Sắc xuân angaok bhum chăm Nam Bộ harei 30/1
Thứ hai, 00:00, 30/01/2017 Gia Gia
Urak ini, tỉnh An Giang hu labaih 17.000 urang Chăm daok di dom huyện Châu Thành, An phú, Phú Tân saong ban sit Tân Châu. Mikva Chăm labik ini tui agama Islam nan ye taong abih dom palei Chăm jeng hu padang sang megik saong surao. Yaok sang megik yaom lac hu padang ngak dalam sa tukvak karei di gauk, min jeng hu ngak tui kiến trúc di dom taneh ia Trung Đông. Dalam dom harei akaok thun barau ini, kol drei vaih tame rivang palei Chăm, maong dom sang megik, dom urang kamei Chăm tapen kik menyim khan bai saong mai rivang baoh sang ton di urang Chăm Nam bộ di An Giang. Kadha vak: “Thun bahrau angaok palei chăm Nam Bộ” di Ha Ni pha, urang vak di rayo sap ndom VN daok di ban raya HCM.

Urak ini, An Giang hu labaih 12 sang megik saong 16 surao di 7 palei Chăm, daok tapen dua gah takai kraong Hậu. Min sang megik mekre di abih saong hu ralo urang thau tal lac sang megik Mubarak daok di palei Chăm Châu Giang, ban sit Tân Châu. Sang megik Mubarak hu padang ngak tuk camereip di thun 1750, kayua bhap bini Chăm labik ini ngak. Kayua sang megik Mubarak daok tapen jalan praong di ban sit, nan ye lagaih ka ralo tuai damuai grap labik lac urang negar langiu mai bac megru saong ngak bruk di Việt Nam tuk nan. Mbiah tal thun 1965, sang megik Mubarak hu kiến trúc sư urang Pakistan asal Việt Nam ( hu angan Hamim) thiết kế saong padang ngak veik mbiah tal urak ini. Puac thun 1989, sang megik Mubarak hu mintri ilamu thông tin brei angan lac công trình kiến trúc nghệ thuật di urang Chăm. Ong Haji Mohamad Yusop, hakim sang megik Mubarak brei thau:

Sap Chăm

 Sang megik Mubarak hu iek lac sang megik hu kiến trúc hadah krah di bhap bini urang Chăm Nam bộ. Angaok tabung sang megik hu sa tháp praong dua tal hình bầu dục, ala takai tháp hu hình patuk, ia bulan. Yaom lac yaok sang megik hu kiến trúc karei di gauk, min dreih gauk di labik nguy nga, trang nghiêm, sambo patih saong hijao. Abih di nyu nan lac, gah dalam sang megik tuk halei jeng bak ia harei hadah saong lahei yaom lac oh peih gom saong cadik. Dua pabah mbang praong di sang megik Mubarak hu 4 vòm hình cung haluak akaok, yaok vòm atah gauk 2,4 m samu gauk ka yaok gah. Ngan saong urang Chăm, sang megik lac labik tôn nghiêm, brei ka urang likei mai sabahyang 5 mbang dalam harei. Sang megik halei jeng hu dom hành lang atah hu padang ngak vit taom dar sang megik, labik ini piah brei urang kamei mai sabahyang dalam bilan eik Ramadan saong harei Roya.

 Langiu sang megik Mubarak, ban sit Tân Châu, tỉnh An Giang daok hu sang megik Azhar (Châu Giang) saong sang megik Nia Mah ( Châu Phong).. Sang megik Azhar hu padang ngak meng thun 1959 lac sa dalam dom sang megik praong saong lavik thun di An Giang. Thun 2012, sang megik Azhar hu ngak pasiam saong peih praong. Tal bilan 8/2014 sang megik ini hu peih pakak ba tame pandar. Langiu di nan, sang megik daok lac labik pakacah bac Coran dalam dom harei roya, atau ngak Maulid (harei ndih tapui Nabi Mohamad).  

  Rivang palei Chăm dalam dom harei akaok thun oh lac piah maong dom sang megik praong, bo tapen dua gah jalan palei lac dom baoh sang ton ndung bak ilamu di urang Chăm Nam bộ. Urak ini, An Giang hu ralo baoh sang ton ngak meng yaok rituh thun dahlau, sang urang Chăm bhian ngak tui hình chữ Y, sàn sang hu ngak meng kayau juk atau cẩm lai, tabung sang tauk kiak. Ngan saong urang Chăm geng sang praong hu ngak khang kajap, gian sang anak lac labik taduan rok tuai hu ralo pabah mbang tho, ngak brei yaok urang dalam sang mboh thoải mái. Saai Salyma, daok di palei Hà Bao, xã Đa Phước, huyện An Phú lac:

Sap Chăm

Oh hagait hanem phon jang dalam dom harei akaok thun ini, hu maong iek sang megik Mubarak sa công trình kiến trúc nghệ thuật di urang Chăm Nam bộ, mbang dom pandap mbang meng kan yau cari limo, ia bai paringg, har sakaya, har klin…. Dom urang kamei Chăm cuk khan ao hadah mekre me-om khan angaok akaok, mboh biak mekre tapen kik menyim. Mai rivang palei Chăm dalam dom harei tame thun barau, tuai damuai yau laik tame dunya karei ngan saong sap kik menyim ngak ka urang mboh chreih hatai, dom pandap mbang meng kan mbang bloh kan var hu. Ong Sukary, Phaok Chánh Văn phòng mban bangsa tỉnh An Giang brei thau:

Sap Chăm

Akaok thun barau nao angaok jalan palei Chăm, kol drei mboh dom likei dam kamei dara cuk dom blah khan ao barau tuk tame thun barau, mboh hatai chreih chrai, bui sambai. Dom harei ini, dok hu hala dok khan bai tul bak sang megik, lingik li-an bingi tapen kraong Hậu, gam saong sap haluak meng kik menyim khan bai di dom kamei dara Chăm ngak brei puk palei yau chreih chrai tagok, ndung bak ilamu bangsa. Uan rok thun barau ini, bhap bini dom palei ngak di urang Chăm An Giang dak chreih chrai tuk rai diuk dak harei dak kaya meda jang, bruk ngak mbang hu tani tanat. Ngan saong urang, duh ka tuai damuai mai rivang iek dalam dom harei tết cổ truyền, lễ hội bangsa, oh lac bruk ngak brei hadah mbaok bo ini daok lac jalan piah mikva yaih khan dom ilamu siam mekre meng kan di palei Chăm dalam tuk padang ngak palei pala barau./. 

Gia
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC