Pathau mikva saong taong abih gauk! Urang Thái daok di bhum ceik gah pai Nghệ An hu sa janih diễn tấu bhap bini biak gheih lac "Khắc loóng". Sa pandap panda piah ngak nong hu jeng alat ragam ndung bak ginreih. Kol drei duah thau  alat ragam ini, tapa kadha vak “pang sap loóng, thau lac  bhap bini palei eik atau trei” di Minh Hoàng, urang vak di rayo sap ndom VN:

Piah hu meta maong njauk ka  nghệ thuật Khắc loóng, kol dahlak hu nao tal sang saai  Ngân Thị Hà, daok di palei Trung Thành, xã Châu Thái, huyện Quỳ Hợp. Mikva di palei ini jeng lac urang Thái. Di labik ini, mikva jeng daok khik hu ilamu sinh hoạt meng kan dalam sang ton geng praong sa kavong tangin kua oh abih, dom pandap mbangndung bakceik glai, sap cồng saong lac dom khúc nhạc loóng chreih chrai.   

Khắc loóng, atau đâm loóng atau giã loóng. Baoh loóng hu ngak tabiak tuk camereip lac sa pandap piah ngak nong. Meng kan dahlau, urang Thái ralo meng ngak padai nduik dalam puh. Tanye padai nduik biak dai, kan bo tuốt meng jan atau juak takai. Nan ye urang Thái tuốt padai meng saok saong loong nan lac baoh cối piah tuốt padai nan. Dalam bilan yuak, mikva cakak mek tanye padai, kak veik tuan tagok atau caik angaok bra ging, ta-ơ piah padai nyu thu eng. Mbang tal halei ye ba nao saok tal nan. Saai Ngân Thị Hà khan lac: “mesup halei jeng yau nan, anek kamei palei medeih meng sabuk mesup,  saok salah brah nan piah ka sang huak ginup dalam harei atau 2 harei. Meyah oh saok hu tuk mesup ye saok tuk melam. Pandar baoh loong ini piah tuốt padai. Hadei di nan saok ka padai tapaok kanduh, bloh ka meng ba tagok lasung gul saok brei patih. Dua klau mbang yau nan. Sang halei jeng hu. Hadei ini hu mac chai padai ye urang oh pandar loong tra. 

Saai Hà khan lac: “saok yau nan biak glaih. Urang saok, tuk dui tagok lac gaoh gai saok tame thành máng. Sa urang goh, dua urang goh, hadei di nan urang saneng tabiak poh 3, poh 4, pang sap bingi tanye ye sahneng tabiak jalan goh ka nyu hu lagu. Tuk camereip lac goh ka nyu cadu glaih. Biak sambai. Tuk saok brah, pang ye urang thau lac sang ini hu ralo urang kamei atau oh, kayua bruk ini ralo meng lac kamei ngak min.

Loong hu ngak meng sa phun kayau praong 2 urang kua, saong lac kayau dai, khang, oh caai, atah jaik dua sải tangin. Urang kaoh samu sa phần thân phun ngak đế, piah loong dang hu khang kajap. Daok pabah loong, cakaik klak 1/3 thân phun, paluh jeng hình lòng máng, dalam 2 cagam tangin. Meng kích thước saong hình thù yau nan, bruk saok loong brei hu meng dua urang tagok. Tuk lễ tết,  pandar ralo brah, gaok tuk sa loong hu meng 8 tal 10 urang saok.

Meng tuk hu mac chai  padai, mikva oh pandar tal loong min ralo sang jeng khik mepiah loong dalam sang saong nghệ thuật kh8ac1 loong jeng hu khik ramik tal harei ini. Palei urang Thái halei jeng hu sa kapul khắc loong parang me-in di dom tuk sambai, hội hè.

Tết halei urang Thái daok di Trung Thành jeng saok loong, taong cồng chiêng, chat sạp, bhian di harei 4 bingun. Hội quán di palei Trung Thành oh atah sang saai Ngân Thị Hà. Dang meng atah hu pang mehik  sap khắc loong yava tagok chreih chrai. Tui panuac khan di saai Hà, khắc loong lac sa thể loại hòa thanh hu tính biến tấu glaong, urang diễn tấu meda gam gam sáng tạo dalam tukvak parang me-in. Min jeng hu dom lagu loong cơ bản hu pato veik tapa rilo rai. Pagap yau loong Tùm Khắc tok hu 2 urang taong, ragu samar bo nhịp nhàng, thánh thót; loong Tỏ Cảy ragu suai, hanjul; loong Tền Phan hu mbaok meng 8 tal 10 urang, ragu  biak drah samar, khang kadang.

Dalam sa kapul khắc loong, tuk halei jeng hu sa urang hu ieu lac Ít Mẻ, lac urang dang akaok kapul, hu vai trò pan nhịp brei kapul. Urang pan nhịp brei pang nhịp di urang saong drei taih nhịp di drei tui ragu ragam di urang. Urang khắc ye drei tùng, drei brei tacei tiết tấu piah urang taong ka nyu njauk” – saai Hà lac:

Loong Tền Phan saong Tỏ Cảy ye daok hu bruk pambuak gauk piah dồn nhịp phối âm, ngak ka ragu ragam bài loong chreih chrai saong yava atah jang. Saai Lương Thị Nga, urang taong ginang dalam kapul loong di palei ini brei thau: “Ginang jeng brei tui nhịp di loong nan. Drei taong ginang bo drei oh pang ye oh hòa nhịp, oh bingi pang. Drei brei pang tui nhịp di kapul taong loong”.

Dalam dom palei urang Thái dahlau daih, pang sap loong, urang thau hu puk palei nan trei atau kurang mbang. Kayua, tuk hu ralo padai, urang hu saok padai ralo jang. Hu ralo padai meng hu padai piah saok jeng tapung piah ngak men alak. Hu alak, hu brah hu ralo lễ sambai yau lễ ieu vía ka uranaih, lễ ka urang taha khang kajap, lễ cầu mùa atau lakhah caga. Saong yaok bruk sambai ye sap loong nyu yava tagok chreih chrai.

Taphia bruk daong ngak brei sambai lễ, nhạc loong daok pambuak haong  bruk ngak ndam metai di urang Thái. Tuk sa urang metai, anek likei taih khang tame thành loong 3 mbang. Sap loong yava atah khan brei urang dalam palei saong dom palei jaik taphia thau. Dahlau di tuk  urang metai hu ba nao dar, kadha loong Tỏ Cảy yava tagok, piah ka buat khamot thau mai ba urang metai nao. Nhịp sap loong dalam ndam metai suai, mehit yau mebuk hatai.

Meyah oh lac lễ hội atau ngak ndam metai, urang Thái oh taih tame loong saoh: Bình thường tuk saok loong brei hu padai, atau hu tapung, brah tram piah ngak men alak. Tuk saok loong saoh ye mikva ndom lac kurang mbang” – saai Hà khan lac yau nan. Min harei ini, palei oh hu rija, roya habar taong hu? Kayua dahlau di tuk taong ye di labik ini likau adat khamot ye. Loong ini piah di sang halei lac likau adatmek kei sang nan, khan ka urang thau lac drei hu bruk. Meyah urang oh thau ye urang tangi sua. Urang Tthái hu panuac pandit lac: urang sua ye siam, khamot sua ye oh siam. Khamot tok sua lac kol hư ngak hagait nan, ye lac jeng ruak./.