Dalam 5 thun tapa, bal raya Hồ Chí Minh hu buh tabiak yaok pluh ribau tỷ đồng piah ngak jalan ba aia mai tal yaok baoh sang. Yau nan min, pak bal raya ini daok hu sa nghịch lý lac, aia hacih hu ba mai tal sang, min ralo bhap bani jeng oh panda. 

       Piah pabak aia hacih ka taong abih 86.432 baoh sang, huyện Hóc Môn hu jak ba ralo pren khang saong pandar ralo jalan ngak. Yau nan bo tuk hu aia mac ba mai tal labik, yaok baoh sang hu sa baoh đồng hồ karei ye bhap bani jeng oh pandar. Bruk bhian randap pandar aia khoan njaom lakhul piah menei, piah papah khar aw, ngak mbang ngak huak yau dahlau diah jeng oh ka salih hu. Tapa langyah di gah y tế bal raya Hồ Chí Minh, hu 97% mẫu aia ala haluk di huyện Hóc Môn hu hàm lượng Amoni glaong jang tanut brei adat 16,4 mbang; độ PH biar jang tanut brei adat tal 3,75 mbang; hàm lượng pasei glaong jang tanut brei adat tal 60 mbang. Yaom lac hu thau aia daok pandar oh siam, min bhap bani  di labik ini jeng oh caik hatai tal. Ong Huỳnh Văn Út, urang daok di ấp Trung Đông, xã Thới Tam Thôn, huyện Hóc Môn ndom lac: Dahlak pandar aia bingun piah ngak mbang huak. Mbau mùi daok kanda ralo, pandar aia mac oh ka randap. Meyah aia pak ini njaom lakhul, njaom chì atau njaom  hagait  ye karja njauk khan brei ka bhap bani thau piah ka mikva oh daok pandar aia bingun tra, salih tapa pandar aia mac. Meng dahlau mai pak ini lac mblang hamu, bahrau ngak sang ini min. Meng nan mai, mikva bhian mek aia bingun tagok pandar. 

       Dalam bilan 1 meng blaoh, nan lac tukvak tame Tết Nguyên đán, dalam huyện Hóc Môn hu labaih 50.000 đồng hồ aia, ye hu tal labaih 15.000 đồng hồ oh pandar saong jaik 20.000 đồng hồ tok pandar abih meng 1-5m3 aia. Trak abih nan lac di dom xã jaik mblang hareik, halau aia ala haluk daok ô nhiễm trak.

       Bruk hu aia mai tal sang bo bhap bani bani oh pandar jeng hu mboh ralo di Quận 12. Quận ini hu tal labaih 17.600 baoh sang oh pandar aia hacih dalam taong abih 38.480 baoh hu pagam đồng hồ. labaih 20.000 baoh sang karei jeng tok pandar abih meng 1-4m3 aia dalam bilan 1 meng blaoh. Di quận Gò Vấp, hu mong yau siam jang, min jaik 20% baoh sang jeng oh pandar aia hacih. Anak meta hu mboh, jalan mbak nao mai, hạ tầng kỹ thuật di quận ini hu padang ngak samu gauk, dom baoh sang oh ka hu hộ khẩu jeng hu pagam đồng hồ aia. Taphia di bruk bhian randap pandar aia bingun khoan, daok hu sa makna karei tra ngak ka bhap bani oh pandar aia mac nan lac huac abih jien. Kadha ini daok ngak palai pajua phun jien buh tame ngak di bal raya (thun 2016 nan lac jaik 100 tỷ đồng) saong pambak tapak tal pren yava di bhap bani. Dalam na, hu trách nhiệm di  xã, phường. Ong Nguyễn Văn Tấn Anh, Phaok akaok Ủy ban nhân dân phường 9, quận Gò Vấp brei thau: Anak bruk ralo baoh sang hu pagam đồng hồ aia min oh pandar, khaol dahlak anak tal  meda hu dom jalan ngak piah pasiam veik bruk ini. Yau nan min, praong abih jeng lac ngak habar ka bhap bani thau hu dom kein laba saong bruk an toàn tuk pandar aia hacih, tuk nan meng salih hu bruk bhian randap di bhap bani.

