Pathau mikva saong taong abih gauk! Taneh ia drei hu bhum tasik praong, langik lagaih piah patagok bruk raong pala rong biển. Min, taneh raong pala rong biển di Việt Nam tok hu 10.000 ha, ngan saong sản lượng labaih 100.000 tấn sa thun, ralo meng lac pablei tamo tabiak negar langiu. Kadha vak di Thái Bình, urang vak di rayo sap ndom Việt Nam daok di bhum kreh negar:

Di dom tỉnh tapen tasik bhum kreh negar, pala saong mek rong biển hu jeng sa bruk ngak di ralo urang taong cap ikan. Dalam dom janih rong di labik ini hu rong câu, rong sụn, rong mơ ye rong mơ hu mek meng tự nhiên, urang tabiak tal labik piah blei. Dom thun jaik di ini, tuk kaya ikan tapen tasik dak harei dak takik nao, rong mơ dak harei dak hu yaom. Min, dom thun jaik di ini, rong mơ daok takik nao, min yaom trun khang, ngak ka jien mek tame di urang duah mek rong mơ trun tui. Ong Trần Văn Phát, daok di xã Ninh Phước, ban sit Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa brei thau:    

 “Dua mek rong mơ glaih glar lo, njauk li-ar meng mesup tal biar harei, tagok brei cambu pandiak, gaok hajan ye glaih glar jang. Dak harei dak kan kayua urang nao duah mek dak harei dak ralo. Anek ame dahlak hu harei duah hu dom tạ min, oh hu hadom”.

Lingiu di rong tamuh eng, dom urang taong cap ikan jeng hu pala dom janih rong yau: rong câu, rong nho, rong mứt, rong sụn… Yaom lac hu ralo kein lagaih ka ia, langik tasik min mikva jeng oh mbak carak saong bruk pala rong. Di tỉnh Phú Yên, rong biển hu ba tame pala meng 20 thun ini mai, taneh pala rong di labik ini gaok tuk tagok tal 300 ha min urak ini daok jaik 25 ha min. Tui ong Nguyễn Tri Phương, Phaok Giám đốc Sở ngak nông saong patagok palei pala tỉnh Phú Yên, makna di bruk nan lac kayua pablei tabiak oh tani tanat, laba takik: 

 “Darak pasar oh tani tanat nan ye biak kan. Darak pasar caong ye urang pala, darak pasar oh caong, yaom biar, oh hu laba ye urang oh pala tra atau salih tapa bruk karei. Kayua, rong hu janih cambu thu caik dalam kho hu, min hu dom janih oh cambu thu hu. Yaom kaom jeng brei tani tanat piah urang pala rong hu laba jang hadang”.

Việt Nam urak ini hu labaih 800 janih rong biển. Taneh raong pala rong biển di Việt Nam labaih 10.000 ha, sản lượng labaih101.000 tấn/ thun. Phaok Giáo sư Nguyễn Hữu Dũng, akaok Hiệp hội Nuôi biển Việt Nam brei thau, yaom lac hu ralo tiềm năng min meng lavik mai, gah ngak nông oh ka sangka tal bruk pala rong biển. Urak ini, langiu dom rong pablei tamo tui jalan tiểu ngạch, yaom biar ye oh hu ralo pandap hu giá trị gia tăng, oh hu ralo doanh nghiệp mbak carak saong rong biển. Bruk patagok rong biển meda langyah ralo bruk yau: patrun hu khí thải nhà kính, ngak hacih môi tường, rong biển hấp thụ hu dom kim loại trak. Di dom bhum raong, rong hấp thu hu janih ô nhiễm, ngak hacih môi trường, pabak o xy ka sinh vật. Phaok Giáo sư Nguyễn Hữu Dũng brei thau: 

 “Pala rong langiu bruk pablei hu jien daok daong pasiam môi trường, khik caga ka môi trường. Raong praong, raong rilo janih, nyu hấp thu chất thải di ikan, pandap mbang labaih di giáp xác, ngak ka môi trường dom janih nan biak hacih. Kayua yau nan ye, pandar hu hệ số pandap mbang biak siam”.

Piah patagok rong biển jeng sa janih raong pachreih hu ralo bhap bini,  tui dom chuyên gia brei peih ngak dom bruk yau: duah mek siam lagaih saong hu kein laba rong biển tamuh eng njauk mùa vụ, njauk kỹ thuật, paglaong sản lượng, chất lượng pandap, khik caga nguồn lợi. Pabak dom janih pala barau hu yaom glaong, hu chất lượng glaong langiu janih meng kan lac rong câu. Patagok bruk chế biến saong pandar rong biển, ruah duah pandar keo rong biển tame dom gah công nghiệp, dịch vụ. Ong Trần Đình Luân, Phaok akaok Tổng cục kaya ikan brei thau, anak tal, brei hu taong yaom dom bhum tasik tiềM năng, lagaih saong dom janih, piah meng nan ruah duah patagok dom janih di puk palei jeng kaya pandap piah pablei, yaom kaom tagok glaong:

“Urak ini, kol drei brei sangka tal công nghệ chế biến piah ngak dom kaya pandap yaom tagok. Jeng lac rong, lac tảo tuk bo kol drei chế biến jeng dom pandap pabak ka pren yava anek menuac saong pandar dalam gah y tế. Gam saong nan, lac peih praong darak pasar dalam saong langiu taneh ia, yaih khan dom pandap di Việt Nam ngak hu meng rong, pala di Việt Nam hu yaom glaong, chất lượng glaong”./.