Melam 22/9/1945, hadei meng mek hu Đài vô tuyến điện, lin Anh ngak yau oh mboh piah ka lin Prang taong tame Sài Gòn. Tal harei 23/9/1945, hu lin Anh saong kol tàn quân Japon daong, 6.000 lin Prang pagam pambak tame labaih 10 ribau lin Anh ngak srau kadai ban roya Sài Gòn, kol nyu taong tame labik ngak bruk di UB bhap bini Nam Bộ saong jabat tự vệ ban roya Sài Gòn, caong meblah veik meraong negar drei dalam 1 bilan, peih tabiak jalan taong mek veik abih Đông Dương.

Pak di mesup harei 23/9/1945, Xứ ủy Nam Bộ saong UB bhap bini Nam Bộ hu pataom gauk ginum biai di labik sang ka 629 jalan Cây Mai (urak ini lac jalan Nguyễn Trãi, quận 5, thành phố Hồ Chí Minh). Nyaom biai brei tapa “Panuac ieu di UB Kháng chiến Nam Bộ”; dalam nan tacei lac: “Meng di tuk ini, bruk dang akaok di kol drei lac pametai kol khamang Prang saong kol tangin takai di nyu”, saong tabiak panuac lac: “Bruk kháng chiến hu peih tabiak!”. Nyaom biai tacei lac: ba gauk padeih ngak bruk, oh pambuak bruk haong kol Prang, taong du kích, ngak tayah jalan tiếp tế, pacang cakak, palai pajoa, pametai kol khamang.

Biar harei 23/9/1945, Sài Gòn ba gauk tổng đình công padeih ngak bruk, oh pambuak bruk. Công sở, xí nghiệp, cửa hàng jeng kreik pabah mbang, darak pasar oh pablei salih, radaih padeih peih. Grauk labik dalam ban, pandap pacang jalan tamuh bak. Dom đơn vị xung phong, Công đoàn saong dam dara tiền phong samar meblah labik piah taong kol khamang.

Pachreih tui Panuac ieu di UB Kháng chiến Nam bộ, rilo bhap bini Sài Gòn chreih chrai hu mbaok tame khik caga độc lập. Pak di dom harei camereip, bhap bini Sài Gòn mek hu rilo jayah, khang hatai taong pacang, khik takai kol khamang piah ka dom labik karei hu tukvak caga menuac kháng chiến suai lavik, ngak tui panuac lac “taduan metai oh taduan lahik taneh ia, oh taduan ngak halin halak”. Njauk ndom tal di abih ka bruk “độc lập atau metai” lac tiểu đội khik caga gheng dok Thủ Ngữ. Mesup 23/9/1945, tuk sa đại đội lin Anh kuhria dui hala dok meriah patuk katam trun piah ba hala dok tam tài tagok, ye meng phao ndao sit sot min dom urang lin cảm tử di drei khang hatai pacang cakak, yaom lac metai tal menuac puac di abih. Cảm phục anak bruk nan, ja chỉ huy urang Anh brei ka đại đội dang tapak, pok phao palao suan yava dom anh hùng di gah daih labuh trun ala takai gheng dok. Mbnag mesruh khik caga hala dok taneh ia - biểu tượng di nền độc lập hu pachreih ba khang ka tapon nyom bol pan phao kraong di kol drei khang hatai peih rilo mbang taong biak khang.

Bhap bini Sài Gòn saong Nam bộ chreih chrai tui jalan “Mùa thu rồi, ngày 23, ta đi theo tiếng kêu sơn hà nguy biến…”, ba gauk dang tagok taong pacang kol thực dân Pháp meblah taneh ia. Bhap bini Sài Gòn ngak tui jalan “dalam taong lingiu pacang”, ngak jeng 4 mặt trận tiền tuyến di lingiu ban. Dom ụ chiến đấu tamuh tagok grauk labik dalam ban, dom kapul tự vệ haong bhap bini khik iek dom canah jalan. Dom mbang taong khang di gheng dok Thủ Ngữ, labik Tân Định, taua Thị Nghè, tatua cầu Muối, taua Chữ Y… Bhap bini Sài Gòn ba gauk tổng đình công oh ngak bruk, sang mac gom, sang mac ia njauk palai tayah, darak pasar kreik pabah mbang, radaih điện padeih peih.…Bruk pacang cakak gah quân sự gam haong pacang cakak kinh tế ngak brei kol khamang tauak drei

Harei 26/9/1945, tapa Rayo sap ndom Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh payua thư k bhap bini Nam Bộ, brei thau hatai khang dng tagok kháng chiến di Trung ương Đảng, Rajaei saong bhap bini dalam taneh ia: “Akau jia saong bhap bini dalam taneh ia jeng jia tame hatai khang anit ranam taneh ia di bhap bini Nam Bộ… Akau jia saong bhap bini Nam Bộ jeng jia lac Rajaei saong bhap bini dalam taneh ia meda ba abih prein di drei daong ka dom urang lin saong bhap bini daok hi sinh tranh đấu piah khik kajap nền độc lập di taneh ia”.

Bruk dang tagok kháng chiến di bol lin saong bhap bini drei pacang kol thực dân Pháp meblah veik taneh ia drei dalam dom harei camereip di Nam bộ hu makna biak praong, ngak tayah âm mưu taong samar, jayah samar di kol thực dân Pháp; saong brei mboh hatai anit ranam taneh ia, khang hatai dang tagok mesruh piah khik caga taneh ia, palei negar, khik caga quyền ngak po di bangsa drei; ngak tui sarak di Đảng njauk pataom tame taong khang kol lin Prang di Nam bộ, khang hatai mek hu jayah di chiến trường Nam Bộ piah daong palagaih ka bruk mesruh haong quân Tưởng di gah barak.

Dom jayah di bol lin saong rahra Sài Gòn ngak pachreih hatai bhap bini dalam taneh ia. Dam dara dom tỉnh gah barak saong Trung bộ ba gauk tame bruk “Nam tiến” dalam chreih chrai oh ka bhian mboh. Kayua yau nan ye, bilan 2/1946, dalam mbang pok meyaom jayah dane angan, Wa Hồ hu alin ka bol lin saong rahra Nam Bộ 4 baoh panuac lac “Thành đồng Tổ quốc”. Bloh harei Nam Bộ kháng chiến 23/9/1945 hu jeng sa dalam dom kadha oh var hu dalam bruk đấu tranh cách mạng di bangsa Việt Nam./.

Kadha vak di Huỳnh Thái Dương - Lang tapa panuac Cam M.Phương