       Urak ini, halau aia ala haluk di bal raya Hồ Chí Minh daok njauk ô nhiễm trak. Dalam labaih 100 mẫu aia kraong, ribaong saong aia bingun khoan daok hu dom baoh sang pandar di quận 9, Thủ Đức saong dom huyện Nhà Bè, Bình Chánh, Củ Chi jeng njauk njaom vi sinh vật ngan haong nồng độ biak glaong. Pak quận Gò Vấp, taong abih aia bingun khoan oh ginup tiêu chuẩn pandar ka bruk mbang menyum. Dalam nan, hàm lượng Amoni glaong jang 3 mbang, hàm lượng sắt glaong jang 4 mbang tanut brei adat. Pandar aia  ala haluk labik ini piah ngak mbang ngak huak meda ba tal ung thư saong kurang ô xy dalam darah. 

       Mai meng halau aia di bal raya Hồ Chí Minh daok suy giảm saong ô nhiễm trak, Ủy ban bhap bani bbal raya tacei pato ka dom sở, ngành saong karja puk palei jhul pakhang bruk pathau khan dalam bhap bani piah patakik bruk pandar aia bingun khoan, yam tal pakauc khai thác aia ala haluk. Meyah daok khai thác jaik 800.000m3 aia dalam sa harei yau urak ini, bal raya meda glut jaleih. Ong Lê Văn Khoa, Phaok akaok Ủy ban bhap bani bal raya Hồ Chí Minh brei thau: Salih bruk bhian randap di mikva hu pandar aia bingun khoan meng lavik mai ye brei hu tukvak. Khaol drei patagok bruk pathau khan. Brei thau lac, meyah pandar aia hacih ye ka sa khik caga hu pren yava di drei. Kadua daong khik caga alam môi trường, kayua lac aia khoan lavik harei meda ba tal glut jaleih dom tal taneh, oh ka ndom tal aia bingun khoan meda nyaom nerak.

        Piah hu ginup ia hacih brei ka bhapp bani, bal raya  Hồ Chí Minh daok buh jien tame padang ngak Sang mac aia Kênh Đông 2 saong sang mac aia Thủ Đức 4 piah ba tame pandar dalam thun 2018, patagok abih tih công suất pabak aia di bal raya tal 2,9 triệu m3 sa harei melam. Gah pabak aia di bal raya jeng daok patagok mạng lưới jalan ống pakat 2, pakat 3, patagok jalan pabak aia atah tal 1.550km di thun 2019. Ong Bùi Thanh Giang, Phaok Tổng Giám đốc Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (Sawaco) brei thau: Dom quyện Hóc Môn, quận Gò Vấp, quận 12 tukvak tapa patagok mạng lưới ba brei aia biak ralo. Dalam tukvak patagok mạng lưới nan gaok tuk mai rah tabiak bruk aia đục. Tổng Công ty jeng kham maret paisam veik dom bruk nan. Khaol dahlak jeng caong khin taduan mek hu panuac khan di urang pandar ia  piah ka khaol dahlak samar pasiam veik, piah ngak habar  pabak aia siam abih duh ka bhap bani.

       Piah ka bruk pabak aia hacih ka bhap bani mek hu kein laba, siam lagaih, dom ban ngành, puk palei di bal raya Hồ Chí Minh njauk pambuak bruk saong salih bahrau jalan pathau khan, jak ba  bhap bani tui ralo jalan ngak. Bruk ini brei hu tukvak suai lavik kayua di ralo labik pambuak pagam tal salih bahrau jalan diuk rai, jalan saneng di bhap bani. Taphia di nan, bal raya jeng brei hu cơ chế khik iek bruk khai thác, pandar aia bingun khoan di dom nhà hàng, khách sạn dalam bal raya, juai caik ka nyu khat lahik yau urak ini./