quan làng nghề với mục tiêu phấn đấu thu hút 15.000 lượt khách mỗi năm.

Trong khi đó, làng gốm Chăm Bàu Trúc, được biết đến là làng nghề làm gốm cổ xưa nhất Đông Nam Á. Gốm Bàu Trúc “hút hồn” du khách bởi kỹ thuật rất dân dã là “làm bằng tay, xoay bằng mông”. Ông Đàng Chí Quyết, Trưởng Ban quản lý khu phố Bàu Trúc, chia sẻ: Từ năm 2017 đến nay, khi nghệ thuật làm gốm của người Chăm được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, làng Bàu Trúc trở thành điểm đến của du khách trong dịp nghỉ lễ và những ngày nghỉ cuối tuần. Các nghệ nhân lao động không ngơi nghỉ làm ra sản phẩm bảo đảm chất lượng cung cấp cho bạn hàng yêu thích gốm mỹ nghệ phục vụ trang trí gia đình và các cơ sở kinh doanh du dịch. Trong những năm qua, Nhà nước quan tâm đầu tư trên 10 tỉ đồng xây dựng kết cấu hạ tầng, dạy nghề, đổi mới quy trình nung gốm đưa làng nghề ngày càng phát triển bền vững. Tính riêng trong hai tháng đầu năm 2019, lượng khách đến làng gốm Bàu Trúc khoảng 8.000 lượt, tăng gấp hai lần so với cùng kỳ năm 2018. Các nghệ nhân làng nghề đoàn kết, chia sẻ kinh nghiệm sản xuất nâng cao chất lượng sản phẩm, đưa thương hiệu gốm Chăm Bàu Trúc ngày càng phát triển bền vững.

Thời gian qua, mục tiêu giữ bản sắc truyền thống nhưng nội lực tại các làng nghề còn gặp nhiều khó khăn. Ở làng gốm Chăm Bàu Trúc, số người tham gia làm gốm ngày một giảm đi. Một vài nghệ nhân dệt thổ cẩm ở HTX Mỹ Nghiệp bộc bạch: Để phát triển sản phẩm gắn với du lịch tại đây thì cũng gặp nhiều khó khăn. Nhiều gia đình đã vứt bỏ khung dệt, vì họ nghĩ rằng sản phẩm thổ cẩm không còn phù hợp với thị trường thời trang hiện nay; chưa kể một số cửa hàng nơi đây độn hàng thổ cẩm Trung Quốc để bán cho du khách, làm ảnh hưởng đến thương hiệu sản phẩm dệt thổ cẩm Chăm Mỹ Nghiệp và Chung Mỹ… Tất cả nghệ nhân đang nỗ lực giữ bản sắc thổ cẩm truyền thống trong từng khung dệt, thổi “hồn” vào sản phẩm để đưa đến người tiêu dùng và du khách. Tuy nhiên, chỉ một vài người vì cái lợi trước mắt mà làm mất đi hình ảnh, thương hiệu của nghề dệt thổ cẩm truyền thống.

Nhiều chuyên gia nghiên cứu cho rằng, tại các làng nghề gốm Bàu Trúc, dệt Mỹ Nghiệp… nếu địa phương có chính sách đầu tư xây dựng căn cơ, kết hợp làng nghề truyền thống với các hoạt động văn hóa dân gian của đồng bào Chăm, thì các làng nghề trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn của du khách trong nước và quốc tế trong tương lai.

Ông Hồ Sỹ Sơn, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Ninh Thuận cho biết: “Thời gần đây, công tác quảng bá, xúc tiến du lịch tại các làng nghề truyền thống gốm và dệt của đồng Chăm luôn được ngành du lịch Ninh Thuận quan tâm, đẩy mạnh. Đã có hơn 100 công ty lữ hành kết nối, đưa khách về các làng nghề tham quan du lịch. Nhờ vậy, đời sống của bà con đã được nâng cao”. Theo ông Sơn, thời gian tới việc cần làm với địa phương là tạo cảnh quan, môi trường xanh-sạch-đẹp để tạo dấu ấn trong lòng du khách; còn ở góc độ ngành văn hóa của tỉnh sẽ cố gắng bảo tồn, tìm kiếm lưu giữ những nét hoa văn trên thổ cẩm và gốm Chăm, góp phần thu hút du khách và bảo tồn những nét độc đáo của sản phẩm thủ công mỹ nghệ./.