Dom harei ini, pandiak yau pui daok tuh trun bhum taneh Ninh Thuận – Bình Thuận.  Rilo binek, kavei di dom bhum hu raong athur dalam tỉnh daok thu lagu, yaok ribau drei pabo daok kurang ia menyum, yaok rituh drei metai. Tui kuhria mboh dahlau, bilan pandiak daok dui atah di Ninh Thuận tal bilan 9. Tapa nan yau pahadar mikva Cam ka mbang pandiak bhang di labaih sa thun dahlau.   Mbang pandiak bhang khang nan nyu palai pajoa abih phun pala saong tapon athur kan var hu dalam hatai di mikva urang Cam. 

Tuk nan ia dalam 20 binek kavei di tỉnh Ninh Thuận hu tuk thu lagu jaik abih, tok daok  27%  ia. Rilo bhum ngak nong dalam tỉnh Ninh Thuận meng thun 2014 tal thun 2016  hu tal 5 vụ oh pala drak hu. Daok tỉnh Bình Thuận  hu 78 công trình thủy lợi hu abih tih 324 triệu mét khối ia. Tui kuhria, ia ginup pruh ka 70.360 ha min biak di nyu pruh hu  48.706 ha min. Kayua yau nan ye tuk hu pandiak bhang, ia oh ginup pruh ka phun pala.

Ta-eng thun 2015,  taneh padeih pala di  tỉnh Ninh Thuận  lac labaih 21 ribau hecta saong taneh njauk khat lihik kayua pandiak bhang lac jaik 2 ribau 100 hecta; lihik abih jaik 1 ribau 240 tỷ đồng;  9 bilan akaok thun 2016 khat lihik kayua pandiak bhang labaih 184 tỷ đồng saong 15 ribau hecta njauk padeih ngak.  Pandiak bhang dui atah ngak kan kandah tapak tal raidiuk di mikva Cam daok di dom huyện Thuận Nam, Thuận Bắc, Ninh Hải ..v..v. dalam tỉnh Ninh Thuận.  Hu labaih 50 ribau menuac eik lipa, kurang ia menyum. Njam patam khut khat trak, labaih 2000 hecta  taneh padeih ngak, jaik 500drei athur metai kayua lavang lavaih... khat lihik abih tih yaok rituh tỉ đồng.

    Yau di huyện Thuận Nam : dalam huyện hu 138 ribau drei athur, min kayua oh hu ia menyum, labaih 30% tapon athur metai. Dalam nan hu yaok pluh ribau drei pabo di mikva Cam. Menuac raong pabo njauk pablei yaom lap atau palao klaak bloh tame ban raya Hồ Chí Minh atau dom tỉnh  Đồng Nai, Bình Dương… piah duah bruk ngak.  Urang daok veik njauk ba tapon athur di drei nao tal bhum palei karei piah duah ia saong pandap mbang ka athur. 

Kolo dahlak gaok sa-ai Ninh Thị Mộng Thu daok glang jaik 45 drei pabo saong labaih 20 drei limo di sang drei di mblang hamu xã Văn Lâm, huyện Thuận Nam. Ndom biai haong kol dahlak, sa-ai brei thau: pandiak bhang khang dalam tỉnh di thun  2016 lac mbang ka 2 sa-ai hu mboh hadei di 12 thun. Pandiak bhang ngak ka rilo palei oh daok ia ka thaur menyum. Tuk nan kayua oh hu ia menyum, dom drei limo di sang sa-ai dak harei dak lavang lavaih. Sa-ai  Thu lac:  40 con cừu đây mà chăn còn khó, còn  các hộ hơn 100 con chăm như thế nào?

Oh ta-eng hagait tapon pabo di sa-ai Thu, dom trang trại raong athur di huyện Thuận Nam jeng laik tame bruk kurang pandap mbang hijao biak khang kayua pandiak bhang. Sa-ai Ngụy Công Khánh – Trưởng trạm khuyến nông, khuyến ngư huyện Thuận Nam brei thau: Năm 2016 , chăn nuôi có phần khó khăn hơn, nhiều hộ đã bỏ nghề …

Oh lac khat lihik dalam raong glang, huyện Thuận Nam jeng gaok khat lihik biak praong dalam bruk pala drak, yaok ribau hecta taneh ngak padai oh ngak hu kayua kurang ia. Ông Trần Quốc Hoàng – Trưởng phòng nông nghiệp huyện Thuận Nam brei thau:

        “Thun 2015 saong thun  2016 di huyện Thuận Nam pandiak bhang ngak khat lihik trak tal bruk pala drak saong raidiuk di mikva urang ngak nong. Huyện Thuận Nam hu jaik 5000 ha oh pala drak hu kayua kurang ia, athur metai jaik 4000 drei, dalam nan hu limo, pabe, pabo”.

