Dom thun tapa, di rilo ban praong mboh hu  dom labik pablei sruh yến tamo atau hu tapa che bien blaoh, min kayua pandap cao cấp, pablei ka rilo urang kaya meda yau nan ye jaik taong abih sruh yến mek meng dom sang raong yến di Viet Nam jeng piah pablei tabiak negar langiu, ralo meng lac Trung Quốc, dalam nan hu Hồng Kông. Tui kuhria mboh di Cục raong glang, jien pablei yến tabiak negar langiu hu 100 -125 triệu đô la Mỹ sa thun.

           Urang raong yến hu pabak rilo ilamu tapa raong jeng yau pasram ilamu iew cim mai saong mek sruh yến. Urak ini, hu dom doanh nghiep hu jien buh tame ngak mbang praong gah ini yau Công ty Yến sào Khánh Hòa pandar ilamu cong nghe glaong tame pa-auk baoh, raong nhân tạo, pandon ba taphon, padang sang yến, iew cim mai, mek sruh yến praong ralo.

           Yau nan min, kayua bruk ini daok birau, daok tavak tavaiy dalam bruk khik iek, dom quy định oh ka tani tanat yau nan ye yaom lac bruk ngak mek hu rilo jien ndo min angan biak di nyu oh ka hu. Yau di Ban ray HCM, dalam 595 baoh sang yến tok hu 10 baoh sang hu palih ruah ngak iek ye hu njauk tui hukum. Ralo sang yến hu padang ngak tui jalan plaih njaik adat hukum, likau adat padang sang daok blaoh salih tapa ngak sang yến atau tal sang ala piah daok, dom tal angaok piah eiw cim yến mai tame. Meng nan, tamuh tabiak bruk kamlah gauk ka sap am thanh, ron sir ngan saong dom baoh sang jaik taphia.

Muk Phan Thị Thu Oanh, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Bạc Liêu brei thau, ini lac bruk ngak ba mai kein laba glong. Urak ini, tỉnh hu jaik 800 sang yến, min karja palei gaok kan kandah ka bruk quy hoạch, khik iek, padang ngak, ilamu ky thuat saong salamat jit ruak, abih di nyu lac sap ron sir tuk rilo sang yến peih loa eiw cim yến gam gam luac harei melam. 

Kayua Yau nan ye, tỉnh hu pok panuac likau Mentri Ngak nong saong patagok palei pala hu thông tư liên tịch saong Mentri Tài nguyên - Môi trường, Mentri Xây dựng ka bruk sang yến. Nan lac jalan piah dom palei peih ngak saong khik iek piah hu salamat hacih sinh học, hacih jit ruak, khik hacih alam moi truong, abih di nyu lac sap ron sir.

 Ong Trần Lam daok di tỉnh Kiên Giang brei thau, Malay sia padang sang yến min oh thau lac sang yến kayua oh mehit sap ron, loa oh tapak bo brei peih tagok langik. Urang daok langyah lac, meyah loa peih praong  tapak, gaok sang glaong jang meda ngak ka sap nyu cagar veik, ngak cim nyu oh thau gah halei tame. Di Malaysia hu dom talei sang yến yau khu phố, oh mehit sap hagait.

          Ong Võ Quan Huy, po trang trại, gam ngak Giám đốc Công ty Fohla (Long An), hu panuac caong Mentri  Ngak nong saong patagok palei pala samar ngak pasiam thể chế, kỹ thuật piah hu nghị định ka bruk cak rok patagok raong cim yến jeng yau pamaong tal bruk mbaok tangin piah pablei tabaik negar langiu tapaTrung Quốc yau Malaysia, Indonesia, Thái Lan daok ngak.

          Yaom lac, bruk ngak daok biak birau, min kapol bruk ngak ini hu padang baik aval, hadei Chi hội Nhà yến Việt Nam di Hiệp hội Trang trại saong Doanh nghiệp ngak nong Việt Nam tabiak rai, hadei di nan Hiệp hội Yến sào Việt Nam jeng hu padang tabiak chip.

           Yaok kapol jeng hu prein khang di drei. Meyah Hiệp hội Yến sào Việt Nam pataom tame dom urang ilamu ky thuat naih joi dalam bruk padang nhak sang yến saong ky thuat iew cim yen ye Chi hội Nhà yến Việt Nam hu prein khang gah duah darak pasar pablei tapak tapa Trung Quốc.

Mentri Ngak nong saong patagok palei pala payua harak ka Tổng cục Hải quan Trung Quốc brei panuac khin taneh ia ini pasang iek veik, peih pabah mbang blei yến di Viet Nam tame tapak.  Hadei di nan,  Tổng cục Hải quan Trung Quốc khin VN samar ngak brei salah ho so piah gah Trung Quoc duah thau brei adat blei sruh yến tame tapak.

Ong Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Mentri NN-PTNT khan brei thau, samar langyah dom adat hukum ka bruk pablei tabaik negar langiu jeng yau ba tabiak tanut chuẩn, quy chuẩn ka sang yến, sruh yến piah daong gah bruk ngak yến Viet Nam cak rok patagok./.

