Dalam Chiến dịch Điện Biên Phủ, pandap ka bruk cấp cứu, iek ruak ka urang lin kurang biak rilo. Piah hu dom kapal ndih piah blaic raih, kapul Quân y brei pandar dom mbiah gai kreim pagam veik; menyek gom truac hadah ye kan pasiam hu.

Ong Bùi Văn Đáp daok di tổ 17, phường Mường Thanh, ban sit Điện Biên Phủ, urang dahlau diah ngak lin quân y jalan lubang daok hadar: tuk blaic raih, meyah pandar dom janih gom truac hadah meng menyek ye oh khik hu hacih; meyah daok blaic raih, menyek padam ye biak nguy hiểm. Hadei di nan, urang ba gauk pasiam gom blaic raih tapa dom gom pha radaih juah likau meng kapol radaih thồ mai. Yaok sa duk blaic raih tuk nan tok caik 2 baoh gom pha radaih juak lac  ginup, daok điện ye pandar Đinamô di dom sruh radaih nan, pagam tame radaih saong 2 urang quay meng tangin piah peih điện. Tui nan, dom baoh gom blaic raih meng menyek pha di radaih juak hu dom y, bác sĩ quân y pandar piah cấp cứu yaok rituh urang lin dalam Chiến dịch hu salamat:“Ngak yau nan nyu hu pui hadah piah blaic raih, tangin payeng salih ka gauk bo ngak. Lac sa bruk sahneng duah piah hu pui hadah, nan lac bruk siam”   

  Ngan saong phao ndao ye tuk halei khut, bộ đội drei pandar dom pandap mbuan hu mbuan duah yau kreim, la-ar…piah pasiam veik; atau sahneng duah ngak brei pasiam veik phao, thước đo…piah cuh, piah mesruh.

 Ong Nguyễn Hữu Chấp daok di tổ 20, phường Him Lam, ban Điện Biên Phủ, urang dahlau daih ngak lin sư đoàn 312, sư đoàn chủ công di chiến dịch Điện Biên Phủ taong mbang peih mbaok Him Lam saong chap mek tướng Đờ cát tơ ri khan veik: tuk daok taong đồi Him Lam ye Khẩu đội trưởng cối 82 di ong njauk đạn cối 120 di kol khamang patuh atah labik phao 10mét, candiak siu prah tame ngak ka phao khut meneing, adei sa-ai dalam kapol biak haduh hatai tuk mboh phao khut yau nan daok cuh hu ha-oh:“ Adei sa-ai khan brei dahlak thau lac urak ini phao khut ye cuh ha-oh, dahlak lac adei sa-ai  cuh nao, mek veik độ cuh. Dahlau cuh 73 ye urak ini phao khut jaoh katut ye drei cuh 72 ata 71 piah mesruh tal ja yak meng padeih. Tuk nan meyah klak phao jaoh katut  drei oh daok phao halei piah mesruh  nan ye brei sahaneng duah, kayua phao jaoh katut veik ye cuh nyu oh nao atah hu.”

        Langiu  dom bruk sahneng duah, bol lin saong bhap bini drei daok hu biak rilo bruk sahneng duah hadah krah karei yau ye: radaih juah thồ, lac radaih juah hu pasiam veik meng dom mbaik kreim taha piah pajeng rilo, meda pajeng hu labaih 300 kg; con cúi hu ngak meng krem gul vin, atah glaong tui labik mesruh, bhian hu jiah tame rup kayau, pong atau patei glai piah pacang rambuac kayau đạn siuk tapak, baoh patuh, atau pháo cối cuh tame…Dom sahneng duah biak gheih nan hu rik daong tame jayak praong di bol lin drei dalam  Chiến dịch Điện Biên Phủ. Ong Nguyễn Kim Sao, dahlau diah lac bol lin Trung đoàn 148, lac sa Trung đoàn độc lập di Mentri Quốc phòng, hu mbaok ngak bruk di Tây Bắc, brei thau: “ Drei hu dom sahneng duah biak gheih, yau bruk kuac rok jalan lubang, taong lih; kadua tra lac palik pagon pong pacang siu; kaklau tra lac ba lisei ia tame mblang mesruh metak, parabha ka gauk yaok kapol sit tahaneh lisei, ia ba ka bol lin, gam chai padai, thaok brah blaoh ba ka bol lin.”   

 Urak ini dom sahneng duah biak gheih nan di bộ đội drei daok hu parang tabiak di Muyim Jayah Điện Biên Phủ di ban Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên. Taong abih dom pandap nan yau brei mboh ka bruk sajarah dak rai, brei mboh bruk sahneng duah naih gheih, sami samar, kham merat yam tapa dom kan kandah, glaih glar, nao tal jayah praong, ba mai sron mbuan salamat ka bangsa Viet Nam./.

Sáng tạo độc đáo, phi thường của bộ đội - yếu tố không nhỏ trong chiến thắng lừng lẫy Điện Biên 

           Trấn Long, CQTT khu vực Tây Bắc

          Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, dụng cụ phục vụ cấp cứu, điều trị thương binh vô cùng thiếu thốn. Để có những chiếc bàn mổ, đội Quân y đã phải dùng những chiếc thanh tre ghép lại mà thành; còn với đèn mổ thì việc khắc phục rất khó khăn.

