Klau pak thun thun dahlau, dom xã bhum tapen ban Phan Thiết yau  Phong Nẫm, Tiến Lợi…lac dom bein thanh long praong, menuac sia daok takik. Yau nan min, hadei di tuk mehit lac padang ngak mblang kapan haok, jalan cao tốc, gam haong bruk caong hu taneh padang sang daok di bhap bini tagok glaong, rilo po taneh kaoh taneh pablei nền, oh tui bruk quy hoạch halei.

 Dreih yau gauk di dom khu dân cư tamuh eng lac dom sang oh  njauk tui tanut  chuẩn, dom jalan nao mai hu tuh betong praong dua klau met, oh hu vỉa hè, phun kayau hijao, jaln tathuak ia, pacang apui khuah, khik hacih alam moi truong…

Hadei di jaik 3 thun padang tagok, tal urak ini khu dân cư padang ngak eng hu eik yau camereip abih di ban Phan Thiết, gah lakuh biệt thự Đan Chi, xã Phong Nẫm tamuh tabiak rilo cuang kandah, tavak taveiy. Sa-ai Trần Tốn, sa dalam dom urang camereip mai ini daok, brei thau: “Kayua jien ndo takik min khin daok veik suai lavik di ban ini yau nan ye mehit po taneh padang khu dân cư , dahlak blei taneh praong 100 met vuong yaom 250 trieu dong piah padang sang daok.  Tuk camereip takik menuac takik nan ye bruk diukrai di sang dahlak biak mbuan lagaih, min urak ini, menuac mai daok rilo nan ye điện, ia kurang oh ginup pandar. Urang ngak jalan be tong praong 4 mét, oh hu vỉa hè yau nan ye radaih tame tabiak ralo biak mbuan hu bala”

 Labik bo bhap bini bhian iew lac khu dân cư hồ bơi Quốc Hùng, xã Phong Nẫm hu biak ralo labik parabha lo taneh nền pablei eng. Kayua laba biak rilo, dom bein taneh thanh long, taneh hamu padai hu tuh haluk tagok piah kaoh pablei ngak khu dan cư. Urang hu taneh ye neh rabha laok hamu, taneh, urang oh hu taneh jeng duah jalan blei taneh brein, kaoh tabiak sit sit piah pablei duah laba. Tapa nan, tal urak ini, hu labik jalan tuh betong praong 4 met, 5 met, hu labik tuh menyek praong 7 met, maong mboh biak srau kadau. Rilo labik daok ngak jalan mblo tabiak kadun tame piah lih mek taneh tabiak mbaok jalan. Ong Nguyễn Văn Hải daok di labik ini, lac: “ Rilo menuac daok di labik karei tame khu dân cư ini oh thau jalan tabiak. Urak ini, labik ini bo hu apui khuah ye njauk dang meta maong, radaih padam apui oh tame hu.”

Tuk taneh di xã Phong Nẫm daka harei dak takik, rilo urang jak gauk tagok xã Tiến Lợi, Thiện Nghiệp, ban Phan Thiết saong dom xã tapen ban yau Hàm Liêm, Hàm Thắng, huyện Hàm Thuận Bắc piah padang ngak eng dom khu dân cư. Urak ini, di labik ini hu yaok pluh khu dân cư padang eng oh hu phun hijao, vỉa hè, jalan tathuak ia, alam moi truong…ngak ka urang tame daok labik ini having akok hia kalo oh truh. 

Anak bruk tamuh eng samar drah dom khu dân cư taphia ban Phan Thiết, birau ini, UB bhap bini tỉnh Binh Thuận brei thau ka bruk pasang iek gah khik iek di karja ngan saong taneh riya, quy hoạch đô thị pak ini.

Tapa nan brei thau cambaih, bruk UB bhap bini Ban Phan Thiết  brei salih bruk pandar taneh ngak nong pala phun yaok thun, phun lavik thun tapa taneh ngak sang daok di palei pala, oh njauk hukum negar, ngak tayak tayaic bruk pandar taneh, quy hoạch padang ngak, quy hoạch palei pala birau di Ban Phan Thiết hu pakat thẩm quyền tut ngan.

 Tukvak tapa, UB bhap bini Ban Phan Thiết brei adat salih bruk pandar taneh ngan saong 139 laoh hamu praong abih tih jaik 177.000 met vuong lac suan hukum. Sở TN-MT tỉnh Bình Thuận brei kaoh rabha taneh oh njauk kế hoạch pandar taneh yaok thun hu UB bhap bini tỉnh mbaok tangin./.

