Taha Mã Thị Nìn, umo 84 thun brei thau: bruk ngak ba-ar bản di urang Nùng palei Lũng Quang, ban sit Thông Nông, huyện Thông Nông, tỉnh Cao Bằng hu meng lavik mai, jaik sa rituh thun ini mai, hu pato veik meng rai ini tapa rai daih.

Ba-ar bản di Lũng Quang gam pahe janih di ceik glai, gam biak ‘dai”, lipih, duh ka bruk tâm linh di bhap bini bangsa dalam bhum.

Pandap piah ngak ba-ar bản lac kanduh phun kayau dưỡng ( sap Nùng ieu lac phun mạy sla), phun tapak, ralo dhar, tamuh eng angaok dom ceik patau, dalam dom glai taha, min urak ini bhap bini hu ba pajaih phun mai pala di tapen puh, dalam bein sang.

Saai Lương Thị Ngần, sa urang ngak ba-ar bản brei thau, piah ngak sa mẻ ba-ar, brei hu meng 30 tal 40 kg kanduh phun piah ngak tabiak hu 800 blah ba-ar bản, xếp jeng yaok tệp, yaok sa tệp hu jaik 10 blah. Yaok mẻ ini pablei tabiak darak hu sa triệu đồng.

Tui bhap bini Lũng Quang, ba-ar bản hu ngak luac thun, ralo di abih lac dom bilan 2, 3, 6, 7 kayua ini lac tukvak mek kanduh piah ngak ba-ar. Ba-ar ngak tabiak hu urang mai blei tal sang atau ba nao drak pablei.

Bruk ngak ba-ar oh ngak nerak môi trường, kayua kanduh phun ngak ba-ar meda pandar piah ngak njuh, hala phun ngak pandap mbang ka athur. Yaok sang tok buh jien ngak sa ging bluh, sa bể ia sit ye meda ngak ba-ar hu.

Urak ini, di Lũng Quang sang halei jeng hu bể gam saong ging bluh piah ngak ba-ar. Thun 2013, meng dự án patrun kathaot di tỉnh, sở lao động – thương binh saong XH tỉnh hu buh jien tabiak daong palei khik ramik saong patagok bruk ngak meng kan ngan saong yaom jien 70 triệu đồng ka dom baoh sang kan kathaot di palei, dalam nan, yaok baoh sang hu 10 triệu đồng piah ngak ging dán thu, bể múc ngak ba-ar.

Tui ong Trương Văn An, akaok palei Lũng Quang, bruk ngak ba-ar bản hu daong ka bhap bini palei Lũng Quang hu bruk ngak saong hu jien mek tame tani tanat, rik daong tame bruk jhul patagok kinh tế di palei, paglaong rai diuk ka mikva. Meng yaom jien mek tame meng bruk ngak ba-ar saong hu bruk sangka, buh jien tame ngak di karja, mikva dalam palei ba gauk daong pren ngak jalan bê tông taom dar palei, taong abih baoh sang bhap bini hu pandar ia hacih; anek bhik jeng hu nao bac ginup. Sang halei jeng blei radaih mac, ti vi. Urak ini dalam palei tok daok 2 baoh sang kan kathaot.

Tabiak truh kan kathaot meng bruk ngak meng kan lavik, bhap bini daok di Lũng Quang dak sangka patagok bruk ngak meng kan di drei meng jalan pato veik ka anek kamuan. Rilo sang khang hatai buh jien ngak 2 tal 3 ging bluh, pala jaik meteh ha phun nguyên liệu piah jhul pakhang bruk ngak ba-ar./.