Whitmore jeng hu mboh di dom urang ngak bruk gaok tapak haong haluk, haong ia

Tapa dom roh duah di Mintri Y tế brei mboh, di negar drei, hu labaih 70% urang njom ruak Whitmore tame sang iek ruak dalam tukvak hu hajan ia sua. Dom urang ruak rilo meng lac urang ngak nong, umur meng 50 tal 70 thun, dalam nan rilo urang hu dalam rup ruak ma-ik saradang atau dom janih ruak pambuak tal phổi saong thận, mboh yau njom anek ruak dalam darah saong viêm phổi. Ruak Whitmore jeng hu mboh di taong abih umur thun, di urang likei saong kamei, bhian gaok di dom urang ngak bruk gaok tapak haong haluk, haong ia.

Whitmore biak mbuan meluk tapa janih ruak karei ngak ka bruk taong ruak gaok kan kandah. Dahlau meng ruak bhian mboh rilo janih, meng nhiễm trùng oh mboh hagait tal dom ruak trak jang yau viêm phổi gam saong nhiễm khuẩn darah, sốc nhiễm khuẩn, áp xe di rilo labik dalam rup, dalam nan hu kalik. Kayua labik kalik laka nyu thu, metai rilo nan ye urak ni ruak bhian hu ieu lac “ruak mbang ralaow manuac” – bruk ieu ni lac ka oh njauk saong mbuan ngak brei ka menuac sia mboh huac.

Urang njom ruak Whitmore bhian mboh hu rilo janih, yau ye pandiak, pandiak gam yuh laar, pandiak dui atah, kan suak yava, laka kalik, viêm jalan me-ik, viêm phổi, áp xe di gan, lách, nhiễm trùng darah… Kayua yau nan ye, ruak kan si duah mboh saong dom urang metai glaong, meda hu tal 40% kayua mai meng viêm phổi trak, nhiễm trùng darah saong sốc nhiễm trùng. Kan kandah jang abih lac, yau haong dom urang hu ruak dahlau dalam rup (yau ye maik saradan, ruak gan, thận, phổi mãn tính, patrun prein pacang caga ruak) mbuan njauk ruak rilo jang.

Piah caga pacang ruak Whitmore, Cục Y tế pacang caga hu kakei bhap bini njauk ngak catang dom bruk: patakik taom gaok jaik haong haluk atau ia, gluh, abih di nyu nan lac labik njauk nerak trak; pandar takhok, dép saong harum tangin dom urang bhian ngak bruk di langiu langik, ngak bruk bhian gaok haluk saong ia oh hacih; tuk hu laka atau padung njauk plaih gaok haluk, ia nerak. Mayah ngak ye njauk pandar băng pacang ia njom saong brei rao hacih, khik hacih saat. Tuk medil lac njom ruak njauk nao tal dom labik y tế piah hu tacei pato, iek ruak, dut iek brei thau cambaih njom vi khuẩn B. pseudomallei saong hu iek ruak samar drah.

Njauk thau lac, urak ni dunya jeng ka oh hu vaccine pacang caga ruak Whitmore yaom lac hu dom janih jru kháng sinh taong ruak ka ruak ni. Dom jalan pacang caga ruak rilo abih lac khik siam hacih rup pabhap, hacih saat alam môi trường, pandar khan aw pandap khik caga rup pabap tuk ngak bruk dalam labik oh hacih saong brei mbang tasak, manyum ia riak jru ….

Urang lang: Thu Thảo – 03/12