Sơn La khik ramik saong patagok tapuk akhar Thái mengkan

Pathau mikva saong grauk yut ! Di Sơn La, urang Thái hu rilo menuac saong hu dom ilimo karei biak gheih. Bangsa Thái hu sap ndom karei saong hu akhar vak meng lavik rai. Abih di nyu nan lac dom baoh tapuk vak meng akhar Thái mengkan di Sơn La hu yaom glaong gah ilamo, sajarah, agama, adat cambat saong văn học di bangsa. Min, tui thun bilan, dom baoh tapuk ini dak harei dak lihik nao. Tỉnh Sơn La daok kham merat ba tabiak dom jalan ngak piah khik ramik gilang tapuk hu yaom glaong ini. Kadha vak di Hồng Việt, urang vak di rayo sap ndom VN daok di bhum Tây Bắc brei thau ka bruk ini:

       Yaom lac praong thun, min nghệ nhân ưu tú Hà Văn Long, daok di ban Sơn La jeng daok ba abih hatai jai ka bruk duah pataom, biên soạn, langyah tapuk akhar Thái mengkan. Ông lac sa urang anek bangsa Thái, mboh hadah mbaok meta ka ilimo di bangsa drei, caong khin hu rik pren ka bruk khik ramik, pato veik ilimo bangsa ka rairah anek tato harei hadei. Dalam dua thun tapa, ông Hà Văn Long lang hu labaih 30 baoh tapuk akhar Thái mengkan kayua miunyim Sơn La duah pataom, dalam nan ralo meng hu asal kadha ye : sổ iek harei, iek tukvak di bangsa Thái; panuac pato pakai anek menuac, asal, đặc điểm di bangsa Thái ka bruk ngak yang, tình yêu saong dom baoh tapuk văn học. Ông daok kham merat hu mbaok tame rilo tal pato akhar Thái di pasak pato megru thường xuyên di tỉnh. Ông Long biak duh hatai tuk menuac urang daok puac hu akhar Thái mengkan di Sơn La hu biak takik : Tuk kol dahlak metai nao oh daok thei ngak hu. Urak ini kol dahlak barau pato akhar Thái ka urang praong thun, min barau thau puac, thau vak min, ilamu daok biak biar. Hadei ini akhar Thái njauk hu ba tame pato dalam sang bac meng hu.)

Bruk duah pataom tapuk akhar Thái mengkan hu miunyim tỉnh Sơn La ba tabiak meng labaih 10 thun ini mai. Dom urang jakar di miunyim hu nao tal dom puk palei, duah tal dom gru mo, urang praong thun piah duah tapuk saong pachreih ba bhapbini brei ka miunyim. Min, kayua rilo urang takre khik pandap di amuk kei, abih di nyu nan lac rilo urang taneh ia langiu jeng duah blei tapuk saong yaom glaong, yau nan ye oh njauk lac bhapbini halei jeng caong brei tapuk. Tal urak ini, miunyim duah taom hu jaik 1.200 baoh tapuk ba tame khik ramik dalam kho .

Dom tapuk akhar Thái mengkan jeng hu vak meng mực Tàu angaok janih ba ar kayua urang Thái ngak tabiak lac ba ar dó. Kanduh tapuk hu ngak meng ba ar kapan, kalik athur atau meng khar bai. Gáy tapuk hu jhik meng talei gai atau talei dù biak kajap. Dom baoh tapuk akhar Thái mengkan di urang Thái ndung bak yaom glaong di rilo gah ye: ilimo, sajarah, agama, văn học di bangsa. Dalam nan, meda ndom tal dom baoh vak ka sajarah ye : baoh  Quam tô mương Mường Muổi", " Quam tô mương Mường La", baoh “Tay pú sớc”, “Quam chưong han”, “Quam xớc Hán Cơ Lương”,....ndom ka sajarah dak padang di dom châu mường Thái; ka sajarah mesruh pacang kol kha mang di urang Thái saong dom bangsa karei di taneh ia Việt… Rilo baoh tapuk ndom ka agama, brei thau dom adat cambat hu khik veik meng livik rai di bangsa. Urang Thái jeng hu rilo tác phẩm văn học gheih yau ye: 'Sống chụ son sao,' 'Khun Lú-Nang Ủa,' 'San Lương-Inh Lai,' 'Tạo Hôm- Nang Hai'... rilo kadha dreih yau dom cốt Truyện di urang Việt, urang Trung Quốc ye  'Lưu Bình- Dương Lễ,' 'Tống Trân-Cúc Hoa,'  'Lương Sơn Bá-Trúc Anh Đài"... Ông Phạm Duy Khương, Phó Giám đốc miunyim tỉnh Sơn La brei thau : Kol dahlak jeng hu nao duha pataom di dom puk palei dalam tinh Sơn La labik hu bangsa Thái daok. Min dom tapuk ini jeng oh ka abih saong jeng daok, kol dahlak daok pambuak bruk haong dom urang roh duah piah nao pasang iek điền dã saong daok duah pataom ba mai minyim khik ramik .)

Piah khik ramik, ba pandar, patagok yaom glaong di tapuk akhar Thái mengkan, Sở ilimo, padhih saong Du lịch tỉnh Sơn La daok peih ngak Đề án "khik ramik, langyah, roh duah, patagok inem krung ilimo tapuk akhar Thái mengkan tỉnh Sơn La. Sở jeng hu pasang iek, kiểm kê, parabha janih, taong yaom chất lượng tapuk; thau cambaih ka số lượng bản gốc, dị bản; parabha asal kadha dalam tapuk tui thể loại. Peih bruk lược dịch dom baoh tapuk urak ini daok hu khik piah dalam kho di gilang tapuk saong miunyim tỉnh. Dalam nan, rilo baoh tapuk hu lược thuật asal kadha saong ba tabiak parang iek duh ka bhapbini di miunyim tỉnh. Ông Nguyễn Tân Phong, Phó Giám đốc Sở ilimo thông tin, padhih saong du lịch tỉnh Sơn La brei thau : Tỉnh daok peih bruk duah pataom, langyah saong sken số hóa piah khik veik. Sở jeng daok pok panuac tagok tỉnh brei hu sarak piah pato pakai gru pato peih pato akhar Thái ka dom rairah piah khik ramik, patagok akhar Thái ka rai hadei. Daong ngak inelang Thái-Việt piah khik sap ndom panuac puac di urang Thái.)

Meng bruk khik ramik tapuk akhar Thái mengkan – sa nem krung ilmo pakat negar, urang Thái Sơn La daok rik pren tame khik ramik saong patagok ilimo bangsa Việt Nam./.

 Thúy Linh