Anak bruk pandiak bhang khang yau nan, UBND tỉnh Ninh Thuận njauk tabiak Quyết định ka 558/QĐ-UBND  brei thau bala meng lingik tasik rah tabiak meng harei 1/3/2016 di dom puk palei dalam tỉnh.

  Dalam tuk nan di tỉnh Bình Thuận, dalam 3 thun gam meng thun 2014 tal thun 2016,  kayua El Nino, pandiak dak harei dak khang, dalam tuk hajan suai tal saong samar abih nan ye kurang ia, ba tal pandiak bhang pak ini biak khang. Yaok ribau héc-ta di dom huyện  Đức Linh, Hàm Thuận Bắc, Hàm Tân, Bắc Bình … njauk klaak saoh. Ong Tạ Văn Thẩm, sa urang Cam ngak nong daok di xã Phan Hòa, huyện Bắc Bình brei thau:  Hạn hán ghê lắm, bà con Chăm ở đây cần có hệ thống kênh mương …

Tui gah ngak nong tỉnh Bình Thuận, kayua pandiak bhang khang, bilan padai Đông Xuân 2015 – 2016 dalam tỉnh Bình Thuận tok ngak hu 18.748 ha, takik jang 15.423 ha dut saong thun dahlau.

Bloh 2 harei hadei di tuk UBND tỉnh Ninh Thuận brei thau lac bala meng lingik tasik rah tabiak dalam tỉnh,  tỉnh tỉnh Bình Thuận jeng tabiak Quyết định ka 590/QĐ-UBND harei 03/3/2016 brei thau lac bala meng lingik tasik  bilan pala Đông Xuân 2015 – 2016, dalam nan kakei mikva oh ngak padai vụ 3 kayua kurang ia biak khang.  Ong Trần Ngọc Tân – dahlau daih ngak Phó Chủ tịch UBND huyện Bắc Bình – lac huyện hu rilo urang Cam di abih dalam tỉnh – sa dalam dom bhum palei njauk khat lihik trak kayua pandiak bhang thun 2015 – 2016 tỉnh Bình Thuận brei thau:

" Puac bilan 10 thun 2015 hajan abih aval, pandiak bhang dui atah ngak kan kandah tal raidiuk di bhap bini, tuii nan dalam bilan padai đông xuân 2014 -2015 jaik 9.000 ha, daok bilan padai đông xuân 2015-2016 tok daok 5.000 ha, nan lac jaik 4.000 ha oh ngak hu kayua kurang ia."

 Pandiak bhang khang thun 2015 ngak ka mikva Cam kan var hu. Hadar veik bilan  đông xuân 2014 -2015 kan kandah nan, ông Khê Thanh Mai – sa urang Cam ngak nong daok di palei Lâm Giang, xã Hàm Trí, huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận brei thau:  Lúc đó nghe tỉnh thông báo nước năm nay không đủ để sản xuất vụ đông xuân nên bà con đừng xuống giống. …

 Oh njauk lac phun pala kurang ia, bo mikva urang ngak nong, dalam nan hu mikva urang Cam daok di 2 tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận jeng kurang ia pandar biak khang, hu tuk abih hệ thống chính trị saong bol bala njauk ba gauk tame daong pabak ia hacih ka mikva.

 Lac bhum taneh pandiak bhang, dalam thun hu tal 10 bilan pandiak, ia hajan takik, taneh rilo meng lac taneh cuah nan ye nyu njuk ia biak rilo, min lingik biak pandiak nan ye nyu bốc hơi biak samar; ba tal lihik ia pala drak saong ia pandar di dua tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận rilo jang dom bhum palei karei. Dalam tuk nan, kraong ribaong,  thủy lợi bhum urang Cam Ninh Thuận saong Bình Thuận yaok pluh thun hadei di peih paha oh hu sangka tal labik tal dhua nan ye oh pabak hu bruk pala drak di mikva urang Cam.

     Mikva saong taong abih gauk bahrau pang binah camereip di kadha vak “Pandiak bhang khang di bhum  Panduranga ”  ndom tal bruk thu lagu mblang hamu dua tỉnh Ninh Thuận saong Bình Thuận , abih di nyu nan lac tuk tabung glaong pandiak bhang khang 3 thun gam meng thun 2013 tal thun 2016.  Pandiak bhang khang ngak kan kandah tal raidiuk di ralo sang mikva urang Cam, abih di nyu nan lac mikva dom bhum oh hu thủy lợi.  Dalam binah puac di kadha vak, kol dahlak hu ndom tal makna di bruk kurang ia pala drak; dom jalan ngak di mikva Cam dalam pala drak saong dalam raidiuk piah patrun dom kan kandah kayua pandiak bhang; saong ba tabiak dom jalan ngak suai livik dalam bruk khik ginup ia pala drak di mikva urang Cam anak tal./