Taha palei Thị Chanh rilo tài

Urang kumei palei 4, xã An Khương, huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phước anit ranam Thị Chanh (menek thun 1955) kayua amuk oh huac glaih glar, buh pren yave daong ka mikva kak kajap saong bruk menyim khan bai piah gam paglaong jien mek tame gam khik ilimo bangsa, rik daong patagok palei pala. Njauk caik hatai rilo jang tuk yaok bilan, amuk daok pataom adei saai kamei piah gam bui mein daoh tamia gam biai bruk raong ba anek, patagok kinh te, paglaong raidiuk. Ngọc Tú urang pambuak bruk di rayo sap ndom VN hu kadha vak ka greih camin ini :

 “Ngak hagait jeng abih hatai, abih pren yava” nan lac hatai sahaneng bo taha palei Thị Chanh  brei thau tuk ndom ka dom bruk ngak di drei, yau ye: taha palei, akaok chi hội urang kumei palei 4 saong Phó chủ nhiệm kalup kapul cồng chiêng xã An Khương.

Palei 4 hu 138 sang, min tok hu sa sang urang Yun, daok veik lac bhapbini S’tiêng. Nao vil val palei tuk  bair harei,  mbuan si mboh dom amuk dom Nai daok menyim khan bei. Meyah di harei thanecar, harei adit, daok hu gam uranaih hu amuk, amaik pato bruk. Saong urang rik pren yava tame bruk khik, patagok ilimo mengkan njauk khan tal amuk Thị Chanh. “Mengkan sang kathaot drei oh hu nao bac, urak ini 7 urang anek, drei hu pachreih saong brei nao bac yau nan ye thau akhan abih. Eng rup drei, yaom lac oh thau akhan, min tuk halei jeng pang dom bruk siam, gheih, daong ka urang , nan ye labaih 30 thun ngak akaok Chi hội urang kumei, adei saai biak anit ranam” – ndom blaoh taha palei Thị Chanh klao .

Amuk Thị Út daok jaik sang taha palei Thị Chanh brei thau : amuk Chanh tuk halei jeng pato kol dahlak menyim ao, khan, xà rông ngak habal ka siam, rilo bingu la karei di gauk saong gheih, thei jeng takre. Pak ini, panuac ndom di taha palei  Thị Chanh biak hu yaom. Taha palei thau cambaih adat cambat, thau menyim khan bai, pak yot, daoh tamia saong abih hatai pato ka adei saai jeng ye anek taco dalam palei. Bruk hagait oh cambaih, kol dahlak jeng tangi sua taha palei.

An Khương lac xã bhum atah bayah, raidiuk bhapbini daok kathaot, yau nan ye tuk xã padang kalup kapul cồng chiêng, meng bruk lac Phó chủ nhiệm kalup kapul, yaok bilan taha palei Thị Chanh hu pataom urang kumei mai sang ilimo palei piah pang cồng chiêng saong daoh tamia. Bruk nan jeng kadha oh kurang hu, daong adei saai jaik gauk saong kham merat ngak mbang rilo jang. Taha  Thị Chanh khan lac :

“Yaok tuk pataom adei saai mai daoh tamia tui ragu cồng chiêng, drei tuk halei jeng pablak tame pathau khan asal kadha bo kapul urang kumei xã jao brei; biai ka adei saai thau raong ba anek gheih, ta ri tarieng ngak mbang, oh klaik lahuah…kayua tok tari tarieng bac megru, ngak mbang, rup drei ngak tabiak jien meng mbang bingi, ndih bingi. Daok bruk thau menyim, pak yot, taong cồng chiêng, ngak puh lac thau iek praong, thau khik ramik bruk bo amuk kei di drei caong khin. Meng di nan jeng daong urang S’tiêng khik ilimo di bangsa ”.

Lac nghệ nhân menyim khan bai takik abih urak ini di An Khương hu karja brei harak chứng nhận, taha palei Thị Chanh hadah mbaok yaih khan lac : hu bac menyim di amuk saong amaik meng 6 thun. Amuk biak takre, yau nan ye tuk halei jeng menyim, meda piah patui hatai takre saong oh var bruk. Amuk biak gheih jak ba damdara piah pato bruk. Amuk gam buh pren yava pato yaok jalan jhik, jalan mrai gam kakei yaok harei piah anek taco thau lac : thau menyim khan bai, daoh tamia saong tari tarieng pala padai, amraik kalu, pa ok plait, café oh tuk halei eik, kathaot.

 Taha palei Điểu Chích gam daok di palei 4 saong amuk Thị Chanh brei thau :

meng hu taha palei Thị Chanh, diuk saong dom urang anek di dahlak jeng thau menyim. Maong adei saai menyim, dahlak biak takre. Dahlak takre diuk anek thau menyim piah khik hu bruk karei di urang S’tiêng. Nan lac bruk tự hào bo oh njauk bangsa halei jeng hu ”.

Bruk ngak ka taha palei Thị Chanh bui sambai abih lac hadei dom kham merat buh pren yava  ye amek gam saong urang taha palei, urang dalam kalup kapul cồng chiêng An Khương  pato pakai hu dom urang ranaih umo thau tamia saong taong cồng chiêng. Dom urang ranaih umo pataom tame kalup kapul jeng takre saong dak harei dak salih ka dom urang praong. Mban chủ nhiệm kalup kapul tuk halei jeng thau ba dom urang barau saong urang klak parang me-in piah daong nghệ nhân ranah umo dak harei dak praong saong khang hatai jia tame ilamu di drei./.