Nhiều hệ lụy từ việc phát triển nóng khu dân cư tự phát vùng ven TP Phan Thiết

Khoảng 3 - 4 năm trước, các xã vùng ven TP Phan Thiết như Phong Nẫm, Tiến Lợi,… là những vườn thanh long bạt ngàn, dân cư sinh sống thưa thớt. Thế rồi, sau khi xuất hiện các thông tin về hạ tầng giao thông (sân bay, đường cao tốc sẽ được đầu tư), cộng với nhu cầu đất ở của người dân tăng cao, nhiều chủ đất ồ ạt phân lô, bán nền, không cần theo một quy hoạch nào.

Điểm chung của các KDC tự phát mới mọc lên là hạ tầng nhếch nhác, xập xệ, không đáp ứng quy chuẩn, những con đường nội bộ đổ bê tông vài ba mét chiều ngang, không có vỉa hè, cây xanh, không hệ thống thoát nước, chữa cháy, vệ sinh môi trường...

Sau gần 3 năm hình thành, đến nay KDC tự phát được xem là đầu tiên ở TP Phan Thiết, nằm sau lưng biệt thự Đan Chi (xã Phong Nẫm) đã phát sinh nhiều hệ lụy. Anh Trần Tốn, một trong những cư dân đầu tiên về sinh sống, cho biết: “Do tài chính eo hẹp nhưng muốn định cư lâu dài ở thành phố nên khi nghe họ (chủ đất) làm KDC, tôi đã mua một lô đất diện tích 100m² với giá 250 triệu đồng để xây nhà ở. Lúc đầu do dân cư còn ít nên việc sinh sống của gia đình khá thoải mái, nhưng đến nay, dân cư về ở đông nên điện, nước yếu hẳn. Họ làm đường bê tông có 4m, không có vỉa hè nên xe cộ lưu thông đông, rất nguy hiểm”...

Khu vực mà người dân hay gọi là KDC hồ bơi Quốc Hùng (xã Phong Nẫm) xuất hiện hàng loạt điểm phân lô bán nền tự phát. Vì lợi nhuận “khủng”, nhiều mảnh đất vườn, thậm chí đất ruộng trồng lúa được “nâng cấp” để trở thành các KDC. Người có đất thì tự tách thửa, phân lô, người không có đất cũng tìm cách mua đất vườn, chia nhỏ để thu lợi. Hậu quả, đến nay khu vực này chỗ thì đường bê tông 4m, chỗ thì 5m, chỗ lại là đường nhựa 7m, chắp nối nhau như một mớ hỗn độn. Nhiều nơi, chủ đất còn làm đường theo kiểu dích dắc để tạo nhiều mặt tiền. Ông Nguyễn Văn Hải sinh sống khu vực trên nói: “Nhiều người lạ đến KDC rồi không tìm thấy lối ra. Giờ khu vực này mà có xảy ra cháy nổ thì chỉ có nước đừng nhìn, đố xe chữa cháy vào được”. 

Khi quỹ đất ở khu vực xã Phong Nẫm dần cạn kiệt, nhiều người đã đổ xô lên xã Tiến Lợi, Thiện Nghiệp (TP Phan Thiết) và các xã ven thành phố như Hàm Liêm, Hàm Thắng (huyện Hàm Thuận Bắc) để tạo những KDC tự phát tương tự. Hiện nay, tại đây có hàng chục KDC tự phát không cây xanh, vỉa hè, hệ thống thoát nước, vệ sinh môi trường… khiến người dân dở khóc, dở cười.

Trước sự phát triển nóng của các KDC tự phát ven TP Phan Thiết, mới đây, UBND tỉnh Bình Thuận đã công bố kết quả thanh tra công tác quản lý nhà nước về quản lý đất đai, quy hoạch đô thị tại địa bàn.

Kết luận nêu rõ, việc UBND TP Phan Thiết cho chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp trồng cây hàng năm, cây lâu năm sang đất ở nông thôn, trái với các quy định pháp luật, làm phá vỡ quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng, quy hoạch xây dựng nông thôn mới trên địa bàn TP Phan Thiết đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. 

Thời gian qua, UBND TP Phan Thiết cho phép chuyển mục đích sử dụng đất đối với 139 thửa đất với tổng diện tích gần 177.000m² trái quy định pháp luật. Sở TN-MT tỉnh Bình Thuận cho tách thửa đất không đúng kế hoạch sử dụng đất hàng năm đã được UBND tỉnh phê duyệt./.

Nguyễn Tiến-Báo SGGP