 Tiến tới xuất khẩu chính ngạch tổ yến Việt Nam sang Trung Quốc

          Những năm qua, tại nhiều TP lớn đã xuất hiện các cửa hàng bán tổ yến thô hay đã qua chế biến, nhưng do là sản phẩm cao cấp, dành cho những người có nhiều tiền nên hầu hết tổ yến khai thác được từ các nhà yến ở Việt Nam đều để xuất khẩu, chủ yếu là Trung Quốc, bao gồm Hồng Công. Theo tính toán của Cục Chăn nuôi, số tiền xuất khẩu tổ yến vào khoảng 100-125 triệu USD/năm.

Người nuôi yến đã được trang bị nhiều kiến thức thực tế cũng như được tập huấn kỹ thuật dẫn dụ và khai thác tổ yến. Hiện đã có những doanh nghiệp có tiềm lực lớn đầu tư vào lĩnh vực này như Công ty Yến sào Khánh Hòa áp dụng công nghệ cao vào khâu ấp trứng, nuôi nhân tạo, di đàn, xây nhà yến, dẫn dụ, khai thác tổ yến với quy mô lớn. 

Tuy nhiên, do đây là nghề khá mới, còn lúng túng trong quản lý, những quy định chưa chặt chẽ nên dù là nghề nhiều tiềm năng nhưng tính chính danh chưa có. Như ở TPHCM, trong số 595 nhà yến chỉ có 10 nhà được chọn là thí điểm nên được gọi là hợp pháp. Đa số nhà yến xây theo kiểu lách luật, xin giấy phép xây nhà ở rồi âm thầm chuyển qua nhà yến hay tầng dưới để ở, những tầng trên để dẫn dụ yến. Từ đó phát sinh tranh cãi về âm thanh, tiếng ồn với những nhà xung quanh.

Bà Phan Thị Thu Oanh, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Bạc Liêu, cho biết, đây là nghề có tiềm năng với giá trị kinh tế cao. Hiện nay, tỉnh có gần 800 nhà yến, nhưng địa phương gặp khó khăn trong quy hoạch, quản lý, xây dựng, kỹ thuật và an toàn dịch bệnh, nhất là tiếng ồn khi nhiều nhà yến phát loa dụ yến liên tục 24/24 giờ.

Vì vậy, tỉnh kiến nghị Bộ NN-PTNT có thông tư liên tịch với Bộ Tài nguyên - Môi trường, Bộ Xây dựng về nhà yến. Đó là cơ sở để các địa phương triển khai quản lý và đảm bảo về an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh, đảm bảo môi trường, nhất là tiếng ồn.

           Bác Trần Lam (Kiên Giang) cho biết, ở Malaysia xây dựng nhà yến nhưng không biết là nhà yến vì không gây tiếng ồn, không cho loa đi ngang qua mà chỉ hướng lên trời. Họ còn giải thích, nếu loa phóng ngang, gặp nhà cao tầng hơn sẽ bị dội âm thanh, làm chim bị lạc hướng khi định vị. Ở Malaysia có những dãy nhà yến như khu phố, không gây tiếng ồn.

          Ông Võ Quan Huy, chủ trang trại, đồng thời là Giám đốc Công ty Fohla (Long An), kiến nghị, Bộ NN-PTNT sớm hoàn thiện thể chế, hoàn thiện kỹ thuật để có nghị định về phát triển nuôi yến cũng như đàm phán tiến tới ký kết để có thể xuất khẩu chính thức sang Trung Quốc như cách của Malaysia, Indonesia, Thái Lan đang làm.

          Dù là ngành nghề khá mới, nhưng tổ chức ngành nghề đã sớm hình thành, sau khi Chi hội Nhà yến Việt Nam, thuộc Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam (VFAEA) ra đời, ngay sau đó Hiệp hội Yến sào Việt Nam (SFA) cũng được thành lập.

Mỗi tổ chức đều có thế mạnh riêng. Nếu như SFA tập trung những nhà kỹ thuật nhiều kinh nghiệm trong việc xây dựng nhà yến và kỹ thuật dẫn dụ thì Chi hội Nhà yến Việt Nam lại có thế mạnh về khai phá thị trường xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc.  

Bộ NN-PTNT đã gửi công văn cho Tổng cục Hải quan Trung Quốc đề nghị nước này xem xét, mở cửa nhập khẩu chính ngạch cho tổ yến Việt Nam. Sau đó, Tổng cục Hải quan Trung Quốc đề nghị Việt Nam sớm hoàn thiện hồ sơ để Trung Quốc xem xét cho phép nhập khẩu chính ngạch tổ yến.

Ông Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, cho biết, sớm giải quyết thủ tục pháp lý cho việc xuất khẩu chính ngạch cũng như ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn về nhà yến, tổ yến sẽ giúp thúc đẩy ngành yến Việt Nam phát triển. /.