Cụ Bùi Văn Đáp ở tổ 17, phường Mường Thanh, thành phố Điện Biên Phủ, cựu chiến binh quân y đường hầm còn nhớ: khi mổ, nếu dùng các loại đèn thắp sáng bằng dầu thì không đảm bảo vệ sinh; mà nếu đang mổ, đèn bị tắt thì rất nguy hiểm. Về sau, mọi người cùng khắc phục chiếc đèn mổ bằng cách dùng các đèn pha xe đạp được xin từ các đội xe thồ về. Mỗi buồng mổ lúc ấy chỉ cần đặt 2 chiếc đèn pha xe đạp là đủ, còn nguồn điện thì dùng ngay chiếc Đinamô của những chiếc xe đạp này, gắn lên khung xe và 2 người ngồi quay bằng tay để phát điện. Cứ như thế, những chiếc đèn mổ bằng pha xe đạp đã được các y, bác sĩ quân y sử dụng để cấp cứu hàng trăm thương binh trong Chiến dịch một cách an toàn:

         "Làm như này thì nó có ánh sáng để các ông mổ thôi, tay cứ như thế này, quay quay quay thay nhau, thay nhau mà làm. Là một cái sáng tạo để cho mình nghĩa là có điều kiện làm tạo ra ánh sáng, nhưng mà cái đấy tốt, đấy nó là như thế)

          Với vũ khí thì khi nào có chiếc nào đó không may bị hỏng, thì bộ đội ta đã sử dụng linh hoạt những vật liệu có sẵn như tre, nứa...để khắc phục; hoặc sáng tạo chỉnh lại nòng súng, thước đo... để tiếp tục chiến đấu.

Cụ Nguyễn Hữu Chấp ở tổ 20, phường Him Lam, thành phố Điện Biên Phủ, cựu chiến binh sư đoàn 312, sư đoàn chủ công của chiến dịch Điện Biên Phủ đánh trận mở màn Him Lam và bắt sống tướng Đờ cát tơ ri kể lại: lúc đang đánh đồi Him Lam thì Khẩu đội trưởng cối 82 của cụ bị quả đạn cối 120 của địch nổ cách súng khoảng 10 mét, mảnh đạn văng vào, khiến nòng súng bị hỏng một phần, anh em cùng đội rất lo lắng liệu súng hỏng thế này có còn chiến đấu được hay không:

          "Thế thì anh em họ mới báo cáo tôi là bây giờ súng hỏng rồi có bắn không, tôi bảo vẫn cứ tiếp tục bắn, lấy lại độ bắn. Trước là 73 thì bây giờ nòng súng nó ngắn đi thì mình xuống 72 hoặc 71 chẳng hạn để tiếp tục chiến đấu cho đến lúc hoàn toàn thắng lợi mới thôi. Lúc ấy nếu mà không có thì bỏ cái súng ấy thì mình không có phương tiện gì để mình chiến đấu lúc đó đâu, cho nên phải sáng tạo cái đó, bởi vì cái nòng ngắn lại thì cái sức đẩy của nó kém đi mà."

          Bên cạnh những sáng tạo độc đáo, quân và dân ta còn có vô vàn những sáng tạo phi thường khác như: Xe đạp thồ, là chiếc xe đạp thông thường được gia cố thêm bằng những thanh tre già để tăng tải trọng, có thể chở được hơn 300 kg; con cúi được làm từ những chiếc rọ tre tròn, dài, cao tùy theo tình hình, thường được nhồi thân cây gỗ, rơm hoặc chuối rừng để hạn chế sát thương do đạn thẳng, lựu đạn, hay pháo cối bắn vào... Những sáng tạo độc đáo này đã góp phần quan trọng làm nên chiến thắng vẻ vang của quân ta trong Chiến dịch Điện Biên Phủ.Cựu chiến binh Nguyễn Kim Sao, Trung đoàn 148, là một Trung đoàn độc lập của Bộ Quốc phòng, chuyên hoạt động tại vùng Tây Bắc cho biết:

          "Nói chung là mình có những cái sáng tạo rất hay, cái sáng tạo thứ nhất là sáng tạo đào hầm, đánh lấn; cái sáng tạo thứ 2 là cái cuộn rơm chống đạn; còn cái sáng tạo thứ 3 là cái cơm nước phục vụ cho chiến trường, có từng tiểu đội vận động nấu cơm, nấu nước, rồi tiếp tế, vừa xay lúa vừa giã gạo vừa đem lên giúp anh em."

Hiện một số sáng tạo độc đáo, phi thường ấy của bộ đội ta đang được trưng bày tại Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ ở thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên. Tất cả là minh chứng lịch sử, thể hiện sự sáng tạo, linh hoạt, quyết tâm khắc phục mọi khó khăn, gian khổ, đi đến thắng lợi vẻ vang, mang lại hòa bình cho dân tộc Việt Nam/.