Nho kakau tangin

Ong Phạm Châu Hoành, Akok Hiệp hội Nho saong Táo Ninh Thuận brei thau, bruk pambuak gauk pala nho tui tanut VietGAP piah baoh nho pablei hu yaom glaong mbiah tal harei ini jeng daok biak takik. Tỉnh urak ini hu labaih 50 hecta dalam 1.200 hecta taneh ngak nho tui tanut VietGAP. Nho that ralo meng pablei ka darak pasar praong, dua sieu thị praong di tỉnh yaok harei tok blei dua klau pluh kilo nho VietGAP. Kayua ngak nho VietGAP abih rilo phun jien, tukvak tui iek lavik saong kan jang. Nho brei pabak ginup dom quy định ka pandap mbang hacih sa-at, jien pah taong yaom chat luong, duk iek baoh nho ngan saong yaok rituh chỉ tiêu karei piah hu brei angan lac nho VietGAP nan ye takik urang pala nho  meda ngak hu. HTX pala nho jeng mboh kan pabak hu dom bruk ba tabiak yaom lac thau hu nho VietGAP yaom pablei glaong jang.  

Langiu di nan, công nghệ ngak tabiak daok kurang ralo, dalam tỉnh  urak ini hu 22 hệ thống bluh thu nho saong táo, ralo meng kayua dom đơn vị khoa học, danak dak jao brei, hu biak takik doanh nghiep ngak hu hệ thống birau. Alak vang nho yaom lac hu rilo siam lagaih piah cak rok patagok, min urak ini tok ngak sit sot di dom baoh sang eng drei ngak jeng alak, tame kalaok, brei thau asar di nyu, saong eng drei duah labik pablei nan ye kein laba oh ka glaong.

Ong Nguyễn Đương, hu labaih 20 thun pala nyo di xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải lac, urang pala nyo daok dang anak rilo kan ndah yau jien buh tame ngak tagok ralo, yaom kaom saong labik pablei oh tani tanat. Lingiu di nan, bruk bien doi khi hau oh lagaih ka phun nho tamuh siam, ralo pajaih nho klak lavik thun brei takik baoh.

Dalam tuk nan, kayua kurang phun jien ralo urang pala nho kan peih praong taneh ngak nho. Yaom lac tukvak tapa hu ralo sarak daong phun jien ka gah ngak nong min bruk ngak harak mesre jeng biak kan, jien brei mesre biak takik duk saong phun jien caong hu piah buh tame ngak. Tukvak mesre katut, oh ginup drap ar padang; dalam tuk mesre tui angan je biak biar, bayar jien laba saong jien jung dalam tukvak katut panak nan ye urang nong pala tok lac mek prein ngak laba.

Tui ong Phan Quang Thựu, Phó Giám đốc Sở Ngak nong saong patagok palei pala tỉnh Ninh Thuận, piah cak rok patagok bruk pala nho khang kajap, Ninh Thuận urak ini daok peih ngak khang sumu gauk dom jalan yau: Roh duah dom pajaih nho birau; peih praong taneh pala nho VietGAP; ba ilamu birau tame pala, ngak pandap nho; daong palagaih ka urang pala nho pambuak saong dom doanh nghiệp buh jien tame pala nho tui chuoi gia tri piah daong ka urang nong duah hu laba ralo jang.

Tui nan, tỉnh thau lac pajaih nho siam lac bruk praong piah ngak hu pandap siam meng baoh nho. Meng nan, jhul khang peih ngak dom đề tài ilamu roh duah, hlai pasiam pajaih nho saong pala iek dom pajaih nho birau oh hu asar yau NH04 -61, NH04-128, NH01-152. Dalam nan, pajaih nho birau NH 01-152  tamuh siam di taneh thu lagu, brei baoh praong yamen, jien buh tame ngak takik, brei  kein laba kinh tế  glaong jang, meda meriak hu saong dom pajaih nho blei tame meng negar langiu urak ini.

  Yau nan, thun 2020 tỉnh meda peih praong taneh pala nho NH01-152 tagok 20 hecta. Tui kuhria, pajaih nho birau ini brei baoh tui kuhria rah tapa meng 15 tal 18 tấn/ha/vụ; dalam tuk pala mek hu meng 20 tal 25 tấn/ha /vụ, sa thun ngak hu dua mbang. Tui tukvak di nyu, baoh nho hu sambo mau kanjik katam, mau bhong, tuk tathak abih baoh nho brei sambo mau bhong meriak biak mekre. Baoh praong, trak meng 0,5 tal 2 kilo sa chùm, kanduh kapan, rilo catang, racam, yamen bingi, pahe karei yau nan ye nho NH01-152 hu rilo urang blei biak takre.

Lagiu di nan, Ninh Thuận daok ieu pataom dom gah, dự án daong buh jien tame ngak, pachreih dom labik, dom doanh nghiệp jhul pakhang bruk ngak tabiak pandap meng nho yau vang nho, alak nho, mứt nho, si – rô nho, ô mai nho, nho thu. Piah duah hu labik pablei pandap ngak meng nho,  gah chức năng di tỉnh pataom tame ngak brei patagok Chỉ dẫn địa lý, mbat tem brei thau nho meng halei mai piah khik angan, paglaong preih meriak gauk ka nho Ninh Thuận di darak pasar. Ba pandap nho tame  bruk ngak dulich nông nghiệp, dom labik pablei tui jalan birau. Gam tui nan, patagok bruk daong dom cơ sở, doanh nghiep ngak tabiak saong pablei pandap nho dalam tỉnh tame dom danak dak pablei salih piah yaih khan, pambuak bruk pablei nho./.

Urang lang: Aí Nghiêm -3/1