Pasiam bruk tảo hôn bhum bangsa takik : njauk kham merat di rilo gah
Bruk tảo hôn urak ini daok rah tabiak di abih 63 tỉnh ban dalam taneh ia. Tảo hôn saong khin gauk gam but pajaih ba tal rilo kanjah jhak ka rup drei, ka sang drei, ngak jeng naong trak ka xã hội, lac makna ba tal eik lipa, ba tal bruk likei kumei oh samu gauk. Langyah bruk tảo hôn lac sa dalam dom bruk rik daong patrun kathaot, jhul patagok bruk likei kumei samu gauk saong quyền anek menuac jeng ye rik daong khik kajap bruk patagok kinh tế - xã hội ka bhapbini saong ka taneh ia. Kapul urang vak Hoàng Thái - Đinh Tuấn hu kadha vak brei thau ka bruk ini :
Nao tal palei Hạnh Phúc, xã Lang Thíp, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái, tui yaih khan di urang dalam palei, kol dahlak duah gaok Tẩn Thị Thiệu, urang kumei oh ka bak 20 thun min hu rilo thun ngak diuk. Thiệu khin likei meng umo 14 thun. Urak ini, di thun gheih abih, Thiệu njauk nduac duah brah mbangyaok harei ka sang. Saai Tẩn Thị Thiệu lac : Dahlau thiah oh ka thau hagait nan ye dahlak khin likei biak aval, urak ini diuk pasang biak kan kandah, pagam pambak tame amaik ame, biak kan kandah tal raidiuk.
Tẩn Thị Thiệu tok lac sa dalam yaok rabau urang tảo hôn karei karei di dom bhum bhapbini bangsa takik di taneh ia drei. Tui kuhria mboh di Ủy ban Bangsa, bruk tảo hôn dalam bhum bangsa takik di taneh ia drei jaik 27%. Hu dom bangsa hu bruk tảo hôn tagok tal 70%. Tảo hôn ngak kan kandah trak tal raidiuk saong pren yava di dom adei saai kumei, ngak lihik nao dom cơ hội saong pacang jalan nao harei hadei di dom adei. Ông Nguyễn Văn Tân – Phó Tổng cục trưởng iek gah Tổng cục Dân số, Kế hoạch hóa gia đình, mintri Y tế brei thau : Langiu dom bruk jhak ka pren yava saong tinh thần di dom urang khin gauk tuk daok ranaih, dom uranaih hu amaik ame khin gauk biak sớm bhian hu pren yava oh siam. Anek kamar hu amaik, ame khin gauk tuk daok vị thành niên bhian metai biak ralo: “Tảo hôn ngak jhak tal pren yava di urang amaik saong pren yava di uranaih, oh siam ka rairah harei hadei. Mboh lac urang amaik ndih tapui tuk umo daok sit bhian metai rilo jang dom mbang duk saong umo thun karei. Pagap ye umo 15-19 thun bo ndih tapui ye bhian metai rilo jang 2 mbang duk saong umo 20-24 thun. Blaoh anek kamal metai jeng dreih yau nan”.
Tui amuk Nguyễn Thị Tư, Vụ trưởng Vụ bangsa takik, Ủy ban bangsa, bruk tảo hôn di bangsa Ơ Đu lac 73%; bangsa Mông lac 59%; Xinh Mun 56%; La Ha 52%; Rơ Măm 50%, Brâu 50%, ini lac bruk njauk báo động. Kayua yau nan ye, piah trun takik bruk ini, amuk Nguyễn Thị Tư ndom lac : “Dalam paka 165 di Bộ luật hình sự jeng hu ba tame dom tội danh meblah quyền likei kumei samu gauk. Điểm E khoản 1 paka 2 Hukum pacang caga taong paoh gauk dalam sang tacei lac : “tảo hôn jeng lac sa jalan bạo lực di bruk likei kumei samu gauk”. Yau nan ye, anak tal, Quốc hội hu pasang iek piah ramik pasiam pabak dom paka di Bộ luật hình sự thun 2015, kol dahlak jeng caong payua tal Quốc hội pasang iek ba bruk tảo hôn, dom urang pambuak pagam tal bruk tảo hôn jeng hu dom hình phạt”.
Tui rilo chuyên gia, piah padang jalan langyah bruk tảo hôn di Việt Nam, rajaei njauk ginum biai saong dom kapul nyaom roh duah, dom kapul di Liên Hợp Quốc daok di Việt Nam, dom kapul di dunya, dom tổ chức xã hội dân sự, dalam nan sangka salih bahrau dom chuẩn mực xã hội piah jhul patagok bruk likei kumei samu gauk. Taphia nan, njauk hu dom jalan ngak piah pacang cakak bruk dom adei klak bac meteh jalan, ba mbuan lagaih ka dom adei hu bruk ngak./.
Thúy Linh
Viết bình luận