Pathau mikva saong taong abih gauk! Dom kan kandah kayua pandiak bhang di gah ngak nông dalam dom thun jaik di ini hu ba mai rilo kadha bac megru biak hu yaom glaong ka tỉnh Ninh Thuận dalam bruk qui hoạch jeng yau padang veik sản xuất  ngan saong gah kinh tế meng kan ini. Kadha vak di Hồng Hải, urang vak di rayo sap ndom VN daok di ban raya HCM.

Kadha bac megru akaok meti di ninh thuận lac dom janih phun đặc sản hu ba tame pala langiu yaom kinh tế glaong brei pala hu dalam pandiak bhang. Anak meta mboh lac nho alak, măng tây hijao, medar cao sản; pa-aok, panat, karuoc bung, chôm chôm,  mãng cầu gai, măng cụt lac dom janih phun pala pabak hu dom kadha ndom angaok nan di Ninh Thuận urak ini. Hadei di tabung glaong pandiak bhang thun 2015, gah ngak nông tỉnh hu qui hoạch bhum tui jalan patagok dom janih phun ndom angaok nan.

Angaok dom bhum taneh cuah bak pandiak ngin di dom bhum palei labik ini hu tamuh tagok ralo trang trại phun pala tamuh hu dalam pandiak. Trang trại măng tây hijao di Hợp tác xã Măng tây hijao palei Tuấn Tú, xã An Hải,  huyện Ninh Phước kayua ong Hùng Ky, sa urang nông Chăm ngak chủ nhiệm ngak ka kol dahlak katuak drei kayua nyu praong tal jaik 40ha, meblah 80% taneh pala măng tây haijao dalam tỉnh. Ini lac janih phun mbang hu hàm lượng dinh dưỡng biak glaong, meda pala hu angaok taneh meluk cuah njom mbak, lagaih saong lingik tasik, taneh riya di puk palei daok hu urang blei mbang dalam saong langiu taneh ia takre. Ong Hùng Ky brei thau:

  “Urang nông Ninh Thuận  pala di bhum taneh cuah biak kan kandah, abih di nyu nan lac dom thun pandiak bhang. Sang dahlak pasiam veik meng bruk khoan bingun piah mek ia pruh habar ka hijao bhum taneh cuah. Nan lac jalan jak jeng tal urak ini”.

Kuhria rah tapa, Yaok ha măng tây hijao tuk thu hoạch, laba hu jaik 200 triệu đồng sa thun. Kayua pala măng tây hijao brei jien mek tame glaong, nan ye hu biak ralo sang urang nông di labik ini daok salih tapa pala janih phun ini, nan ye taneh pala dak harei dak hu peih praong. Urak ini, măng tây hijao hu ralo di Phan Rang – Tháp Chàm; huyện Ninh Phước,  huyện Ninh Hải.. Langiu măng tây hijao,  mikva di dom huyện njauk bhang pandiak jeng daok hu pala medar cao sản. Medar hu pala tui giàn, baoh praong, mbang yamen saong ralo baoh. Kayua nyu mbuan pala, paik baoh luac thun, hu yaom kinh tế glaong nan ye bruk ini samar hu mikva urang nông salih  ka dom janih phun pala oh hu laba. Sang ong Quảng Đại Huynh, urang Chăm daok di palei Phước Đồng 2,  xã Phước Hậu, huyện Ninh Phước yaom lac barau ba sa sào taneh (jaik 1000m2) tame pala medar cao sản min sa vụ paik baoh hu laba ralo jang 3 mbang pala patei.

Dalam tỉnh urak ini hu labaih 1.000 ha pala medar, pataom di dom các huyện Ninh Phước,  Ninh Hải, Thuận Nam, Ninh Sơn saong ban sit Phan Rang - Tháp Chàm dalam nan eng huyện Ninh Phước meblah meteh taneh. Gah ngak nông daok tacei dom baoh sang pala nho alak, măng tây hijao, medar tui tanut chuẩn an toàn thực phẩm piah patagok bruk pablei salih saong patagok khang kajap. Dalam tuk nho alak, medar, măng tây hijao patagok di dom bhum taneh cuah bhum taneran ye di dom huyện bhum ceik, bruk lâm nghiệp sinh kế hu pachreih ngak. Tui nan, karja hu daong pajaih, khak drak, ilamu ka dom baoh sang mikva taduan khoán glai piah pala dom janih phun mbang baoh yau pa-aok blait, panat, mãng cầu gai pablak ala phun glai, patrun patakik bruk oh siam di pandiak bhang, patagok jien mek tame. Ong Hoàng Văn Thanh, sa urang nông tadaun khoán glai daok di palei Long Hòa, xã Long Sơn huyện Ninh Sơn  lac:

“Tangei vụ bloh mek hu 30 30 triệu đồng, pa-aok blait jeng hu  60 triệu,  dahlau daih pala dom janih klak oh njauk, pa-aok blait nan lac hu laba”

Ong Trịnh Văn Hoàng, Giám đốc Sở ngak nông saong patagok palei pala tỉnh Ninh Thuận brei thau, meng dom siam mekre di bruk rami ramik veik tui jalan barau, anak tal gah ngak nong kham merat salih labaih 8 ribau ha taneh ngak padai oh hu kein laba tapa pala nho, măng tây hijao saong medar.

“Dalam dua thun tapa, yaok thun gah ngak nong salih janih phun pala jaik 2000 ha di dom bhum kurang ia. Meng dom phun pala caong ia yau padai ia salih tapa pala dom janih phun pala kaoh hu yaom kinh tế glaong jang, patak pataom ia jang pambuak saong doanh nghiệp pablei dom pandap ini. Yaok thun, dalam yaok bilan đông xuân, hè thu, vụ mùa, gah ngak nong pasang iek saong dom bhum kurang ia hu pathau khan ka bhap bini salih jeng bhum pala phun patak pataom ia”.

Nan lac jalan nao njauk dalam bruk rami ramik veik gah ngak nông di tỉnh Ninh Thuận, lac jalan ngak piah gam lagaih haong pandiak bhang gam patagok jien mek tame ka mikva. Kan kandah praong abih ka jalan ngak mbang barau ini, lac phun jien saong bruk pablei kaya nông. Eng jien blei pajaih ka sa ha măng tây hijao lac labaih 240 triệu đồng, sa ha medar jeng labaih 100 triệu, oh ka ndom tal khak drak, menuac iek glang. Sa kan kandah khang ngan saong dom baoh sang urang nông. Bloh bruk pataom blei pandap di dom doanh nghiệp oh ka tani tanat, meyah patagok ralo, mbuan ba tal laik yaom  Ini lac dom bruk bo gah ngak nông tỉnh Ninh Thuận brei hu dom jalan ngak lagaih piah danak dak rami ramik veik gah ngak nông mek hu kein laba yau hatai caong khin./.