Urang ba akaok nao dahlau labik tapen negar

        Pathau mikva saong grauk yut ! Xã tapen negar Phước Thiện, huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước hu 9 bangsa adei saai, hu jaik 300 sang, labaih 10.000 menuac, meblah labaih 20%  menuac sia dalam xã. Meyah dahlau diah, mikva tok thau daok pak ini pak thiah, jah glai ngak puh tui jalan pala drak lạc hậu, ye urak ini, mikva oh lac thau pala dom janih phun ba mai kinh te glaong, bo daok thau pandar alamu ky thuat tame pala drak, bruk eik bruk kathaot dak harei dak kadun likuk. Phước Thiện urak ini tok daok  46 sang kathaot saong 117 sang jaik si kathaot urang bangsa takik. Dalam dom urang nan hu rilo kreih camin hadah dalam bruk patruh kathaot yam tagok ngak kaya meda. Kadha vak ala ini di Jasi – urang vak di rayo sap ndom VN daok di ban raya HCM ndom ka bruk kham merat yam tagok di taha palei Điểu Re, bangsa S'tiêng:

            Thun 2007, sang ông Điểu Re hu brei 0,73 ha taneh pala drak di tại Tiểu khu 67, ấp Mười Mẫu, xã Phước Thiện, huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước tui Quyết định ka 134 di Thủ tướng rajaei ka bruk brei taneh pala drak ka sang kathaot urang bangsa takik kurang taneh pala drak.  Yau dom sang urang bangsa takik daok di labik ini, tuk taduan hu taneh, sang ông biak uan tabuan saong tari tarieng ngak mbang. Thun mereip taduan hu taneh, sang ông gaok rilo kan kandah kayua oh ka thau pala phun hagaiyt, raong anek hagaiyt, yau nan ye ông pala pablak phun bei plom saong tangei, min tal bilan thu ye taneh klak saoh, sang ông nao ngak pah duah mbang tapa harei. Yau nan ye kinh te sang gaok rilo kan kandah. Ngak habal piah tabiak truh kathaot tuk halei jeng lac bruk ông sahaneng ngak. Oh taduan lah, ông nao duah megru alamu dom mo hinh ngak kinh te kein laba di dom sang urang Yon dalam bhum saong duah tư vấn di dom gah di puk palei. Meng nan ông quyết định pala phun cao su.

            Dom thun akaok mereip barau pala, phun cao su daok sit, ông pala pablak dom janih phun katut harei karei ye : bei plom, tangei, ritak…Gam saong bruk daong di urang jakar pachreih nong, ông ngak njauk kỹ thuật pasang iek yaok janih phun pala, nan ye hu kein laba glaong. Urak ini, phun cao su daok tabiak katak, rik daong pasiam kinh te sang. Langiu di nan, ông daok hu rong menuk, ada, pabe piah paglaong jien mek tame. Kinh te sang dak harei dak tani tanat, bruk eik, bruk kathaot urak ini oh daok nao tui sang ông tra.

            Raidiuk tani tanat, ông Re hu rilo tukvak hu mbaok tame bruk xã hội di puk palei. Thun 2011, ông hu pilih ruah pok ngak akaok Hội đồng taha palei xã Phước Thiện. Ndom biai saong kol dahlak, ông tự hào brei thau, bhapbini bangsa  S’tiêng di ấp Mười Mẫu yaom lac raidiuk daok kan kandah, akaok sahanneg oh ka glaong, min libik ini oh daok dom adat cambat klak oh daok lagaih dalam ndam lakhah, ndam metai, oh daok bruk mbang menyum oh hacih saat yau dahlau thiah. Ông Điểu Re brei thau :Bhapbini S’tiêng dahlau thiah, harei lễ tết urang bhian sik kubao, limo, yaok mbang yau nan  lac dom drei, rilo Sóc pataom gauk veik, sa drei mbang habal abih, njauk daa adei saai karei piah rabha gauk mbang blaoh thun hadei drei bayan veik, patui gauk ngak yau nan. Daok urak ini oh yau mengkan, jeng hu adat pauan padai barau min dua tal 3 thun ngak sa mbang, tui kinh te tra.

           Patagok labik dang di taha palei, tukvak tapa, ông Re tuk halei jeng kham merat jak ba, pathau khan mikva bangsa labik tapeng negar ngak tui siam jalan adat, sarak, hukum di Đảng saong karja; jak ba mikva ngak mbang, patagok kinh tế. Taphia di nan, pambuak bruk saong dom mban, ngành kapul nyaom, đồn biên phòng pathau khan jaik ba bhapbini oh ngak suan quy chế biên giới; diukrai siam ka dunya, mekre ka agama, oh pang tui kol  jhak ngak suan hukum; khik kajap an ninh, trật tự labik tapeng negar saong khik caga palei negar .

            Ông Nguyễn Ngọc Trung – Bí thư Đảng ủy xã Phước Thiện, huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước brei thau, dalam xã hu 3 cột mốc, jalan tapeng negar atah labaih  20 km, yau nan ye bruk pambuak saong taha palei piah pathau khan ka mikva oh ngak suan quy chế biên giới lac bruk ngak gam gam saong labik dang di taha palei Điểu Re, Phó Trưởng ấp Mười Mẫu lac biak hu yaom glaong :Ngan saong ông Điểu Re yaom lac bac da-a oh glaong min meng hatai hu trách nhiệm, ông  bhian duah thau dom Sarak di Đảng, bruk ngak di karja, bloh mai khan veik ka mikva bangsa. Ka sa lac oh lih mek taneh glai tuk hu jao brei taneh; ka dua oh pablei salih taneh suan hukum; ka klau lac oh ngak suan quy chế biên giới; oh tame glai cuh mek athur bo kham merat ngak mbang. Meng di nan bhapbini bhum 134 ini dak harei dak tiến bộ.)  

       Jeng meng bruk tuk halei jeng sahaneng tal dom bruk di puk, di palei bo taha palei Điểu Re ini caong khin drei tuk halei jeng khang kadang piah ngak hu rilo bruk jang ka puk palei jeng ye ka bhapbini S’tiêng di ông. Ông caong khin, karja drei njauk ngak siam jang bruk pato pakai urang jakar bangsa takik di labik, abih di nyu nan lac bhum tapeng negar. Lingiu di nan, sangka rilo jang tal bruk khik ramik saong patagok dom yaom ilimo di bangsa S’tiêng piah anek taco harei hadei oh var asal di drei.

       Meng angan je saong hatung hatian di drei, taha palei Điểu Re hu rilo rik daong saong karja palei dalam bruk “ Bhapbini jum pataom dak apdang raidiuk ilimo di labik daok” rik daong ngak brei salih barau ia mbaok sa palei labik tapeng negar, paglaong raidiuk bhapbini bangsa S'tiêng di ấp Mười Mẫu, xã Phước Thiện, huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước. Dalam hatung hatian di ông, tuk halei bhapbini daok oh ka abih kathaot, lạc hậu ye ông daok daong mikva meng taong abih hagaiy drei meda hu./.     

                                                                   Thúy Linh