Huyện Mường Tè meng lavik mai hu thau tal lac bhum tapen negar kan kandah abih di tỉnh Lai Châu, sang kan kathaot hu biak rilo. Dalam huyện hu  13 bangsa takik, saong hu labaih 90% bhap bani bangsa takik; dalam nan hu bangsa biak takik manuac lac bangsa Si La saong dom bangsa biak kan kandah karei yau: Cống, Mảng, La Hủ. Taphia di nan huyện hu 6 xã tapen negar lac: Ka Lăng, Thu Lũm, Tá Bạ, Pa Ủ, Pa Vệ Sủ, Mù Cả saong 11 dalam 14 xã biak kan kandah.

Bruk njauk biai nan lac, jaik abih bhap bani bac da-a biar, jalan mbak nao mai saong dom danak dak duh ka bruk ngak mbang, pala drak oh ka hu padang ngak samu gauk, ba tal rai diuk di bhap bani labik ini gaok biak rilo kan kandah, jien mek tame biar, baoh sang kathaot glaong. Kayua tabiak meng labik biar, bruk ieu pataom pren yava bhap bani ka bruk padang ngak palei pala bahrau di Mường Tè oh ka hu siam, lagaih. Meng nan, ba tal bruk peih ngak salah dom tiêu chí palei pala bahrau gaok rilo cuang kandah, tavak tavaiy.  

Sa-ai Ly Mỳ Mó, bangsa La Hủ, daok di palei Phìn Khò, xã Bum Tở, huyện Mường Tè khan lac: “Dahlau diah sang drei kathaot, rambah rilo, oh thau pala hagait, raong hagait. Hu Karja daong brei ka anek nao bac bruk ngak nan ye drei hu thau pala njam saong raong pabe. Min rai diuk jeng daok kan kandah rilo, drei caong khin Karja daong ka bhap bani bac rilo jang bruk ngak piah peih prong bruk ngak mbang kinh tế.”

Piah bhap bani ngak mblah tui, hadei di peih ngak dom danak dak, dự án daong brei, iek tui yaok ilamo bhum palei, bangsa ye urang jakar gah ngak nong huyện trun tal puk palei pambuak bruk haong karja palei peih bruk jak ba mikva ngak tui jalan “pan tangin tacei bruk”. Min kayua akaok saneng di mikva oh ka tal, nan ye dom bruk ngak mbang duah jien jeng oh ka ba mai siam mekre yau hatai caong khin. Rilo bruk daong brei anek pajaih yau pabui, menuk, ada ... hadei di tuk raong bhian njauk klaoh abih kayua mikva pablei saong mek jien cai pandar abih, oh daok raong gilac hu.

Ong Vàng Hu Chờ, Akaok UBND xã Bum Tở, huyện Mường Tè brei thau: “Tapa padang ngak palei pala bahrau di xã Bum Tở dalam dom thun tapa xã hu yam takai nao gam ngak siam bruk pathau khan, pabak pren khang piah ka mikva peih ngak dom tiêu chí. Yau nan min, xã jeng gaok biak rilo kan kandah kayua xã Bum Tở lac labik pasak ka tệ nạn xã hội, kayua meng kan caik veik. Kan kandah prong abih di xã Bum Tở daok gaok urak ini nan lac dom tiêu chí, yau gah môi trường saong jien mek tame kuhria rah tapa tui akaok manuac lac biak biar, bahrau mek hu 15 triệu đồng/urang/thun. Saong kan kandah ka dua nan lac bruk patrun kathaot, urak ini tui tiêu chí bahrau rilo gah jeng daok 87,8%.”

Huyện tapen negar Mường Tè urak ini hu 3 xã mek hu chuẩn palei pala bahrau, ngan saong jien mek tame kuhria tui akaok manuac lac 27,5 triệu đồng/urang/thun saong dom thun jaik di ini mbaok meta palei pala di huyện hu rilo salih bahrau hu mboh di anak meta. Yau nan min, tapa peih ngak danak dak padang ngak palei pala bahrau, huyện daok gaok biak rilo kan kandah tuk peih ngak dom tiêu chí: jien mek tame, baoh sang kathaot, cơ sở vật chất, alam môi trường.

Tui bruk ba tabiak di Bộ tiêu chí pakat negar ka xã palei pala bahrau tukvak 2016 - 2020, jien mek tame kuhria tui akaok manuac labik palei pala tal thun 2020 mek hu meng 36 triệu đồng/urang/thun. Di puk palei, yaom lac hu Karja daong piah salih janih phun pala, athur raong, min kein laba jeng oh ka glaong. Tal harei ini, jien mek tame di bhap bani rilo xã daok biar, tok mala 15 triệu đồng/urang/thun. Kayua yau nan ye, padang ngak palei pala bahrau dalam tukvak anak tal di puk palei daok lac bruk kan, brei hu dom sarak karei.

 Ong Đao Văn Khánh, Akaok UBND huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu brei thau: Tukvak anak tal, ngan haong xã caga mek hu tanut chuẩn, puk palei meda patui veik ieu pataom pren khang, gam haong pakat ủy karja puk palei saong bhap bani di labik nan hu mbaok tame padang ngak. Huyện jeng hu pataom tame pasang iek, padang ngak danak dak dom janih phun, janih raong laghaih haong taneh riya, langik tasik di puk palei piah pataom tame tacei pato mikva bhap bani cak rok patagok bruk ngak mbang kinh tế pambuak pagam haong grap tanat rai diuk. Langiu di nan, puk palei meda pablak tame danak dak padang ngak palei pala bahrau haong dom danak dak, dự án karei yau danak dak 135, 130, danak dak patrun kathaot... piah daong ka bhap bani cak rok patagok kinh tế./.