Pambak tame bruk caong hu phun jien di dom sang piah cai pandar yaok harei jeng ye buh tame pala drak, tín dụng đen nyu patagok saong dak harei dak pambak praong di dom palei Cam dalam huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận. Lingiu di bruk brei mesraiy pandiak, padang drap ar, tín dụng đen daok brei mesraiy oh cang thế chấp, pabak brei khak drak vật tư bloh bayar veik meng padai meda, hu tuk nyu mek angan lac rik jien ngak mbang. Kadha vak ala ini di urang pambuak bruk Na Uy brei thau ka bruk tín dụng đen daok mbang tame di dom palei Cam Bình Thuận:

-Tukvak jaik ini, rilo tờ rơi hu asal kadha “ brei mesraiy jien cai pandar oh cang padang drap ar”, blaoh “brei mesraiy jien ngak mbang pablei salih oh cang padang drap ar”…hu brei tal tangin mikva di dom palei Cam. Jien jhung pang mboh lap jang duk saong mesraiy pandiak, min meng 5 tal 10 mbang lãi suất di gilang pariak. Min, bruk sanya di dua gah mboh nyu catang jang, urang nao mesray brei pabak dom harak baar pambuak tal ye chứng minh nhân dân, hộ khẩu. Bruk njauk biai nan lac brei mesraiy yau ini rilo menuac mbuan laik tame “bẫy” lac lingiu di bayan jien laba yaok bilan, urang nao mesraiy meyah caong mesraiy tukvak katut hu pilih ruah bayan jien laba yaok harei, min oh thau lãi suất cambaih.

-Yau ye sang saai Thanh Thị Kiệt daok di palei Chăm Mai Lãnh, xã Phan Thanh, huyện Bắc Bình. Sang saai hu 5 urang, dalam nan hu Cei saong Nai sa hatian njauk ruak kik oh ngak bruk hagait hu, dua urang anek tal thun nao bac, min raidiuk sang tok pambak tame dom harei nao ngak apah di saai Kiệt yau nan ye biak kan kandah. Barau blaoh piah hu jien blei jru ka Cei di drei, kayua oh daok nyim hu jien di adei saai, but pajaih, yau nan ye saai Kiệt meng nao mesraiy pandiak lingiu 2 triệu đồng ngan saong lãi suất 10%/ bilan, yaok harei saai Kiệt njauk kong rup  bayan gam jien phun saong jien jhung lac 100 rabau đồng. Thau lac lãi suất glaong, min oh daok jalan halei karei, saai Thanh Thị Kiệt brei thau: Drei jeng thau mesraiy jien di tư nhân lac jien jhung biak glaong, min oh ngak karei hu. Dalam raidiuk yaok harei, sang njauk cai pandar ka rilo bruk, yau ye : ndam metai, ndam likhah blaoh jien mbang bac di anek bik tra. Yaok harei, dahlak njauk nao ngak pah piah duah jien bayan sraiy saong kuhria ka raidiuk.

-Karei jang sang saai Kiệt, kinh tế sang di dua diuk pasang saai  Tôn Diên Nữ Hoàng Oanh di palei Bình Tiến, xã Phan Hiệp tani tanat jang, ngan saong dua ha hamu sa thun ngak hu klau vụ saong 1200 got thanh long daok paik baoh. Tui saai Oanh, vụ thanh long suan bilan di thun 2017 barau blaoh, sang saai hu truac menyek tal dua mbang thanh long meng tabiak baoh, tal tuk thanh long jaik si paik baoh ye taneh beir di sang saai Oanh gaok ruak nấm yau nan ye lihik abih. Piah hu jien bayan dom paok jien đầu tư pala drak vụ barau blaoh, gam saong paok jien njauk bayan ka gilang pariak saong raong dua urang anek mbang bac Đại học di ban HCM. Saai Oanh njauk nao mesraiy jien di gah lingiu 50 triệu đồng saong lãi suất 5% sa bilan, yaok bilan yaom jien jhung bo saai njauk bayan lac 2 triệu 500 rabau đồng. Saai Tôn Diên Nữ Hoàng Oanh khan lac:Bruk di sang dahlak lac kayua oh patuah thanh long hu bimao oh paik hu, yau nan ye sang jeng oh thau mesraiy nyim di halei piah bayan jien jhung ka gilang pariak, jeng ye jien ka anek mbang bac, yau nan ye njauk nao mesraiy jien pandiak, jeng thau lac masraiy jien ini laba biak glaong min oh ngak karei hu, adei saai mikva jeng hu nyim abih paje.

-Di dom palei Cam dalam huyện Bắc Bình urak ini, tín dụng đen jeng daok ngak mbang ala bruk thỏa thuận di urang pablei saong urang blei, bhian lac padai pajaih, vật tư khak drak brei ka bruk ngak nong. Akaok vụ urang pablei brei blei tavak, sraiy hadom tal puac vụ meng bayan, tuk bayan hujien phun saong jien jhung.

-Hu tuk hu urang daok nao mesraiy jien di gilang pariak saong lãi suất bair blaoh ba mai brei mesraiy tui lãi suất glaong jang piah mbang jien chênh lệch. Tui ông Đặng Văn Khánh, akaok palei Bình Đức, xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình, Bình Thuận, thau lac lãi suất glaong, rủi ro min rilo urang njauk chấp nhận kayua ini lac jalan puac di abih piah dom urang nan langyah bruk jien padai. Laba amaik caih laba anek, paok jien sraiy dak harei dak praong oh bayan hu, ngak ka rilo urang mesraiy oh daok jalan tabiak, lihik abih drap ar. Jeng meng tín dụng đen, rilo mbang patuh sraiy rah tabiak dalam puk palei blaoh bruk giang hồ ndok sraiy mbang tui, ngak brei srau kadau puk palei tukvak tapa. Ông Đào Văn Lượng, akaok uy mban bhapbini xã Phan Thanh, huyện Bắc Bình, t.Bình Thuận lac: Tín dụng đen bhian mek angan dịch vụ tín dụng daong brei, min biak di nyu nan lac mesraiy jien tui tín dụng đen. Urak ini, dalam xã Phan Thanh jeng hu rilo sang mesraiy dịch vụ ini, kayua caong khin ngak sang, blei phone par tangin sit jien jeng ye blei radaih patuh rilo jien nan ye mikav njauk mesraiy jien panidak ini piah pabak caong khin di drei. Mikva jeng thau lac jien jhung tuk halei jeng glaong jang duk saong gilang pariak, min daok nao mesraiy, bloh tal tuk oh bayan hu sraiy ye gaok urang brei mesraiy pah giang hồ nao ndok sraiy, rilo sang njauk nao libik karei piah dauk, ngak srau kladau puk palei.

-Pagam pambak tame bruk mikva kurang jien, tín dụng đen daok pambak praong di grauk dom palei Cam di huyen Bắc Bình. Meyah karja dom puk palei oh hu jalan pacang cakak, langyah saong oh hu jalan brei ka mikva mesraiy phun jien, njauk lac bruk ini daok pambak praong saong ngak jhak oh sit tal raidiuk saong bruk ngak mbang pablei salih di mikva Cam pak ini./.