Pasak parang iek ilamu bangsa Cham: dok rilo bruk njauk ngak
Thứ sáu, 00:00, 02/10/2015 hanipha hanipha

Hu padang ngak mbiah sit, oh cầu kỳ rilo, boh sang parang iek di Pasak nyu hadah tagok ngan song dom blah phù điêu, bingu la klak ndung mbak ilamu Chăm ginup piah tuai damuai caik meta mong iek. Dom pandap panda di labik ni hu rami ramik tame rilo labik karei di gauk piah ngak brei ndaong tagok bruk hadah krah di ilamu ngak padai ia di urang Chăm klak. Min, meda mboh kadha praong dalam bruk parang iek di pasak nan lac dom tư liệu song pandap panda di patao ngan song labaih 100 janih pandap quý yau ấn kiếm, vương miện Patao song hoàng hậu, khan aow, pandap pandar dalam văng patao di  saman Patao Pôklong Mơhnai, ngak patao meng thun 1622  tal thun 1627. Sa ong Patao hu buh rilo pren yava ka bruk padang ngak dom binek kavei ia pabak ka bruk ngak nong. Urang mong iek jeng biak takre anak dom janih pandap ngak nong song pandap pandar yaok harei di urang Chăm klak, nyu biak dreih yau pandap di urang Yuan. Ong Lâm Tấn Bình, Giám đốc Trung tâm brei thau:

 

Meng labik lac tuk bahrau parang tabiak 289 janih pandap jeng lac phiên bản, urak ni khol hulin roh duah hu labaih 300 janih pandap tamo hu yaom glong, ba tame salih ka dom janih pandap ngak veik,  hu tal 60% dom janih pandap di Pasak.

Taphia bruk sangka pabak dom janih pandap tamo salih ka pandap ngak veik, pasak hu iek prong bruk roh duah tư liệu ka dom bruk ngak ilamu klak piah ngak ka bruk parang iek hu chreih chrai jang. Balik chiếu phim di labik ni hu yaih khan tal tuai damuai dom phim tài liệu ka harei Ka Tê di urang Chăm Ahier; harei Ramưwan song ndam likhah di urang Chăm Aval di huyện Bắc Bình, rija klauk kubau di urang Chăm dok di Lạc Tánh, huyện Tánh Linh;, rija dom talei pajaih họ Đặng, Nguyễn di urang Chăm xã Phan Hiệp, ndam metai cuh di urang Chăm Ahier. Dom  phim nan brei mboh dom yaom  glong ilamu phi vật thể di urang Chăm.

Sa bruk ngak bo Pasak iek prong tra nan lac bruk pathau khan yaom glaong ilamu Chăm dalam song langiu bhap bini Chăm. Dom janih pandap di pasak yaom lac biak hu  yaom glaong, min piah ka menuac urang thau tal njauk brei  tapa dom kadha vak, dom khau tin hu peih prong tabiak. Sa kapul urang vak pambuak bruk kayua pasak padang tabiak taduan ngak bruk nan. Urang gam pathau khan yaom glaong inem krung gam roh duah pandap panda song harak tài liệu ilamu klak di urang Chăm dok dalam tỉnh. Ong Bố Xuân Hổ, urang dalam Hội văn nghệ bhap bini Việt Nam, sa urang pambuak bruk di pasak brei thau: 

Inem krung ilamu hu parang tabiak bloh, bruk njauk ngak nan lac khan ka mik va thau cambaih ka drap ar nan. Urang Chăm bhian nao ngak bruk luac harei, takik hu tuk nao labik ni labik deih, min tuk hu rija roya, parang main ye urang Chăm bhain tame ni piah mong iek, tapa nan drei pathau khan ka chế độ mẫu hệ urang Chăm saman bahrau, ilamu mbang huak di urang Cam, hatai sahneng di urang Chăm tapa dom huyền thoại pajeng dunya, dom kadha nan nyu ndung bak ilamu bangsa piah ka mik va khik ramik song patagok tui jalan ngak di Đảng.

Min di labik prong jiak 3500m2, pasak urak ni biak giniuk meyah khin padang ngak veik ngak veik dom janih ilamu meng kan tui jalan sân khấu hóa yau harei pataom aow tah, tamia cathik, doh tamia Cham atau peih dom mbang parang iek di langiu mblang bein. Nan oh ka ndom tal jien biak takik oh ka tal 150 triệu đồng dalam sa thun brei ka tong abih bruk ngak di pasak, ye biak kan piah peih ngak sa danak dak praong halei. Bruk oh ka ba tame hu dom lagu lagam, điện tử, ánh sáng …phụ trợ jeng ngak ka bruk parang iek di labik ni oh ka pachreih hu tuai mai rivang iek. Bruk parang iek hu padang ngak jeng rilo labik karei di gauk tui angan ieu, lac bruk biak njauk, min oh ka pambuak hu haong khung lịch đại, piah ka urang mong mboh cambaih rai duik mbang ngui daok dang di urang Chăm tapa dom saman patao Chăm ye nyu pachreih hu urang mong jang. Ông Lâm Tấn Bình brei thau:

   Khol hulin hu tham mưu ka dom urang pan akaok sở ngak harak pok tagok Hội đồng bhap bini tỉnh brei pablei harak tame iek, brei ngak yau habar pachreih hu rilo tuai mai mong iek, peih ngak dom lễ hội pak di labik, pato pakai dom janih ilamu phi vật thể daok mbuan si lahik nao, patagok ilamu mbang huak tui caong khin di tuai damuai. Khol hulin jeng hu pok panuac tagok pakat angaok brei patagok labik pasak ni piah hu labik parang iek domkadha langiu mblang bein tui jalan suai lavik.

Nan lac dom caong khin praong, piah padang pasak patagok khang kajap. Dok anak meta, piah jeng sa labik patom pandap klak saong lac labik piah rivang iek duh ka tuai du lich, biak lac bruk kan kandah di pasak. Dalam tỉnh Bình Thuận hu 35/60 palei Cam dok khik ramik inem krung ilamu Cham min bruk roh duah biak takik. Jien piah ngak bruk biak takik, nan ye bruk kham merat tal thun 2017 di pasak lac tong abih pandap panda di labik ni, lac pandap tamo biak kan ngak hu. Jalan mbak nao mai oh ka siam lagaih, dịch vụ mbang huak, ndih daok di Bắc Bình oh ka hu rilo, ngak ka bruk padang ngak dom tour du lịch di dom hãng du lịch lữ hành tal pasak oh ka peih ngak hu “ Kan kandah lac yau nan min khol hulin dok kham merat ngak, jien takik brei patagok bruk dân vận, xã hội hóa bruk roh duah pandap panda inem krung Chăm. Kayua drap ar hu yaom meda ngak jeng pren khang di pasak. “ Ong Lâm Tấn Bình ndom lac yau nan./.

hanipha
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH  “VUI MUA LUA MOI - UAN PADAI BIRAU”

KADHA DAOH “VUI MUA LUA MOI - UAN PADAI BIRAU”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Vui Mùa Lúa Mới” hu radaoh Thanh Pháp vak tui ragu daoh di urang J’Rai. Kadha daoh ini mek hu yai B, mbang pakacah kadha daoh ndom ka huyen Hàm Thuận Nam, tỉnh Bình Thuận dalam thun 2020.

24/11/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)