Tui  Cục Y tế dự phòng (Mintri  Y tế), urak ni, urang njom  viêm gan B song  viêm gan C dalam bhap bini di Việt Nam dang akaok bhum Tây Thái Bình Dương. Việt Nam dang ka 2 ka menuac urang njom ruak viêm gan virus B (hadei di Trung Quốc) song dang ka  3 ka ruak viêm gan C (hadei di Trung Quốc, Nhật Bản).

Dalam 5 janih viêm gan virus ye viêm gan virus B song  C njom mbak tapa jalan drah song  dịch tễ, dreih yau jalan njom mbak di HIV. Dalam tuk  viêm gan virus D tok njom mbak tuk hu ruak viêm gan B song jalan njom mbak dreih yau gauk; viêm gan virus A song  E pambak tapa jalan khak – jalan pabah kayua pandap mbang, ia menyum song vệ sinh oh siam. Meda lac, virus viêm gan B song  virus viêm gan C biak mbuan njom mbak, saong ngak kan kandah rilo abih tal pren yava song rai duik di menuac urang  .

Duk song  virus viêm gan B, virus viêm gan C njom mbak “kandang joa” jang, meda dui atah 10 - 20 thun,  nan ye urang ruak bhian oh samu iek ruak song ba tal ruak biak trak. Dom urang ruak viêm gan C mãn tính bhian oh mboh hagait  song dok duik bình thường, tal tuk xơ gan atau ung thư gan meng mboh dom  triệu chứng. Kan kandah jang nan lac, viêm gan B hu  vaccine pacang caga ye dunya urak ni oh ka hu  vaccine pacang caga viêm gan C, bo dom janih jru iek ruak  viêm gan C biak chit jien yau nan ye bruk blei dom janih jru ni di urang ruak lac biak takik.

Tui Gah Y tế dunya (WHO), makna ba tal  viêm gan tagok rilo meng lac kayua menyum rilo lak mbia, mbang dom pandap mbang oh siam, diukrai oh khang kajap.. Piah pacang caga  viêm gan, bhap bini njauk nao iek ruak, dut iek  sàng lọc aval piah samar thau lac ruak, hu jalan iek ruak dahlau di tuk ruak biak trak. 

GS Nguyễn Văn Kính, Akaok sang iek ruak  Bệnh nhiệt đới Trung ương hu panuac kakei lac: “Menuac urang khin thau drei hu njom ruak halei oh tok hu sa jalan ngak lac nao xét nghiệm sàng lọc viêm gan, oh cang tal tuk mboh kanik meta katam klikk , tain brah meng tame sang iek ruak”.

Jeng tui  GS Nguyễn Văn Kính, piah pacang caga ruak meng viêm gan jeng ung thư gan, urang ruak njauk nao dut iek drah yaok thun meng  1 tal  2 mbang piah  duk iek  virus, tong yaom chức năng gan iek nyu hu ứ mật, xơ hóa halei oh. Ngan song urang ruak  viêm gan mãn tính oh tagok  men gan song oh njauk  xơ gan, brei me-in thể dục, thể thao yaok harei, takik menyum mbia alak, pandap menyum hu cồn song patrun căng thẳng. Ngan song urang ruak dok  tagok men gan, brei padeih padei, plaih atah dom căng thẳng dalam tuk tagok men gan, menyum jru ginup song ngak njauk tui panuac tacei di bác sĩ./.,

Bệnh viêm gan -“sát thủ thầm lặng”

Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), hiện nay, tỷ lệ người nhiễm viêm gan B và viêm gan C trong cộng đồng ở Việt Nam đứng đầu khu vực Tây Thái Bình Dương. Việt Nam đứng thứ 2 về số lượng người nhiễm viêm gan virus B (sau Trung Quốc) và vị trí thứ 3 về tỷ lệ viêm gan C (sau Trung Quốc, Nhật Bản).

Trong số 5 loại viêm gan virus thì viêm gan virus B và C lây truyền qua đường máu và dịch tễ, tương tự với đường lây truyền của HIV. Trong khi viêm gan virus D chỉ lây truyền khi có mặt viêm gan B và có đường lây truyền tương tự; viêm gan virus A và E lây qua đường phân - miệng do thức ăn, nước uống và vệ sinh không tốt. Có thể thấy, virus viêm gan B và virus viêm gan C rất dễ lây nhiễm, cũng như gây ảnh hưởng nhiều nhất đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của mọi người.

So với virus viêm gan B, virus viêm gan C lây truyền “thầm lặng” hơn, có thể kéo dài 10 - 20 năm, nên người bệnh thường không điều trị kịp thời và dẫn tới hậu quả rất nặng nề. Phần lớn người mắc viêm gan C mãn tính không có triệu chứng gì và vẫn sống gần như bình thường, chỉ khi bị xơ gan hoặc ung thư gan mới thể hiện các triệu chứng. Nguy hiểm hơn, nếu như viêm gan B đã có vaccine phòng ngừa thì thế giới hiện vẫn chưa có vaccine ngừa viêm gan C, mà các loại thuốc điều trị viêm gan C lại rất đắt nên việc tiếp cận với các thuốc này của người bệnh còn hạn chế. 

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), nguyên nhân chủ yếu khiến các bệnh viêm gan gia tăng là do lạm dụng rượu bia, ăn các thực phẩm độc hại, có lối sống không lành mạnh… Để phòng ngừa viêm gan, người dân nên chủ động khám, xét nghiệm sàng lọc sớm nhằm kịp thời phát hiện bệnh, có hướng điều trị trước khi quá muộn.

GS Nguyễn Văn Kính, Giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, cảnh báo: “Người dân muốn biết mình có mắc bệnh hay không chỉ có cách xét nghiệm sàng lọc viêm gan, chứ không phải chờ đến khi có biểu hiện vàng mắt, vàng da, bụng trướng mới vào viện”.

Cũng theo GS Nguyễn Văn Kính, để ngăn ngừa tiến triển từ viêm gan thành ung thư gan, người bệnh cần xét nghiệm máu định kỳ một năm từ 1 đến 2 lần để đo tải lượng virus, đánh giá chức năng gan xem có bị ứ mật, xơ hóa hay không. Đối với bệnh nhân mắc viêm gan mãn tính không bị tăng men gan và không bị xơ gan, cần tập thể dục, thể thao hàng ngày, hạn chế tối đa rượu, bia, đồ uống có cồn và giảm căng thẳng. Đối với bệnh nhân đang bị tăng men gan, cần nghỉ ngơi tuyệt đối, tránh xa các căng thẳng trong thời gian tăng men gan, uống thuốc đều đặn và tuân thủ nghiêm các chỉ định của bác sĩ.