Pathau mikva saong grauk yut ! Urak ini, urang pala thanh long di Bình Thuận oh ka sumu uan tabuan kayua hu gilac darak pasal barau nan lac New Zealand ye daok dang anak bruk yaom thanh long mbuan si trun saong jit ruak palai pajoa. Kadha vak di Khanh Hiep, urang vak di rayo sap ndom Viet Nam daok di Binh Thuan brei thau ka bruk ini, daa mikva saong grauk yut tui pang.

Meng akaok bilan 5, yaom thanh long di Bình Thuận mboh trun gilac veik. Urak ini, dom labik blei thanh long blei yaom 15 tal 20 rabau đồng/ sa kg tui baoh. Chat luong baoh thanh long di puac bilan truac menhek jeng daok patrun kayua đốm mbong saong hu rầy hadei di mbang hajan barau ini.  Lingiu di nan, bruk pablei salih tui jalan tiểu ngạch saong Trung Quốc daok dang veik, rilo ridaih pajeng pandap di Biet Nam jeng daok gar veik di pabak mbang negar nan ye dom doanh nghiep blei takik veik atau padeih ngak, oh blei khang yau dahlau. Amuk Huỳnh Thị Ngoảnh, pô doanh nghiệp Thành Trung pablei salih thanh long tabiak taneh ia langiu brei thau : Doanh nghiệp di amuk daok ngak mbang khat yau nan ye tok ngak cam chung. Thau lac hu darak pasar bahrau New Zealand blei baoh thanh long tame, min doanh nghiep di amuk oh pachreih hatai kayua dom tiêu chuẩn blei tame nyu kan lô.  Amuk Huỳnh Thị Ngoảnh ndom lac :“ Ngak mbang saong darak pasal barau ye drei oh ngak hu. Pluh doanh nghiep oh ka tame hu sa doanh nghiep. Ka sa kayua tiêu chuẩn biak glaong, dua tra lac oh hu jien.

Dalam tuk nan, di grauk labik dalam tinh Binh Thuan, bhapbini jeng daok pala bahrau phun thanh long. Hu thau dom kadha oh lagaih di harei hadei di thanh long, min, rilo urang jeng oh sangka kayua kein laba di anak meta biak praong. Saai  Nguyễn Hữu Hoàng, palei Phú Xuân, xã Hàm Mỹ, Hàm Thuận Nam, Bình Thuận ndom lac :“Urak ini, dom vựa urang huac, min raidiuk di drei pambuak tame phun thanh long, drei duah hu jien meng phun thanh long nan ye jeng daok ngak. Tuk halei nyu patuh meng huac, kayua raidiuk di drei mbang tui phun thanh long, nan ye drei trun tuk halei thau tuk nan”

Saai Nguyễn Văn Sáu, po beir thanh long labaih 3000 gang min oh truic menhek, tok caong tame bilan jaik tal brei thau :“Tuk akaok bilan, yaom thanh long 10 rabau/sa kg lac siam paje. Jeng caong hu darak pasal karei piah cakrok phun thanh long ini khang jang lac bhapbini biak bui sambai.

Taneh pala thanh long dalam tỉnh Bình Thuận urak ini  labaih 20.500 hecta, dalam nan hu 18.600 hecta daok tabiak baoh. Bruk hu gilac darak pasal New Zealand lac bruk njauk uan tabuan, min biak di nyu mboh lac, piah tame darak pasal ini atau dom darak pasal karei yau Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, châu Âu lac biak kan kayua brei ngak njauk tui dom quy dinh pala hacih saong chieu xa, xu ly jit ruak meng hơi ia pandiak. Ong Mai Kiều, Akaok Sở ngak nong saong patagok palei pala tinh Binh Thuan ndom lac : "Urak ini, kol drei daok sahaneng kuhria jalan pablei tabiak yau halei, jalan blei tame yau habal saong 4 sang pambuak bruk yau habal piah khik caga raidiuk di urang nong. Urak ini, daok duah darak pasal, nao Mỹ, Nhật, New Zealand…hu rilo darak pasal biak siam, kayua urak ini 85% thanh long lac pablei tui jalan tieu ngach nao Trung Quoc, bo TQ bruk ngak mbang kinh te, chinh tri daok srau kadau meda ngak kan kandah biak rilo bruk”

Kadha ba tabiak urak ini lac langiu di bruk duah darak pasal barau ye Bình Thuận njauk sangka, rami ramik veik taneh pala thanh long ka nyu njauk. Barau ini, dom puk palei dalam tinh jeng taong phat rilo sang pala barau thanh long angaok taneh ngak padai. Lingiu din an, tinh Binh Thuan njauk sangka jang tal bruk paglaong chat luong baoh thanh long, pala thanh long an toan tui dom tanut VietGAP, GlobalGap…Hu yau nan, angan thanh long Binh Thuan meng meda yam atah angaok darak pasal dunya.

Thúy Linh