Harei pataom pakacah ghe ngo di urang Khmer lac sa dalam dom harei roya brei mboh bruk jum pataom bhap bini di urang Khmer Nam bộ saong bruk jum pataom gauk, anit ranam gauk di 3 bangsa adei sa-ai Kinh – Khmer – Hoa bhum taneran kraong Cửu Long.

Bruk mbang atau lah di ghe ngo dalam harei pakacah daok lac bruk hadah mbaok, lac angan je di baoh baha, di palei hu mbaok tame pakacah. Kayua yau nan ye, piah pakacah mbang, urang Khmer Nam Bộ hu pandra rilo ilamu karei di gauk piah ngak jeng baoh ghe ngo jeng yau dalam tuk vah ghe pakacah. Hatai jia tame po yang jeng lac sa dalam dom kadha daong pachreih urang vah janeh.

Ghe ngo meng kan lac sa baoh ghe hu ngak meng sa phun kayau mek abih hatai kayau tabiak, min harei ini, kan duah hu sa phun kayau praong, atah nan ye urang Khmer mek dom candaih papan piah ngak jeng ghe ngo.

Ghe ngo hu ngak dreih yau drei ula atah meng 25 tal 30m. Labik kreh ghe praong di abih lac 1,1m. Akaok ghe hu mbeik kavong tagok, yau akaok ula. Di gah iku ghe jeng hu mbeik kavong tagok min glaong jang gah akaok hasit. Urang pagam meng 24 tal 27 mbaik gai gar baoh ghe, mbiah ka 2 urang daok la. Yaok baoh ghe hu meng 40 tal 60 urang daok la vah saong urang dang akaok, yau ghe ngo baha Bốn Mặt (Sóc Trăng) hu 53 urang, ghe ngo baha Ông Mek (Trà Vinh) hu 57 urang.

Lingiu di menuac vah, sa baoh ghe ngo tuk halei jeng hu 3 urang dang akaok tacei pato, sa urang daok la di akaok ghe tacei pato gah tâm linh, ngak adat paling yang ba ghe trun ia, tacei pato abih menuac vah di baoh ghe pakacah; 1 urang daok la kreh ghe saong 1 urang daok la di iku ghe piah yuk pi pachreih ba urang vah.

Yaok sa baoh ghe hu sa biểu tượng karei piah hadar kanal saong piah brei mboh pren khang di ghe pakacah, bhian hu pilih ruah tui hatai sahneng meng kan mai di yaok baoh baha, yau drei athur hu prein khang atau hu prein nduac samar…

Biểu tượng ghe ngo baha Bốn Mặt (Sóc Trăng) lac drei cim, Baha Champa (Sóc Trăng) lac drei ramaong, baha Ông Mek (Trà Vinh) hu biểu tượng drei ikan nược…Urang Khmer jia lac, dalam tuk pakacah, ghe ngo meda nduac samar saong khang yau drei athur hu pilih ruah ngak biểu tượng. Dua gah ghe, akaok ghe saong iku ghe hu cih bingu la sambo màu lagaih haong biểu tượng di ghe piah ngak jeng prein khang. Meyah biểu tượng di ghe lac ula yang Naga, ye dom bingu la dua gah ghe jeng brei mboh hu rup binguk di sa drei ula, tuk ghe nduac samar angaok ia, urang mboh yau daok iek drei ula daok caluai samar angaok riyak.

Piah ngak jeng prein khang daong ka ghe nduac samar dalam tuk vah pakacah, urang Khmer hu pandar 1 atau 2 mbaih kayau atah kak khang tame kreh ghe. Urang Khmer ieu lac mbaik gai vah, hu palei ieu lac cây kềm. Mbaik kayau ini nyu ngak brei ghe nduac samar nao gah anak. Nan lac mbaik kayau siam, biak khang, bhian lac phun sao hu đường kính 2 tấc. Akaok yaok baoh ghe jeng hu cih 2 asar meta ndaong tagok, piah ka ghe mboh jalan nao saong plaih paoh, ginuh. Hatai sahneng nan dreih yau adat cih asar meta ka ghe di Nam Bộ meng kan mai.

  Ghe ngo tok piah pakacah, sa bruk ngak hagait pambuak pagam tal ghe jeng brei ngak adat cambat likau, yau: bruk ngak ghe ngo, bruk uan ghe ngo hu ngak salah bloh, bruk cuk ao ka ghe ngo. Ghe Ngo saong phleing hu jeng 2 drap ar ilamu di bhap bini, di agama saong lac drap ar biak hu yaom glaong di bhap bini bangsa Khmer Nam Bộ.

Pakacah ghe Ngo harei ini hu jeng harei roya di 3 bangsa Kinh - Khmer - Hoa, ngak brei talei rohim di dom bangsa daok di gah Tây Nam Bộ dak harei dak khang kajap. Bhap bini Khmer Sóc Trăng peih bruk pakacah ghe Ngo yau sa adat cambat siam mekre, sa harei roya piah abih gauk me-in sambai, pakacah gauk piah brei mboh prein khang, bruk naih gheih, lac sa ilamu biak krei biak mekre di bhum kraong ribaong miền Tây njauk hu khik ramik./.

Urang lang: Mousaphuong - 10/11.