Urak ni urang taha hu iek glang tani tanat 

Menuac sia ieu xã Chuyên Ngoại (huyện Duy Tiên – tỉnh Hà Nam) lac "palei umo atah" kayua dalam xã hu abih tih 9.000 menuac min hu tal 1.644 urang taha praong thun, dalam nan dom ong muk taha umo meng 80 – 100 lac 559 urang, umo bak 100 lac 9 urang saong umo labaih 100 thun lac 4 urang. Yaom lac umo taha, praong thun min dalam dom urang nan, hu oh takik ong muk daok ngak bruk daong ka anek taco yaok harei. Lingiu di nan, di xã Chuyên Ngoại, dom ong muk taha jeng hu dom ilamu piah diukrai bui sambai, khang kadang. 

Ong Nguyễn Văn Thuần (umo 100 thun, daok di palei Yên Mỹ) brei thau, yaom lac umo taha min prein yava daok khang kadang. Hu yau nan, kayua ong oh daok duh hatai hagait ka bruk anek taco. Anek taco di ong jeng hu bruk hit ngak mbang siam mekre, tani tanat. Urak ini, ong tok bui sambai haong bein pala, haong puk paga.

Bruk pasram rup pabhap, nao takai hu pambak khang saong jeng lac jalan ngak di rilo ong muk taha. Pagap yau amuk Nguyễn Thị Nghệ lac diuk di ong Thuần jeng yam tapa umo 100 min dua ong muk jeng tari taring pasram rup pabhap, nao takai yaok harei. Dua diuk pasang ong Nghệ, muk Thuần tok gauk hu labaih 80 thun saong tuk halei jeng anit ranam gauk. Bruk sangka, iek glang gauk di 2 ong muk ngak ka rilo menuac mboh drut drui. Nan lac bruk bui sambai, haniem phul ngan saong anek taco, puk paga.

Kayua palei daok tapen kraong Hồng nan ye meng sit dom ong muk taha di “palei umo atah” lac dom urang caluai ia biak gheih. Praong tagok, kak kajap haong bein pala, haong hamu puh, nan ye prein yava di dom ong muk biak khang kadang. Tal tukvak ini, bruk mbang huak di dom ong muk jeng biak mbuan, rilo meng mbang pandap di sang ngak.

Ndom biai haong kol dahlak, ong Phạm Văn Sơn (akaok UBMT negar xã Chuyên Ngoại) brei thau: "Xã Chuyên Ngoại hu thau tal lac  "palei umo atah", dahlak mboh dom ong muk taha dalam palei thei jeng bui sambai,  diukrai khang kadang meng hu bruk anit ranam di anek taco, puk paga. Pak ini hu rilo ong muk taha umo labaih 100 thun min prein yava daok khang kadang". Ong Phạm Văn Sơn jeng khan brei thau, dom ong muk diukrai biak mbuan, mbang huak jeng biak mbuan, tok mbang dom pandap di sang ngak saong taring pasram rup pabhap

Palei Yên Mỹ hu 163 ong muk umo meng 60 tal labaih 100 thun. Dom ong muk jeng hu raidiuk biak chreih chrai, bui sambai. Nan jeng lac jalan daong ka dom ong muk taha pak ini hu umo atah. Ngan saong ong Nguyễn Văn Thuần, yaom lac umo 100 thun min mehit thei ruak kik, puk palei hu bruk hagait ye ong jeng nao tal tangi sua. Ong Thuần brei thau: "Kol dahlak diukrai biak mbuan, biak hu ilamu, abih di nyu lac takik menyum alak mbia, oh njuk pakao, bhian pasram rup pabhap, pasram ka rup drei bui sambai, chreih chrai". Amuk Đào Thị Thuận (umo 105 thun, daok di palei Từ Đài) jeng daok hu akaok sahneng hadah hadai, prein yava khang kadang saong daok sa drei dalam baoh sang sit. Yaom lac daok ta-eng min bruk mbang huak, ndih daok, nao mai amuk jeng ngak eng. Ndom ka ayut umo taha di drei, muk Lương Thị Nghi (umo jaik 90 thun) brei thau: "Amuk Đào Thị Thuận tuk daok hu prein yava jeng tabiak hamu ngak. Tuk taha, amuk pala njam, raong menuk saong bhian tapa me-in haong urang dalam puk. Anek taco hu bruk ngak mbang saong bruk bui sambai di kol nyu, kol dahlak hu bruk hit saong bruk bui sambai di kol dahlak, oh ngak kandah hagait tal gauk". Amuk Nghi jeng brei thau, meng tuk daok ranaih amuk bhian klao sambai, takik ganaong hei hu lavik. Raidiuk di muk biak chreih chrai, puk palei la-an bingi nan ye yaom lac oh hu mbang pandap bingi rilo jien min tuk halei amuk jeng mboh prein yava khang kadang, akaok sahneng hadah krah.

Dom ong muk jeng hu anek taco praong jeng menuac, jeng urang, hu bruk hit ngak mbang tani tanat, rilo ong muk daok hu tacaik nan ye bruk bui sambai praong di abih lac harei harei, hu daok tapen anek, taco, tacaik saong hu daok dalam bui sambai chreih chrai tuk umo taha./.

Urang lang : Mousaphuong -6/6