Huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La hu taneh riya saong lingik tasik lagaih ka phun patei tamuh siam. Baoh patei di labik ini hu angan lac bingi, pahe biak karei. Oh lac kak kajap meng livik saman ini mai haong bhap bini, phun patei daok jeng phun patruh eik patrun kathaot di rilo sang urang ngak nong labik ini.

Gam haong pa-ok, patei lac phun mbang baoh bingi hu angan di huyện Yên Châu. Abih di nyu nan lac patei prang Yên Châu hu phun gul, katut, ralo patei kanyik atau hồng, yamen, bingi, mbang bloh sa mbang kan si var hu. Dom janih pandap ngak meng baoh patei yau ye : alak patei, patei thu… urak ini jeng janih pandap hu rilo menuac thau tal.

Sang amuk Hà Thị Đỏ, daok di palei Đông Khoài, xã Tú Nang, huyện Yên Châu lac sa dalam dom baoh sang rilo thun kak kajap haong phun patei. Amuk Đỏ brei thau: Di Yên Châu, pala patei hu meng saman ong muk tal rai anek taco. Pala patei hu rilo kein laba, nyu khik siam ka taneh, patei brei baoh piah pablei, phun patei taha piah ngak pandap mbang ka athur raong. Mboh lac pala tangei di angaok taneh mbon ceik takik hu kein laba kayua taneh jhak, abih rilo pren iek glang, meng thun 2010, sang amuk ba labaih 1 hecta taneh mbon ceik pala tangei takik kein laba tapa pala patei, abih tih hu labaih 300 phun. Yaok thun, sa phun patei tabiak baoh pablei hu 3-4 mbang, yaom pablei meng 4.000 tal 6.000 đồng sa kg patei baoh, tuk Tết yaom meng 7000 tal 8000 đồng sa kg, yaok thun paik hu jaik 5 tấn baoh, pablei hu dom pluh triệu đồng. Amuk Hà Thị Đỏ daok brei thau lac: “Pala patei oh abih khak, oh nao blei pajaih, drei pabam pajaih bloh ba nao pala, abih takik pren iek glang min kein laba rilo. Daok pala tangei njauk nao blei pajaih, blei khak, iek glang rilo bo daok ngak ka taneh jhak, bayar jien khak, jien pajaih bloh daok laba oh hu hadom”.

Patei Yên Châu hu pala rilo di dom xã daok tapen jalan roya 6 yau Tú Nang, Sặp Vặt, Chiềng Hắc, Chiềng Đông…, abih tih jaik 400 hecta. Tui panuac khan di dom baoh sang pala patei, phun patei tamuh hu dalam lingik pandiak, nan ye takik khat lihik, jien buh tame takik, pren iek glang jeng takik. Pala patei njauk quy trình, mek hu meng 25 tấn tal 30 tấn baoh sa ha yaok thun, jien mek tame glaong jang 2 mbang meteh dut haong pala tangei. Tui yaom pablei tani tanat, rilo sang urang ngak nong duah hu meng 80 tal 100 triệu đồng yaok thun. Min urak ini bhap bini daok pala tui hatai, kurang đầu tư, kurang thau ilamu ngak ka phun patei takik cakrok. Kadha njauk biai nan lac yaom kaom jeng daok tui darak pasar. Ong Hà Như Huệ, phó akaok UB bhap bini huyện Yên Châu brei thau: “Phun patei praong samar, pala sa thun hu baoh piah pablei ye. Min kan kandah di labik pablei, phụ thuộc tame darak pasar gah lingiu. Caong hu yaih khan piah duah hu labik pambuak bruk pablei khang kajap ka urang ngak nong, tapa nan peih praong hu taneh pala, peih praong bruk pala patei ka urang ngak nong”.

Piah jhul patagok bruk pala patei di huyện, peih praong darak pasar, paglaong jien mek tame ka urang ngak nong, meng thun 2012, huyện Yên Châu brei ka công ty Cổ phần rượu Việt-Pháp padang bhum pala patei nguyên liệu chất lượng glaong. Danak dak hu peih ngak tui jalan pambuak 4 gah nan lac: Karja, urang ilamu, doanh nghiệp saong urang ngak nong,  phun jien hu bruk daong brei di karja saong phun jien di doanh nghiệp. Cty hu thầu taneh, pambuak haong dom baoh sang urang ngak nong pala hu 10 hecta patei prang saong patei java asar. Yaok bilan Cty blei tame meng 18 tal 25 tấn baoh, yaom tani tanat meng 3000 tal 5000 đồng sa kg, patei java asar piah ngak alak saong ngak patei thu, patei sấy racam Yên Châu, yaom 7.000 đ sa kg. 

Lac urang daok di bhum taneh Yên Châu ini hu labaih 20 thun, ong Lê Văn Viện, Giám đốc công ty cổ phần rượu Việt-Pháp caong hu peih praong labik ngak piah ba doanh nghiệp patagok khang kajap, ba bruk ngak mbang saong jien mek tame tani tanat ka bhap bini daok dalam bhum. “Dahlak caong peih praong hu labik ngak piah blei hu rilo jang patei di urang ngak nong saong peih praong hu bhum pala patei nguyên liệu. Meng nan, daong ka urang ngak nong hu bruk pala patei njauk jalan di nyu, daong salih bahrau rai diuk di urang ngak nong”.

Thun 2014, huyện Yên Châu peih bruk pala bahrau 25 hecta di dom xã daok tapen jalan roya 6 saong dom xã tapen negar yau ye Lóng Phiêng, Chiềng Tương. Caong khin lac, meng talei pambuak bruk khang kajap di 4 gah, phun patei lac phun patruh eik patrun kathaot ka urang ngak nong daok di labik ini./.